‘Sống
tự do rồi chết’? Tình trạng đáng buồn của đời người Hoa Kỳ
Selena Simmons–Duffin
Trà Mi dịch thuật
POSTED ON MARCH
27, 2023
https://dcvonline.net/2023/03/27/songtu-do-roi-chet-tinh-trang-dang-buon-cua-doi-nguoi-hoa-ky/
Ngay trước lễ Giáng sinh, giới chức y tế chính phủ liên bang đã
xác nhận tuổi
thọ ở Mỹ đã tiếp tục giảm xuống trong năm thứ hai gần như chưa từng thấy –
xuống còn 76 tuổi. Cùng lúc, tuổi thọ ở những quốc gia trên thế giới đã
tăng trở lại trong năm thứ hai của đại dịch sau khi có vaccine, thì Hoa
Kỳ lại không được như vậy.
Rồi tuần trước lại có thêm một tin xấu: Tỷ lệ sản phụ
thiệt mạng khi sinh ở Hoa Kỳ tăng cao
vào năm 2021. Ngoài ra, một bài báo trên Tạp chí của Hội Y khoa
Hoa Kỳ (JAMA) cho thấy tử số của trẻ em và thanh thiếu niên Hoa Kỳ đang
gia tăng. Tác giả chính của bài báo JAMA, Steven Woolf, giám đốc
danh dự của Trung tâm Xã hội và Sức khỏe tại Đại học Khối thịnh vượng chung
Virginia cho biết :
“Đây là
lần đầu tiên trong sự nghiệp, tôi thấy [sự gia tăng tử số của trẻ
em] – tỷ lệ này luôn giảm ở Hoa Kỳ kể từ khi tôi có thể nhớ được. Bây giờ, nó
đang gia tăng với cường độ chưa từng xẩy ra ít nhất trong nửa thế kỷ qua.” (Steven Woolf)
Trong suốt cuộc đời và trong mọi nhóm dân chúng, người Mỹ chết ở độ tuổi
trẻ hơn so với những người cùng tuổi ở những quốc gia giàu có khác.
https://dcvonline.net/wp-content/uploads/2023/03/tuoitho.jpg
Tuổi thọ người Mỹ đang giảm sút trong hai năm qua.
Tại sao lại thế này? Ở một đất nước tự hào về
sự xuất sắc và đổi mới khoa học, đồng thời chi một số tiền đáng kinh ngạc cho y
tế, dân chúng tiếp tục chết ở độ tuổi ngày càng trẻ.
.
Báo động không ai nghe
Một nhóm người hoàn toàn không ngạc
nhiên voái hiện tượng này: Woolf và những chuyên gia nghiên cứu khác
đã tham gia vào một nghiên cứu với phúc trình dài 400 trang mang tính
bước ngoặt cách đây mười năm với tựa đề nói lên tất cả: “Đời sống ngắn hơn, Sức khỏe
kém hơn”. Nghiên cứu đó của một hội đồng do Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia
triệu tập và do Viện Y tế Quốc gia tài trợ đã so sánh sức khỏe và tử số ở Hoa
Kỳ với những nước phát triển khác. Kết quả cho thấy – một cách thuyết phục
– rằng Hoa Kỳ đang đình trệ trong những tiến bộ về sức khỏe của người dân
trong khi những quốc gia khác chạy nhanh về phía trước.
Những tác giả bản phúc trình đó đã cố gắng
gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh, nhưng nhận thấy rất ít người trong khu vực
công, chính phủ hoặc tư nhân sẵn sàng lắng nghe. Trong những năm sau đó, chỉ dấu
cho thấy tình trạng đã tồi tệ hơn. Tuổi thọ của người Mỹ thấp hơn tuổi
thọ của người dân ở Cuba, Libanon và Chechnya.
Mười năm sau, đây là cái nhìn lại về những gì
nghiên cứu gây sửng sốt đó đã tìm thấy và lý do tại sao những chuyên
gia thực hiện nghiên cứu tin rằng vẫn chưa quá muộn để thay đổi tình thế.
.
Ngoài những thói quen xấu
Người Mỹ đã quen nghe về cách ăn uống thiếu
lành mạnh và lối sống ít vận động khiến sức khỏe của họ trở nên tồi tệ ra
sao. Có vẻ như họ dễ dàng bỏ qua chuyện đó như một lời nhắc nhở khác
về việc nên ăn nhiều rau và tập thể dục nhiều hơn. Nhưng bức tranh vẽ lên trong
bản phúc trình “Đời sống ngắn hơn” có thể gây sốc cho cả những người cảm
thấy như họ đã biết câu chuyện.
Ngay ở trang thứ hai, những tác giả phúc
trình viết, “Trẻ em Mỹ ít có thể sống đến 5 tuổi hơn so với trẻ em ở
những quốc gia có thu nhập cao khác. Ngay cả những người Mỹ có lối sống lành
mạnh, chẳng hạn như những người không béo phì hoặc không hút thuốc, dường như
có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn so với những người cùng lứa tuổi ở những quốc gia
khác.”
Những chuyên gia nghiên cứu liệt kê cái
mà họ gọi là “bất lợi về sức khỏe của Hoa Kỳ” – thực tế là sống ở Mỹ
có hại cho sức khỏe của bạn hơn và khiến bạn có thể chết trẻ hơn so với nếu bạn
sống ở một quốc gia giàu có khác như Anh, Thụy Sĩ hoặc Nhật Bản.
Woolf, người đứng đầu ủy ban soạn thảo bản
báo cáo cho biết: “Chúng tôi đã xem xét vấn đề này với một tinh thần cởi mở về
lý do tại sao Hoa Kỳ có tuổi thọ ngắn hơn so với người dân ở những quốc gia
khác”. Sau khi xem xét những nhóm tuổi và chủng tộc, đời sống kinh tế và địa lý
khác nhau, ông nói, “những gì chúng tôi nhận thấy là vấn đề này hiện hữu ở
hầu hết mọi danh mục mà chúng tôi đã xem xét.”
Đó là lý do tại sao, Eileen
Crimmins, giáo sư lão khoa tại Đại
học Nam California, cũng có mặt trong bàn hội thảo đưa ra báo cáo, cho biết họ
đã cân nhắc lựa chọn tập trung vào sức khỏe của toàn bộ người dân Hoa Kỳ. Bà giải
thích :
“Đó là một quyết định – không phải để nhấn mạnh
sự khác biệt trong dân số của chúng ta, bởi vì có dữ liệu thực sự cho thấy rằng
ngay cả tỷ lệ cao nhất
của dân số Hoa Kỳ cũng tệ hơn so với tỷ lệ cao nhất của những nhóm dân
số khác. Chúng tôi đang cố gắng chỉ nói – hãy nhìn xem, đây là vấn đề của
Mỹ.” (Eileen Crimmins)
Đào sâu vào câu hỏi ‘tại sao’
Những chuyên gia nghiên cứu được giao nhiệm
vụ ghi lại lý do tại sao người Mỹ mắc nhiều bệnh hơn và chết trẻ hơn cũng như
khám phá lý do tại sao.
Woolf nói:
“Chúng tôi đã suy nghĩ rất kỹ lưỡng và có hệ thống về
vấn đề này. Ban nghiên cứu đã xem xét cuộc sống và cái chết của người Mỹ
trong hệ thống chăm sóc y tế và sức khỏe cộng đồng, những thói
quen cá nhân như cách ăn uống và thói quen hút thuốc lá, những yếu
tố xã hội như nghèo đói và bất bình đẳng, môi trường vật chất cũng như những
chính sách và giá trị công cộng. Trong mỗi một trong năm nhóm đó, chúng tôi đã
tìm thấy những vấn đề tách biệt Hoa Kỳ với những quốc gia khác.” (Steven Woolf)
Đúng vậy, người Mỹ ăn nhiều hơn và
không được hưởng dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn dân. Nhưng cũng
có tỷ lệ trẻ em nghèo cao hơn, phân biệt chủng tộc, cô lập xã hội, v.v. Ngay cả
cách xây dựng thành phố cũng khiến việc tiếp cận thực phẩm tốt trở nên khó khăn
hơn.
Một người bán trái cây tại chợ Dom Pedro ở Coimbra, miền trung Portugal
(Bồ Đào Nha). Việc không dễ dàng mua trái cây và rau quả tươi ở Hoa Kỳ có
thể góp phần khiến người Mỹ có tuổi thọ ngắn hơn. Nguồn: Patricia De Melo
Moreira/AFP qua Getty Images
John
Haaga, người, trước khi nghỉ hưut, ừng là giám
đốc Nha Nghiên cứu Ứng xử và Xã hội tại Viện Lão hóa Quốc gia tại NIH, cho
biết:
“Mọi người đều có một vấn đề riêng mà họ lo lắng và
nói, ‘đó là sức khỏe răng miệng’ hoặc ‘đó là những vụ tự tử’ – mọi
người đều có điều gì đó mà họ thực sự quan tâm và muốn được chú ý nhiều hơn.
Giá trị tuyệt vời của một bài tập như thế này là lùi lại và nói, ‘Được rồi,
tất cả những chuyện này đang diễn ra, nhưng yếu tố nào giải thích tốt
nhất cho biểu đồ xấu về tuổi thọ của người dân mà chúng ta đang thấy?’”
(John
Haaga)
Câu trả lời rất đa dạng. Một phần lớn của sự
khác biệt giữa sự sống và cái chết ở Hoa Kỳ và những quốc gia ngang hàng là những
người chết hoặc chết trước 50 tuổi. Phúc trình “Shorter
Lives” nêu lên cụ thể những yếu tố như mang thai ở tuổi vị thành niên,
dùng ma túy quá liều, HIV, tai nạn xe hơi làm chết người và gâythương
tích, và bạo lực.
Ma túy quá liều, HIV/AIDS, súng và tai nạn xe hơi! Nguoodn:
https://www.narcononarrowhead.org/
Crimmins nói: “Sự khác biệt hai năm về tuổi thọ
có thể xuất phát từ thực tế là súng rất sẵn có ở Hoa Kỳ. Đại dịch opioid, rõ
ràng là đại dịch của chúng ta – đó là do những công ty dược phẩm
của chúng ta và những quốc gia khác không có vì những loại thuốc đó được kiểm
soát nhiều hơn. Một số khác biệt đến từ thực tế là chúng ta có thể lái
xe nhiều dặm hơn. Chúng ta có nhiều xe hơi hơn” và cuối cùng là nhiều
tai nạn gây chết người hơn.
Crimmins của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia nói :
“Khi đang làm điều đó, chúng ta đã nói đùa rằng
chúng ta nên gọi nó là ‘Sống tự do và chết’, dựa trên khẩu hiệu
của New Hampshire, [‘Sống tự do hoặc chết’]. ‘Điều đó thật thái quá, điều
đó quá khiêu khích.’”
Có một số việc mà người Mỹ làm đúng,
theo phúc trình “Shorter Lives”:
“Hoa Kỳ có tỷ lệ sống thọ sau 75 tuổi cao hơn
so với những quốc gia ngang hàng, đồng thời có tỷ lệ sàng lọc ung thư và tỷ lệ
sống sót cao hơn, kiểm soát huyết áp và cholesterol tốt hơn. tỷ lệ chết do
đột quỵ thấp hơn, tỷ lệ hút thuốc hiện tại thấp hơn và thu nhập gia đình trung
bình cao hơn.”
Nhưng rõ ràng những thành tựu đó không đủ
để bù đắp những vấn đề khác đang xẩy ra với nhiều người Mỹ ở độ tuổi trẻ
hơn.
Tất cả những vấn đề này gây tốn kém cho đất
nước rất nhiều. Gia đình không chỉ mất đi những người thân yêu quá sớm mà việc
dân số ngày càng đau yếu khiến quốc gia phải trả thêm 100 tỷ đô la mỗi
năm chi phí chăm sóc sức khỏe. Những tác giả của bản phúc
trình viết:
“Đằng sau những số liệu thống kê chi tiết trong báo
cáo này là khuôn mặt của những người trẻ tuổi – trẻ sơ sinh, trẻ em và
thanh thiếu niên – những người không khỏe và chết sớm vì điều kiện ở đất
nước này không thuận lợi như ở những quốc gia khác.”
.
Ít hành động, bất chấp rủi ro
“Shorter Lives” chứa đầy những đề nghị
chính phủ để thực hiện những bước tiếp theo, đặc biệt là cho Viện Y tế
Quóc gia (NIH), cơ quan có ngân sách hơn 40 tỷ đô la hàng năm để tiến hành
nghiên cứu nhằm cải thiện sức khỏe của người Mỹ.
Những tác giả “Shorter Lives” viết rằng NIH
nên tiến hành “kiểm soát kỹ lưỡng những chính sách và cách hành động mà
những quốc gia có kết quả sức khỏe tốt hơn thấy hữu ích và có thể áp dụng, với
những điều chỉnh, tại Hoa Kỳ.”
Nói cách khác: hãy tìm hiểu những gì họ đang
làm có hiệu quả ở những nơi khác và làm điều đó ở đây.
Tiến sĩ
Ravi Sawhney, người đã giúp hình
thành và bắt đầu cuộc nghiên cứu “Đời sống ngắn hơn” tại NIH trước khi ông
rời cơ quan, rất hy vọng rằng phúc trình đó sẽ tạo được dấu ấn. Ông
nói :
“Tôi thực sự nghĩ rằng khi kết quả được đưa ra,
chúng sẽ rõ ràng đến mức mọi người sẽ nói: Cuối cùng thì hãy làm điều này.” (Ravi Sawhney)
Mười năm trôi qua, có bao nhiêu kế hoạch hành
động chi tiết đã được thực hiện?
Woolf nói:
“Tóm lại, chuyện đó rất ít xẩy ra.” Ông
nói, vào thời điểm đó, giới chức thẩm quyền của NIH dường như không quan
tâm lắm đến việc nâng cao nhận thức về những kết qur nghiên cứu của chúng
tôi hoặc theo dõi chương trình nghiên cứu đã đề nghị. “Có một
số cơ sở truyền thông đưa tin vào thời điểm bản phúc
trình được công bố, nhưng NIH không tham gia vào việc cố gắng nâng cao nhận
thức về bản phúc trình đó.” (Steven Woolf)
Crimmins đồng ý, bà nói, “Có thêm một
chút nghiên cứu, nhưng không có bất kỳ phản ứng nào về mặt chính
sách, Tôi nghĩ có thể có, bởi vì điều đó thật đáng xấu hổ, nhưng nó thường bị
bỏ qua.”
Bà ấy lưu ý rằng những người quan tâm đến
vấn đề này thường là những người đầu tư vào “những thứ kỳ diệu mà họ nghĩ
rằng sẽ làm chậm quá trình lão hóa”, mặc dù những người trên 75 tuổi là nhóm tuổi
duy nhất trong cả nước đã có tuổi thọ tương đối tốt.
Haaga, cựu giám đốc Nha Nghiên cứu Ứng xử và
Xã hội tại Viện Lão hóa Quốc gia ở NIH, cũng cho rằng hành động đáp ứng tại
cơ quan còn thiếu sót. “Gần như chưa đủ, xét về mức quan trọng và những
gì chúng ta có thể học được.”
Đáp lại yêu cầu bình luận của NPR về câu chuyện
này, NIH đã nêu lên một hội thảo tiếp theo về tỷ
lệ chết ở tuổi trung niên, một số sáng kiến mà cơ quan này đã thực
hiện về sự chênh lệch giữa những nhóm nhỏ ở Hoa Kỳ và một luận văn gần đây do
NIH tài trợ xem xét lại tuổi thọ trung bình quốc tế.
Giám đốc NIH sắp mãn nhiệm Francis
Collins nói với NPR vào năm 2021 rằng điều đó khiến ông phiền lòng vì
tuổi thọ của người Mỹ không tăng nhiều hơn trong nhiệm kỳ của ông. Theo quan điểm
của ông, thành công của NIH trong việc đạt được những đột phá khoa học đã không
mang lại nhiều lợi ích hơn vì những vấn đề trong xã hội mà cơ quan nghiên cứu
có rất ít quyền lực để thay đổi.
Woolf gọi đó là một quan niệm sai lầm khi cho rằng những bộ óc khoa học vĩ đại
và những khám phá y tế của Hoa Kỳ chuyển thành tiến bộ cho sức khỏe của
người dân. Ông nói:
“Chúng ta thực sự rất sáng tạo trong việc
tạo ra những loại đột phá này, nhưng chúng ta lại làm rất kém trong việc
cung cấp chúng cho người dân của mình.”
(Steven Woolf)
.
‘Chúng ta không thể làm hết mọi thứ’
Bộ trưởng Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Xavier Becerra đã trả
lời câu hỏi của NPR tại một cuộc họp báo vào đầu tháng này về công việc
mà cơ quan này đang thực hiện để giải quyết vấn đề tuổi thọ bị tụt hậu bằng
cách đề cập đến COVID–19 và việc do dự tiêm vaccine, cùng với những vấn đề về sức
khỏe tâm thần và bạo lực súng đạn. Becerra nói :
“Có rất nhiều thứ chúng tôi đang làm. Chúng tôi
không thể làm hết mọi thứ. Chúng tôi không thể chạm vào luật của tiểu bang
cho phép một cá nhân mua vũ khí tấn công và sau đó giết rất nhiều người. Chúng
tôi chỉ có thể vào cuộc sau đó.” (Xavier Becerra)
“Có rất nhiều thứ chúng tôi đang làm. Chúng
tôi không thể làm hết mọi thứ. Chúng tôi không thể chạm vào luật của tiểu
bang cho phép một cá nhân mua vũ khí tấn công và sau đó giết rất nhiều người.
Chúng tôi chỉ có thể vào cuộc sau đó.” Xavier Becerra.
Bộ Trưởng Bộ Y tế và Nhân sinh vụ Xavier Becerra tại
một cuộc họp báo ở trụ sở HHS ở Washington, DC vào ngày 9 tháng 3 năm 2023.
Becerra cho biết bạo lực súng đạn góp phần làm giảm tuổi thọ ở Hoa Kỳ. Drew
Angerer/Getty Images
Giám đốc CDC Rochelle
Walensky đã trả lời bằng cách liệt kê một số công việc
của CDC về mặt sức khỏe tâm thần và vaccine, và quyền giám đốc NIH, Larry
Tabak, đã nhắc đến nghiên cứu về sự chênh lệch về sức khỏe.
HHS đã không trả lời câu hỏi tiếp theo về việc
liệu cơ quan này có duyệt xét việc thành lập một ủy ban quốc gia hoặc
nỗ lực tương tự nhằm giải quyết vấn đề giảm tuổi thọ và sức khỏe kém của người
Mỹ hay không.
Sawhney cho rằng chính phủ liên bang nên cố gắng hơn nữa để khắc phục những vấn
đề được ghi lại trong phúc trình “Shorter Lives”. Ông ấy không nghĩ rằng thiếu
nhận thức cộng đồng là vấn đề. Ông nói :
“Tôi thực sự nghĩ rằng hầu hết người Mỹ đều biết rằng
người Mỹ thừa cân và béo phì hơn so vớ dân nước khác và chúng ta có tỷ lệ mắc bệnh
cao hơn và sống không lâu nhưng dân ở những quốc gia khác. Chỉ có NIH và CDC
không muốn nhận trách nhiệm về thất bại đó hoặc làm bất cứ điều gì về nó.” (Ravi Sawhney)
Crimmins cho biết, theo kinh nghiệm của bà, giới lập pháp và công chức y tế của
chính phủ liên bang không thích nói về việc Hoa Kỳ đang tụt hậu so với những quốc
gia khác ra sao.
Bà nhớ lại :
“Tôi đã triệu tập một cuộc họp ở Washington với
Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia [một phần của CDC] về việc tăng tuổi thọ khỏe
mạnh. Đó là một cuộc họp tương đối nhỏ, nhưng chúng tôi đã mời cả những chuyên
gia Canada.” (Eileen Crimmins)
Một viên chức chính phủ lúc đó đã nói ra điều
mà bà ấy gọi là phản ứng “điển hình”, nói rằng: “Ồ, chúng ta không thể có bất cứ
điều gì ngoài giải pháp của Mỹ cho những vấn đề này — chúng ta không thể lắng
nghe các quốc gia khác.”
Haaga nói: “Những nghiên cứu quốc tế không được
ưa chuộng – chúng sẽ không bao giờ như vậy. Vấn đề với nước ngoài là họ không ở
khu vực cử tri của ai đó.”
Woolf nói, đó không chỉ là một cơ hội bị bỏ lỡ. Đó là một bi kịch. Ông nói:
“Nếu bạn cộng thêm số người chết ở Hoa Kỳ vì vấn đề
đang diễn ra này, thì nó sẽ làm những gì đã xảy ra trong thời kỳ COVID–19 chẳng
đi đến đâu, dù COVID–19 đã hết sức kinh khủng. Chúng ta đã mất thêm nhiều
người Mỹ nữa vì vấn đề mang tính hệ thống kéo dài này. Và nếu vấn đề mang tính
hệ thống không được giải quyết, nó sẽ tiếp tục cướp đi sinh mạng người Mỹ trong
tương lai.: (Steven Woolf)
.
Chiến thắng nhỏ là chuyện khả dĩ
Haaga nói:
“Việc xem xét những nguyên nhân khiến người Mỹ ốm yếu
hơn và chết trẻ hơn có thể là điều quá sức. Đó là một danh sách dài, đó có thể
là một phần lý do tại sao vấn đề đó không thu hút được mọi người. Họ chỉ nói,
‘Ôi trời, thật là chán, bên kia có gì vậy?’ Nhưng có rất nhiều điều có thể được
thực hiện, và những chiến thắng nhỏ là những chiến thắng.” (John
Haaga)
Theo báo cáo “Shorter Lives”, “điểm quan trọng
về bất lợi về sức khỏe của Hoa Kỳ không phải là Hoa Kỳ đang thua trong cuộc cạnh
tranh với các nước khác, mà là người Mỹ đang chết và chịu đựng với tốc độ rõ
ràng là không cần thiết.”
Thay vì cảm thấy choáng ngợp trước vô số vấn đề,
Sawhney gợi ý, thay vào đó nên tập trung vào thực tế là mọi quốc gia giàu có
khác đã có thể tìm ra cách giúp mọi người sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn. Ông nói,
điều đó có nghĩa là người Mỹ cũng có thể làm được.
Ông tin rằng những thay đổi có thể không khó
như một số nhà hoạch định chính sách và giới chức y tế dường như nghĩ. Sawhney nói :
“Bạn hãy nhìn vào những quốc gia khỏe mạnh hơn này,
họ là những quốc gia tự do — Anh, Pháp, Ý — họ không cấm những món ăn ngon. Họ
không xíềng mọi người vào máy chạy bộ. Người Mỹ thích đi du lịch đến châu Âu,
Australia, Canada để thưởng thức ẩm thực và phong cách sống của họ, vì vậy ý tưởng
mà chúng ta có thể nói, ‘Này, có lẽ chúng ta có thể mang một số phong cách sống
đó trở về Mỹ’ – tôi không nghĩ mọi người sẽ nổi dậy vì chúng ta đang lấy đi quyền
tự do của họ.” (Ravi Sawhney)
Woolf cho biết thêm, lấy ý tưởng chính sách từ
các quốc gia khác chỉ là một hành động và thái độ rõ ràng. Ông nói, “Nếu
một người Hỏa tinh xuống trái đất và nhìn thấy tình cảnh này, sẽ rất trực quan
khi bạn nhìn vào các quốc gia khác đã có thể giải quyết vấn đề này và áp dụng
những bài học kinh nghiệm.”
Trong nghiên cứu lịch sử mà ông ấy đã thực hiện,
“Tôi nhân ra rằng có hàng chục và hàng chục quốc gia trên hầu hết những châu
lục trên thế giới đã vượt trội so với Hoa Kỳ trong 50 năm. Thật đáng để xem những
gì họ đã làm và Mỹ hóa nó — bạn không cần phải làm ngay lập tức.”
Một số chính
sách mà ông ấy xác định là hữu ích gồm cả chăm sóc sức khỏe toàn dân,
dịch vụ y tế được phối hợp tốt hơn, bảo vệ an toàn và tốt cho sức khỏe, trẻ em
thuộc mọi giới được đi học và đầu tư nhiều hơn để giúp trẻ em có một khởi đầu
khỏe mạnh. Ông nói, những chính sách này đang “được đền đáp xứng đáng,” và cũng
có thể đem lại lợi ích cho người Mỹ.
© 2023 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại
bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: ‘Live
free and die’? The sad state of U.S. life expectancy | Selena
Simmons–Duffin | NPR | 03/25/2023.Minh họa của Ashley
Ahn; Diane Webber hiệu đính.
No comments:
Post a Comment