UKRAINE : ĐÚNG MỘT NĂM TRƯỚC VÀO NGÀY 25.2.2022 (Quan Nguyen Thanh)

Đúng một năm trước vào ngày 25.2.2022,

Ukraine tuyên bố chiếm lại được Phi trường Hostomel (hình 2) sau một trận thư hùng. Sự kiện này đã định đoạt số phận của trục tấn công "phía Tây" của Nga từ Belarus. Sự kiện này cũng cho thấy sự bất lực của Nga trong việc thay đổi cách suy nghĩ, thay đổi hành động theo tình huống.

Việc chiếm giữ phi trường là rất quan trọng vì một số lý do: lý do thứ nhất, để ngăn chặn Ukraine xử dụng phi trường, điều này sẽ chặn tất cả các cầu hàng không có thể mang đến hỗ trợ cho Ukraine cũng như các chuyến khởi hành của những người quan trọng trong chính quyền Ukraine.

Sau đó, để có thể xử dụng phi trường cho chính họ người Nga. Người Nga có nhu cầu thiết yếu đối với phi trường nằm cách Kyiv 10 km này. Việc chiếm được phi trường của Praha năm 1968 là lý do của sự thành công của Liên bang Soviet khi xâm chiếm Tiệp Khắc.

Việc bố trí quân đội ở ngoại ô thủ đô, tại một phi trường lớn, có khả năng nhanh chóng đổ hàng nghìn người để chiếm một thành phố mà người Nga hy vọng sẽ không thể tự vệ, vì kế hoạch là "làm choáng váng và khuất phục".

Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, Hostomel đang ở một ngã tư quan trọng cho phần phía tây của cuộc tấn công vào Kyiv. Một cuộc tấn công trải dài 170km từ cứ điểm xuất phát đến trung tâm thủ đô Kyiv, ít đường bộ và đặc biệt là không có đường sắt. Hình 1.

Cuộc tấn công này, Putin đã phải đợi đến khi kết thúc Thế vận hội Bắc Kinh để không làm mất lòng người đồng minh Trung Quốc - Tập Cận Bình. Ngược lại, vào lúc đó mặt đất đã tan băng một phần và không còn đủ mạnh cứng cho việc di chuyển xe tăng, xe thiết giáp, tất cả những phương tiện di chuyển quân sự. Phương trình hậu cần về mặt lý thuyết là một cơn ác mộng, với khoảng cách. Trên lý thuyết mà thôi, vì chúng ta đang bước vào mùa bùn của xứ Ukraine, mùa mà không có gì có thể di chuyển.

Nga hy vọng là người dân Ukraine sẽ bỏ vũ khí mà không phải chiến đấu quá nhiều, do đó, phi trường Hostomel cũng có thể được xử dụng để cho phép hạ cánh các phi cơ vận tải của Nga, sẽ là một nguồn cung cấp bằng đường hàng không, trong khi các nhóm chiến đấu đang tiến đến trên đường bộ và họ sẽ "bình thường" giải phóng các trục cho hậu cần.

(Một ý kiến: trong chiến tranh cũng như trong các tình huống nghề nghiệp khác, khi ai đó nói "bình thường" trong một cuộc họp, đó là dấu hiệu của thảm họa có thể xảy ra mà chúng ta muốn tránh).

Cuộc tấn công ban đầu của vài trăm lính dù Nga (Trung đoàn 331 Kostroma) VDV (~300) được vận chuyển bằng khoảng 30 trực thăng đã diễn ra "gần như" tốt đẹp: các trực thăng đổ bộ này nhanh chóng bị tên lửa phóng từ vai MANPADS bắn hạ, một tổn thất khá nặng, nhiều trực thăng Nga bị bắn hạ. Các trực thăng Nga cũng tấn công hệ thống phòng thủ phi trường, nơi đã được định vị, bằng tên lửa. Hình 3 vả 4.

Tuy nhiên, các cuộc tấn công ban đầu của Nga bị kiềm chế, các hệ thống phòng thủ và dự trữ xung quanh phi trường của Ukraine không được “chăm sóc“ kỹ lưỡng. Một tư duy dễ hiểu của người Nga khi đối mặt với một kẻ thù mà họ coi thường, kẻ mà họ cho là không có khả năng phản ứng nhanh chóng và họ nghĩ rằng Ukraine sẽ hạ vũ khí trong vài giờ nữa.

Bất chấp mọi chuyện, những người lính dự bị (National Guard) có nhiệm vụ bảo vệ phi trường Ukraine đã cầm cự trong vài giờ. Tổn thất của quân dù Nga rất nặng nề và trên hết là không có máy bay Nga nào hạ cánh trên phi đạo. Một vài chiến đấu cơ của Không quân Ukraine xuất hiện trên bầu trời, sự kiện này cho chúng ta nhanh chóng thấy "mọi thứ không diễn ra như kế hoạch".

Hình như kế hoạch của Nga là cho hạ cánh nhanh chóng 18 chiếc phi cơ vận tải Il-76, điều này sẽ tăng nhân lực của Nga từ 300 lên gần 2.500 người, với xe thiết giáp, súng cối và các phương tiện chống tăng và phòng không hạng nặng. Tổng tham mưu Ukraine, Tướng Zaluzhny, nhận ra mối đe dọa đó.

Ukraine có lực lượng dự bị cơ động xung quanh, bao gồm (*) Quân đoàn Gruzia, FS, Lữ đoàn 72 Cơ giới và đặc biệt là Lữ đoàn 4 Phản ứng nhanh, được thành lập vào năm 2015 và được huấn luyện theo tiêu chuẩn của NATO. Phi trường Hostomel nhanh chóng bị Ukraine bao vây và lực lượng lính dù Nga bị tiêu hao.

(*) the 72nd Mechanized Brigade, the 4th Rapid reaction Brigade, the SBU alpha group, and the Georgian Legion.

Pháo binh Ukraine vào cuộc từ rất sớm, làm gián đoạn công tác bố trí đường không vận của Nga. Và trong khi đó ngược lại, Không quân Nga tỏ ra khá bị động. Sau các cuộc đột kích ban đầu, không còn một phi vụ oanh tạc nào ngoài trực thăng và một số phi vụ của Sukhoi Su-25.

Rõ ràng là người Nga đã không lường trước được khả năng xảy ra một cuộc phản công dữ dội và tức thời của Ukraine. Những người lính dù Nga bị bỏ rơi phải tự chống đỡ mà không có sự hỗ trợ từ trên không đầy đủ, điều này ít nhất có thể vô hiệu hóa các khẩu đại bác Ukraine để tạo điều kiện thuận lợi cho việc hạ cánh của máy bay vận tải Il-76.

Vào tối ngày 24, Phi trường Hostomel đã bị người Ukraine chiếm lại. Ngay cả khi phi trường sẽ bị quân Nga chiếm lại một phần vào ngày 25 trong ngày, nó sẽ vẫn là mặt trận của các cuộc giao tranh ác liệt trên tiền tuyến. Do đó, không thể xử dụng như một phi trường.

Và trong thời gian này, sự tiến bộ của Nga bị chặn dọc theo các con đường chính. Xe tăng đi trước, bộ binh đi sau, pháo binh theo sau, hậu cần ở phía sau. Hàng trăm phương tiện di chuyển quân sự không thể tránh các đường chính vì mùa bùn, mắc kẹt, làm mồi cho tên lửa chống xe tăng và cuối cùng cháy rụi.

Trong những điều kiện này, từ ngày 26, bộ chỉ huy Nga lẽ ra phải thấy rõ rằng chiến dịch đã thất bại hoàn toàn. Nhưng tướng Nga vẫn ngoan cố, không tự đặt câu hỏi về kế hoạch, và tiếp tục chịu trong nhiều tuần dài nằm dưới hỏa lực của pháo binh Ukraine.

Vì vậy, Hostomel, nếu tôi tóm tắt:

-ý kiến hay, điểm mấu chốt,

-cuộc tấn công trực tiếp dũng cảm, đẫm máu, nhưng thành công vì cuối cùng Nga chiếm được phi trường,

-tấn công không đủ mạnh vào lực lượng Ukraine xung quanh,

-trình tự tiếp viện bằng đường được thực hiện kém (quá trình này cần những người biết về operations với tất cả những chi tiết về lực lượng nào vào thời điểm nào, cả một nghệ thuật mà TTM Nga không nắm vững)-đánh giá thấp năng lực của đối thủ (mãn tính và tổng quát),

-không có một "kế hoạch B" hoặc khả năng đánh giá lại một cách nhanh chóng,

-sự hy sinh quá nhanh chóng của một trung đoàn binh lính tinh nhuệ không thể thay thế -Trung đoàn Dù 331 Kostroma, (hình 5)

-cuối cùng, một thất bại nhanh chóng đã đóng dấu số phận của một phần mặt trận.

Và một lần nữa, tầm quan trọng của dự trữ, phân tán, hậu cần, khả năng đáp ứng. Và pháo binh./.

=====

Hình 5. Trung đoàn 331 đổ bộ đường không Cận vệ của Nga tại Kostroma, thuộc Sư đoàn đổ bộ đường không 98, là một trong những đơn vị tinh nhuệ nhất của Nga. Về cơ bản nó đã bị xóa sổ (hủy diệt) trong tháng đầu tiên của cuộc xâm lăng tại Ukraine.

The Russian 331st Guard Airborne Regiment, from the 98th Airborne, is one of Russia's most elite units.

It was basically wiped out in the first month of the invasion.

=====

Il y a 1 an tout juste, l'Ukraine annonçait avoir repris l'aéroport d'Hostomel, au terme d'une bataille épique. L'affaire a scellé le destin de l'axe "ouest" de progression russe depuis le Bélarus. Il a montré aussi l'incapacité russe à s'adapter.

Prendre l'aéroport était crucial pour plusieurs raisons : d'abord, pour empêcher les Ukrainiens de l'utiliser, ce qui bloquerait à la fois d'éventuels atterrissages porteurs d'assistance, mais aussi les départs des autorités.

Ensuite, pour pouvoir l'utiliser pour eux-mêmes. Les Russes avaient un besoin crucial de cet aéroport situé à 10km de Kiev. La prise de celui de Prague en 1968 avait été au cœur du succès soviétique contre la Tchécoslovaquie.

Poser des troupes aux abords de la capitale, sur un grand aéroport, avait le potentiel de déverser rapidement des milliers d'homme pour occuper une ville que les Russes espéraient en incapacité de se défendre, puisque le plan était de "stupéfier et soumettre".

Enfin, surtout, Hostomel était à un carrefour crucial pour la partie ouest de l'attaque sur Kyiv. Une attaque qui avait 170km à parcourir depuis les bases de départ jusqu'au centre de la capitale, avec peu d'axes routiers et surtout pas de voie ferrée.

L'attaque ayant dû attendre la fin des JO de Pékin pour ménager l'allié chinois, les sols avaient dégelé en partie, et n'étaient plus assez porteurs. L'équation logistique était en théorie un cauchemar, vu la distance. En théorie seulement.

L'espoir étant que les Ukrainiens désarment sans trop se battre, l'aéroport pourrait donc servir aussi à poser un peu de ravitaillement par air, tandis que les groupes de combat, fonçant sur les routes, libéreraient "normalement" les axes pour la logistique.

(apparté - opinion : à la guerre comme dans d'autres situations professionnelles, quand quelqu'un dit "normalement" dans une réunion, c'est un indice de désastre possible qu'on souhaite éluder ).

L'assaut initial de quelques centaines de paras (~300) transportés par hélico se déroula "presque" bien : ils furent rapidement engagés par Manpads et subirent des pertes. Les hélicos engagèrent à la roquette les défenses de l'aéroport, qui avaient été localisées.

Cependant, les frappes initiales russes furent limitées, négligeant les défenses et réserves autour de l'aéroport. Cohérent face à un adversaire qu'on méprise, qu'on estime incapable de réagir rapidement, et qui devrait déposer les armes dans quelques heures.

Malgré tout, les défenseurs ukrainiens de l’aéroport firent le coup de feu plusieurs heures. Les pertes para russes furent lourdes et surtout rien ne se posa sur la piste. Quelques cocardes ukrainiennes dans le ciel montrèrent vite que "tout ne se passait pas comme prévu".

Apparemment le plan russe prévoyait un atterrissage rapide de 18 Il-76, ce qui aurait fait passer les effectifs russes de 300 à près de 2500 hommes, avec blindés, mortiers et moyens antichars et antiaériens lourds. Le CEM ukrainien, le général Zaluzhny, réalisa la menace.

Les Ukrainiens disposaient de réserves mobiles alentours, notamment la légion géorgienne, des FS, la 72e brigade mécanisée et surtout la 4e brigade de réaction rapide, créée en 2015 et entrainée aux standards OTAN. Rapidement l'aéroport est encerclé et les paras russes réduits.

L'artillerie ukrainienne entra en action très tôt, perturbant les travaux de mise en place du pont aérien russe. Et de son côté, l'aviation russe sembla bien passive. Après les raids initiaux, plus de ciblage d'opportunité en dehors d'hélicos et de quelques sorties de Sukhoi Su-25.

Clairement les Russes n'avaient pas anticipé la possibilité d'une contre-attaque ukrainienne immédiate et lourde. Les paras furent laissés à eux-mêmes, sans soutien aérien adéquat qui aurait pu au moins neutraliser les batteries ukrainiennes pour faciliter le posé des avions de transport Il-76.

Dans la soirée du 24, l'aéroport est repris par les Ukrainiens. Même s'il sera capturé en partie de nouveau par les Russes le 25 dans la journée, il demeurera l'objet de combats âpres, sur la ligne de front. Inutilisable comme aéroport donc.

Et pendant ce temps, la progression russe est bloquée, le long des axes routiers. Les chars devant, l'infanterie derrière, l'artillerie tout au fond de la route, la logistique encore en arrière. Des centaines de véhicules, incapables de sortir de la route, coincés, sous le feu.

Dans ces conditions, dès le 26, il aurait du être apparent pour le commandement russe que l'opération était un échec complet. Mais l'acharnement a été de mise, sans remise en cause du plan, pendant de longues semaines, sous le feu de l'artillerie ukrainienne.

Donc Hostomel, si je résume:

- bonne idée, point crucial,

- assaut direct courageux, sanglant, mais couronné de succès,

- pas assez de frappes sur les forces ukrainiennes autour,

- séquençage des renforts par route mal fichu (il fallait un détachement ops avec sa log et art).

- sous-estimation des capacités adverses (chronique et généralisé),

- pas trop de "plan B" ou de capacité de réévaluer à la volée,

- sacrifice d'une très bonne infanterie d'élite irremplaçable rapidement,

- au final, un échec rapide, qui scelle le destin d'une partie du front.

Et une fois de plus, l'importance des réserves, de la dispersion, de la logistique, de la réactivité. Et de l'artillerie./.

—Stéphane Audrand

HÌNH :