THẾ GIỚI HÔM NAY : 02/09/2022 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 02/09/2022

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

02/09/2022

https://nghiencuuquocte.org/2022/09/02/the-gioi-hom-nay-02-09-2022/#more-47427

 

Các quan chức của IAEA (Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế) đã đến thăm nhà máy điện hạt nhân Zaporizhia đang bị Nga chiếm đóng ở miền nam Ukraine, nơi phải hứng chịu pháo kích dữ dội trong những tuần gần đây. Nhóm nghiên cứu đang tìm cách “ngăn chặn một tai nạn hạt nhân.” Ukraine mong muốn cuộc thanh sát sẽ giúp “phi quân sự hóa” nhà máy, nhưng Nga tuyên bố không rút quân. Pháo kích của Nga đã buộc nhà máy phải đóng cửa một trong hai lò phản ứng đang hoạt động. 

 

Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ không tham dự lễ tang của Mikhail Gorbachev, nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô, người vừa qua đời hôm thứ Ba. Phát ngôn viên của Điện Kremlin viện dẫn lịch trình làm việc dày đặc của tổng thống nhưng cho biết chính phủ có hỗ trợ tổ chức tang lễ vào thứ Bảy này. Gorbachev là lãnh đạo chứng kiến Liên Xô sụp đổ vào năm 1991, điều mà ông Putin gọi là “thảm họa địa chính trị lớn nhất thế kỷ 20.”  

 

Giới chức an ninh địa phương nói đụng độ giữa các phiến quân người Shia ở Basra, Iraq, đã khiến 4 người thiệt mạng. Được biết những người ủng hộ giáo sĩ Shia nhiều ảnh hưởng Muqtada al-Sadr đã xung đột với các phe phái đối thủ. Iraq rơi vào bế tắc chính trị kể từ khi đảng của ông Sadr không thể lập chính phủ dù thắng nhiều phiếu nhất trong cuộc bầu cử năm ngoái.  

 

Liên Hợp Quốc nói việc Trung Quốc giam giữ người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương có thể “cấu thành tội ác quốc tế, đặc biệt là tội ác chống lại loài người.” Tuyên bố này nằm trong báo cáo được công bố chỉ vài phút trước khi nhiệm kỳ của cao ủy nhân quyền LHQ, Michelle Bachelet, kết thúc. Trung Quốc dĩ nhiên phản đối quyết liệt. Cho tới nay Trung Quốc đã giam giữ hơn 1 triệu người Duy Ngô Nhĩ, một dân tộc thiểu số theo đạo Hồi, trong các trại tập trung trên danh nghĩa chống khủng bố.  

 

Sri Lanka đạt được thỏa thuận sơ bộ với IMF về khoản vay 2,9 tỷ USD để khắc phục khủng hoảng kinh tế. Thỏa thuận này yêu cầu Sri Lanka tiến hành nhiều cải cách khác nhau để tăng thu thuế và xây dựng lại nguồn dự trữ ngoại tệ. IMF dự đoán kinh tế Sri Lanka sẽ giảm 8,7% trong năm nay.  

 

Các quan chức Trung Quốc ủng hộ đề xuất cách ly người nhập cảnh ở Hồng Kông trước khi vào đại lục, theo lãnh đạo Hồng Kông John Lee. Ông Lee nói một tổ công tác đặc biệt sẽ thiết kế các chi tiết của hệ thống “kiểm dịch ngược” này. Trong khi đó, khoảng 21 triệu dân của Thành Đô, một thành phố miền trung Trung Quốc, bắt đầu thực hiện cách ly tại nhà. Đây là vụ phong tỏa toàn thành phố lớn nhất ở Trung Quốc kể từ sau Thượng Hải hồi tháng 4. Tất cả các cơ sở kinh doanh sẽ đóng cửa ngoại trừ bệnh viện, hiệu thuốc và siêu thị. 

 

Lãnh đạo đảng cầm quyền Ba Lan cho biết sẽ yêu cầu Đức bồi thường 1,32 nghìn tỷ đô la Mỹ cho các thiệt hại của Thế chiến 2. Con số này vượt xa mức ước tính 850 tỷ đô la của năm 2019. Khoảng 6 triệu người Ba Lan, trong đó có 3 triệu người Do Thái, đã bị giết trong chiến tranh, trong khi thủ đô Warsaw bị san bằng. Đức nói đã giải quyết hết tất cả các yêu cầu bồi thường liên quan đến cuộc xâm lược.  

 

Con số trong ngày: 16 triệu hecta, là diện tích đất của Mỹ được bao phủ bởi các bãi cỏ, bằng tổng diện tích của cả bang New York và New Hampshire. 

 

 

TIÊU ĐIỂM 

 

Khủng hoảng chính trị ở Iraq 

 

Cho tôi gia nhập chính phủ, hoặc chấp nhận nội chiến giữa người Shia với nhau. Đó dường như là thông điệp của giáo sĩ giàu ảnh hưởng Muqtada al-Sadr, người mà các lực lượng ủng hộ ông đã xung đột trong tuần này với các phe phái Shia đối thủ ở khu hành chính Baghdad và những nơi khác. Hiện các đảng liên minh với Iran và nhiều dân quân của họ đang thống trị quốc hội và giữ quyền phủ quyết đối với việc thành lập chính phủ mới. Cơ quan tư pháp dường như cũng chống lưng cho họ. Điều này cản đường tham vọng của phong trào dân tộc chủ nghĩa của ông Sadr, vốn nổi lên như một khối lớn nhất từ cuộc bầu cử năm ngoái nhưng đã rút bớt các nghị sĩ của mình. 

 

Dù tình hình ở Baghdad đã dịu đi, giao tranh vẫn tiếp diễn ở Basra, thành phố lớn thứ hai Iraq và là cửa ngõ cung cấp dầu của cả nước. Ông Sadr hoàn toàn có thể lên tiếng huy động lực lượng ủng hộ nếu ông bị loại khỏi tiến trình thành lập chính phủ. Hàng triệu người Iraq giận dữ sẽ nghe theo lời kêu gọi của ông và nổi lên chống lại giới tinh hoa dầu mỏ của Baghdad. 

 

Xuất khẩu của Đức gặp khó vì chi phí tăng 

 

Destatis, cơ quan thống kê của Đức, sẽ công bố số liệu thương mại tháng 7 vào thứ Sáu. Hồi tháng 5, nước này chỉ ghi nhận thặng dư nhỏ 800 triệu euro (795 triệu USD). Xuất khẩu có phục hồi trong tháng 6 nhờ nhu cầu tăng từ Mỹ và Trung Quốc, giúp Đức đạt thặng dư (đã điều chỉnh theo mùa) 6,4 tỷ euro. Song các doanh nghiệp xuất khẩu vẫn chưa hết bi quan. Giá năng lượng cao, tắc nghẽn chuỗi cung ứng và chi phí nguyên liệu đầu vào tăng tạo ra nhiều khó khăn cho họ. Chỉ số kỳ vọng nhà xuất khẩu của viện Ifo, một tổ chức tư vấn của Đức, đã giảm tháng thứ ba liên tiếp trong tháng 8.  

 

Đối với một số công ty, chi phí sản xuất ngày càng trở nên nặng nề và đã buộc họ phải từ chối hoặc hủy đơn đặt hàng, theo khảo sát gần đây của nhà tư vấn FTI-Andersch. Các công ty không muốn chuyển chi phí sang cho khách hàng. Và với giá năng lượng cũng như các chi phí sản xuất cao, những tháng mùa đông sắp tới sẽ còn khó khăn nhiều. 

 

Thị trường việc làm Mỹ dường như đã hạ nhiệt 

 

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell nói vào tuần trước rằng thị trường lao động của Mỹ “rõ ràng là mất cân bằng.” Nhu cầu lao động đã vượt xa nguồn cung, khiến lương của khu vực tư nhân tăng hơn 5% so với cùng kỳ năm ngoái. Nhưng cho dù Fed tăng lãi suất và thắt chặt các điều kiện tài chính – khiến giá cổ phiếu và bất động sản giảm, trong khi đồng đô la mạnh lên – thị trường việc làm vẫn nóng. Rất may là dữ liệu việc làm được công bố vào thứ Sáu sẽ cho thấy tuyển dụng chậm đi trong tháng 8. Giới quan sát cho rằng các nhà tuyển dụng đã thêm 300.000 việc làm, so với 528.000 của tháng 7. 

 

Các điều kiện thị trường lao động sẽ quyết định liệu Fed có tăng một nửa hay ba phần tư điểm phần trăm lãi suất vào tháng 9 hay không. Họ có một nhiệm vụ đòi hỏi sự tinh tế: tăng tỷ lệ vừa đủ sao cho kiềm chế được việc làm và tăng lương, nhưng không gây sa thải hàng loạt và đẩy kinh tế vào suy thoái. Dữ liệu việc làm càng yếu, Fed càng được dễ thở. 

 

Hội chợ điện tử tiêu dùng của châu Âu khai mạc 

 

Internationale Funkausstellung, còn được gọi là IFA, sẽ mở cửa tại Berlin vào thứ Sáu. Đây là triển lãm công nghệ thường niên lớn nhất châu Âu, và năm nay đánh dấu lần tổ chức trực tiếp đầu tiên kể từ đầu đại dịch. Nó chủ yếu là nơi cho các nhà sản xuất giới thiệu những gì mới nhất trong lĩnh vực điện tử tiêu dùng. 

 

Vì vậy, với World Cup bóng đá vào tháng 11 tới, những chiếc tivi có độ phân giải cao hơn bao giờ hết sẽ là nhân vật chính. LG dự kiến công bố màn hình TV OLED lớn nhất từ trước đến nay, với kích thước khổng lồ 97 inch. Các tiện ích khác có thể bao gồm nhà vệ sinh “thông minh” giúp trung hòa chất thải con người của Samsung, cũng như các hộp đựng giày có tác dụng tương tự đối với mùi hôi của bàn chân. Sẽ có nhiều điện thoại thông minh mới, nhưng không phải iPhone 14. Apple chưa bao giờ ra mắt sản phẩm tại hội chợ thương mại. Họ sẽ công bố thiết bị tại sự kiện của riêng mình, vào ngày 7 tháng 9 ở Thung lũng Silicon.