Bầu
Chủ tịch nước: Việt Nam muốn đẩy nhanh quá trình chuyển giao quyền lực?
Lê Hồng Hiệp
Những ngày gần đây, Hà Nội xôn xao tin đồn Bộ
Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam đã đạt được đồng thuận trong việc lựa chọn ứng
viên cho vị trí Chủ tịch nước, vốn đã bị bỏ trống kể từ khi Chủ tịch nước Nguyễn
Xuân Phúc từ chức vào ngày 17 tháng 1. Ứng viên được chọn được cho là
Thường trực Ban Bí thư Trung ương Đảng Võ Văn Thưởng. Nếu mọi việc suôn sẻ, Ban
Chấp hành Trung ương Đảng sẽ họp vào ngày 1 tháng 3 để chính thức thông qua quyết
định, và Quốc hội sẽ họp bất thường vào ngày hôm sau để bầu ông Thưởng làm chủ
tịch nước. Vị trí hiện tại của ông Thưởng có thể được tiếp quản bởi bà Trương
Thị Mai, Trưởng ban Tổ chức Trung ương, hoặc ông Phan Đình Trạc, Trưởng ban Nội
chính Trung ương.
Dù nắm một số lợi thế trong cuộc đua vào vị
trí Chủ tịch nước, Bộ trưởng Công an Tô Lâm được cho là đã tự rút tên mình khỏi
danh sách đề cử. Là một quan chức ngành công an, việc đề cử ông có thể đã vấp
phải sự phản ứng từ các thành viên Bộ Chính trị khác, những người có thể lo ngại
về ảnh hưởng quá lớn của bộ máy công an lên hệ thống chính trị do Thủ tướng Phạm
Minh Chính cũng là một cựu quan chức công an. Việc bầu ông Lâm cũng có thể bị một
số chính phủ châu Âu đánh giá tiêu cực và gây khó khăn cho các nỗ lực ngoại
giao của Việt Nam. Vào tháng 7 năm 2017, Trịnh Xuân Thanh, một cựu quan chức của
Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, khi đó đang chạy trốn sang Đức để tránh bị truy tố về
các tội danh tham nhũng, đã bị “bắt cóc” ngay giữa ban ngày ở Berlin và bị đưa
về Hà Nội để xét xử. Phẫn nộ trước vụ việc này, chính phủ Đức đã tạm thời đình
chỉ quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam, đồng thời được cho là đã đưa ông
Lâm vào “danh sách đen” do bị cáo buộc liên quan đến vụ bắt cóc.
Do đó, sự rút lui của ông Lâm đã mở đường cho
sự trỗi dậy của ông Thưởng, người đến từ tỉnh Vĩnh Long. Sinh năm 1970, ông Thưởng
là Ủy viên Bộ Chính trị trẻ nhất và vẫn còn cả một đường băng sự nghiệp dài
phía trước. Do đó, một số nhà phân tích, bao gồm cả tác giả bài viết này, tin rằng
ông có thể đợi đến Đại hội Đảng tiếp theo vào năm 2026 để được đề bạt lên cao
hơn nữa, qua đó tạo cơ hội cho các quan chức cấp cao khác được thăng chức lần
này.
Tuy nhiên, quyết định thăng chức cho ông Thưởng
sớm hơn dự kiến dường như đã được định hình bởi một số cân nhắc khác. Đảng có
thể đã muốn khôi phục lại thông lệ có sự cân bằng vùng miền trong bốn vị trí
thuộc hàng “tứ trụ”, gồm tổng bí thư, chủ tịch nước, thủ tướng và chủ tịch quốc
hội. Kể từ tháng 4 năm 2021, không có chính trị gia miền Nam nào nằm trong nhóm
“tứ trụ”.
Quan trọng hơn, ông Thưởng được coi là đồng
minh thân cận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch Quốc hội Vương Đình
Huệ, người được cho là được ông Trọng lựa chọn trong vai trò kế nhiệm vị trí tổng
bí thư. Do đó, việc ông Thưởng được bầu vào vị trí chủ tịch nước có thể tạo thuận
lợi cho kế hoạch này. Sự xuất hiện của một chính trị gia từ một phe khác có thể
làm phức tạp quá trình chuyển giao quyền lực.
Tại Đại hội toàn quốc lần thứ 13, Đảng đã
không bầu được nhà lãnh đạo mới kế nhiệm ông Trọng bất chấp vấn đề tuổi tác, sức
khỏe và mong muốn nghỉ hưu của cá nhân ông Trọng. Kết quả là ông phải tại vị
thêm nhiệm kỳ thứ ba, trái với nguyên tắc không ai được nắm vị trí tổng bí thư
hai nhiệm kỳ liên tiếp quy định trong Điều lệ Đảng. Vì vậy, ưu tiên hàng đầu hiện
tại của ông Trọng là xây dựng được một kế hoạch kế nhiệm thành công. Một thất bại
khác trong việc chỉ định người kế nhiệm ông sẽ tạo ra một cuộc khủng hoảng lãnh
đạo nghiêm trọng, có thể gây nguy hiểm cho sự ổn định của chế độ. Do đó, quyết
định thay thế ông Phúc bằng ông Thưởng trong vai trò chủ tịch nước và
hoàn tất tiến trình bầu cử ngay trong tuần này, thay vì đợi đến khi Quốc hội họp
phiên thường kỳ vào tháng 5, có thể được coi là một cách để đẩy nhanh kế hoạch
kế nhiệm của ông Trọng.
Một câu hỏi vẫn chưa có câu trả lời là khi nào
ông Trọng sẽ bàn giao chức vụ của mình cho ông Huệ, đặc biệt là nếu xem xét
tình hình đang diễn ra xung quanh Thủ tướng Chính. Trước đây từng được coi là một
trong những ứng cử viên tiềm năng cho vị trí tổng bí thư nếu ông có thể tại vị
cho đến năm 2026, ông Chính gần đây đã chịu nhiều áp lực vì bị cho là có quan hệ
thân thiết với nữ doanh nhân, chủ tịch công ty AIC, Nguyễn Thị Thanh Nhàn, người
đã bị kết án 30 năm tù vắng mặt vì liên quan đến một số vụ bê bối tham nhũng lớn.
Trong trường hợp ông Chính chịu thua trước áp
lực và chấp nhận từ chức, có thể nảy sinh hai kịch bản. Trong kịch bản thứ nhất,
ông Huệ có thể đảm nhận vị trí thủ tướng và phục vụ trong vai trò này cho đến đại
hội đảng tiếp theo vào năm 2026, khi ông sẽ kế nhiệm ông Trọng. Trong kịch bản
thứ hai, ông Trọng có thể bàn giao chức vụ tổng bí thư cho ông Huệ ngay sau khi
ông Chính từ chức. Nếu điều này xảy ra, Việt Nam sẽ sớm có một ban lãnh đạo
hoàn toàn mới, với ông Huệ làm tổng bí thư, ông Thưởng làm chủ tịch nước, và
hai nhân vật cấp cao khác được bổ nhiệm vào các vị trí thủ tướng và chủ tịch quốc
hội.
Dù xảy ra theo kịch bản nào, một cuộc chuyển
giao quyền lực như vậy sẽ khép lại “công việc dở dang” từ Đại hội Đảng lần thứ
13, khi việc bổ nhiệm nhân sự cấp cao không diễn ra theo như dự kiến của ông Trọng,
dẫn đến một dàn xếp bất thường. Nó cũng sẽ chấm dứt sự bất định chính trị xoay
quanh bộ máy lãnh đạo quốc gia, giúp khôi phục niềm tin của các nhà đầu tư và đối
tác nước ngoài. Với ít vấn đề chính trị nội bộ hơn, ban lãnh đạo mới sẽ có thể
tập trung giải quyết các vấn đề cấp bách, đặc biệt là tình trạng trì trệ trong
bộ máy hành chính cũng như quá trình cấp phép các dự án bị trì hoãn, điều đã
khiến các nhà đầu tư chán nản trong những năm gần đây.
Nhìn từ góc độ đó, việc ông Thưởng được bầu
làm chủ tịch nước trong tuần này, cũng như mong muốn của Đảng trong việc đẩy
nhanh quá trình chuyển giao quyền lực trong thượng tầng lãnh đạo, sẽ là những
tin tức đáng khích lệ đối với các nhà đầu tư và đối tác nước ngoài của Việt
Nam.
------------------------
Một phiên bản tiếng Anh của bài viết đã được xuất bản
ngày 28/02/2023 trên chuyên trang bình luận Fulcrum.sg.
No comments:
Post a Comment