THẾ GIỚI HÔM NAY : 03/05/2022 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 03/05/2022

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

03/05/2022

https://nghiencuuquocte.org/2022/05/03/the-gioi-hom-nay-03-05-2022/

Hiện vẫn còn hàng trăm người kẹt lại tại nhà máy thép Azovstal ở Mariupol, sau khi các nỗ lực sơ tán hôm thứ Hai bị đình trệ. Không rõ vì sao phải trì hoãn nhưng giới chức Ukraine nói Nga liên tục bắn pháo vào nhà máy xuyên đêm. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nói quân đội Nga phải làm vậy để ngăn binh sĩ và lính đánh thuê phương Tây tiếp cận. Tuyên bố của ông cũng làm tiêu tan hy vọng Nga sẽ kết thúc chiến sự vào ngày 9 tháng 5, dịp lễ kỷ niệm chiến thắng của phe Đồng minh trong Thế chiến II.

Các bộ trưởng năng lượng của EU đang họp tại Brussels để thảo luận tác động của việc Bulgaria và Ba Lan bị Nga cắt nguồn cung khí đốt. Họ được cho là đang cân nhắc cấm hoàn toàn dầu Nga từ cuối năm nay. Song Hungary có thể sẽ phản đối. Một bộ trưởng Hungary đã tuyên bố sẽ phủ quyết bất kỳ đề xuất nào hạn chế nhập khẩu dầu Nga. Trong khi đó, ngoại trưởng Đức nhấn mạnh các lệnh trừng phạt của nước bà đối với Nga sẽ không được dỡ bỏ cho đến khi quân Nga rút khỏi toàn bộ lãnh thổ Ukraine, bao gồm cả Donbas và Crimea.

Công nhân tại một nhà kho Amazon ở Staten Island, New York, đã bỏ phiếu phản đối thành lập công đoàn với tỷ lệ 62%. Trước đó vào tháng 4, nhân viên của một kho hàng khác, cũng tại Staten Island, đã bỏ phiếu thông qua công đoàn đầu tiên trong lịch sử của công ty. Chiến thắng này đã thắp lên hy vọng cho những người ủng hộ công đoàn, sau suốt nhiều năm vận động không có kết quả.

Hãng hàng không giá rẻ Spirit Airlines của Mỹ đã từ chối lời đề nghị mua lại của JetBlue, và chấp nhận bán cho Frontier, một đối thủ ít cạnh tranh hơn. Mặc dù đề nghị 3,6 tỷ đô la của JetBlue cao hơn tới 37% so với của Frontier, Spirit nói nó đi kèm với “rủi ro không thể chấp nhận được” vì có thể bị các cơ quan chống độc quyền chặn. Sau hợp nhất, Frontier và Spirit sẽ trở thành hãng hàng không lớn thứ năm của Mỹ tính theo số ghế.

Ủy ban châu Âu cáo buộc Apple hạn chế quyền truy cập của các nhà phát triển bên ngoài vào công nghệ ví di động của họ, qua đó ưu ái Apple Pay. Chính sách đó “có thể đã hạn chế cạnh tranh”, người đứng đầu cơ quan chống độc quyền của ủy ban cho biết. Dù Apple nói rằng Apple Pay chỉ là một trong số nhiều dịch vụ mà người châu Âu có thể chọn, Apple vẫn có thể phải đóng phạt sau khi điều tra hoàn tất.

Nhà chức trách Tây Ban Nha đã phát hiện Pegasus, một phần mềm gián điệp của Israel, trong điện thoại của thủ tướng và bộ trưởng quốc phòng. Phát hiện này, được cho là “do các tổ chức không chính thức thực hiện và không có sự cho phép của nhà nước,” đã được báo cáo cho bộ tư pháp. Mới đây đã có những cáo buộc chính phủ cầm quyền sử dụng Pegasus để theo dõi các thành viên của phong trào ly khai Catalan.

Lượng tiêu thụ điện ở Ấn Độ đã đạt mức cao kỷ lục trong tháng 4 khi nhiệt độ lên trên 45°C ở một số khu vực phía bắc. Theo tính toán của Reuters, nhu cầu sử dụng điện hàng năm của cả nước tăng 13%, nhưng hơn 70% ở bang miền bắc Sikkim.

Con số trong ngày: 49 phút, là lượng thời gian tập thể dục tăng thêm do tác động của việc sở hữu thiết bị đeo.

TIÊU ĐIỂM

Trung Quốc nới lỏng kiểm soát ngành công nghệ

Chính phủ Trung Quốc bất ngờ nới lỏng cho các tập đoàn công nghệ lớn. Vào ngày 29 tháng 4, họ cho biết có kế hoạch bình thường hóa các quy định và “thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của kinh tế nền tảng số,” một cách gọi những tập đoàn internet-tiêu dùng lớn, chẳng hạn như gã khổng lồ thương mại điện tử Alibaba hay tập đoàn trò chơi và mạng xã hội Tencent. Thông báo này khiến cổ phiếu của các công ty công nghệ tăng vọt, và là tin tốt nhất cho họ trong hơn một năm qua.

Tuy nhiên mọi chuyện chưa hẳn đã ổn định. Cuộc đàn áp công nghệ đã gây thiệt hại lâu dài cho khả năng đổi mới của các công ty. Nhiều công ty giờ đây đặc biệt e ngại rủi ro. Dấn thân vào các ngành kinh doanh mới với sức tăng trưởng nhanh đã không còn nằm trong kế hoạch của họ. Hơn nữa, lập trường này có thể chỉ là tạm thời, và có thể sẽ thay đổi khi Trung Quốc vượt qua đợt bùng dịch Covid-19 hiện nay.

Tự do báo chí suy giảm trên toàn cầu

Báo chí tự do đang đứng trước thách thức lớn nhất kể từ sau Chiến tranh Lạnh, khi chủ nghĩa chuyên chế dân túy mạnh lên trên toàn cầu. Liên Hợp Quốc ước tính có tới 85% dân số thế giới sống ở các nước có tự do báo chí suy giảm trong 5 năm qua.

Cách mà các chính phủ kiểm soát giới phóng viên đã thay đổi. Ngoài bạo lực, nhiều chế độ đang dựa vào nhiều phương pháp tinh vi hơn, như bắt nạt tài chính, kiện cáo vô lý hay tấn công công nghệ.

Một số phóng viên đang chống trả. Một ví dụ là Lucy Kassa, nhà báo chuyên đưa tin về những vụ giết người hàng loạt của quân chính phủ ở vùng Tigray miền bắc Ethiopia. Kassa đã lập tức bỏ trốn sau khi nhân viên an ninh xuất hiện trước cửa nhà cô. Nhưng cô tiếp tục lần theo những diễn biến từ xa, với sự hỗ trợ của hình ảnh vệ tinh. Kassa nói: “Tôi có một niềm tin mạnh mẽ rằng sự thật tự nó sẽ tìm ra cách để lộ diện. Và tôi coi mình như một công cụ phục vụ quá trình đó.”

Chiến tranh Ukraine khiến các nhà thầu quốc phòng Mỹ mở hết công suất

Tám mươi năm trước, Franklin Roosevelt đã gọi nước Mỹ là “kho vũ khí vĩ đại của nền dân chủ.” Giờ đây cách nói đó vẫn còn hiệu lực. Vào tuần trước, Tổng thống Joe Biden đã yêu cầu Quốc hội chi 33 tỷ USD để ứng phó với cuộc khủng hoảng Ukraine, bao gồm 20 tỷ USD hỗ trợ quân sự. Hồi đầu năm Mỹ cũng đã duyệt 13,6 tỷ đô la.

Mỹ là nhà cung cấp vũ khí lớn nhất cho Ukraine, với nguồn hàng từ kho dự trữ của chính họ. Chẳng hạn như tên lửa chống tăng Javelin, kể từ năm 2018 Mỹ đã bán hoặc tặng 7.000 quả cho Ukraine, tương đương một phần ba số tên lửa trong kho.

Vào thứ Ba, ông Biden sẽ đến thăm nhà máy sản xuất tên lửa Javelin ở Alabama. Nơi này làm ra được 2.100 hệ thống phóng một năm. Về lý thuyết Mỹ hoàn toàn có thể đẩy mạnh sản xuất, nhưng các nhà thầu quốc phòng còn có những vấn đề khác. Đại dịch Covid, thiếu lao động và tình trạng khan hiếm chip máy tính trên toàn cầu đều gây khó khăn, trong khi chiến tranh Ukraine chỉ là một cam kết hạn chế. Nếu ngành công nghiệp Mỹ không thể đáp ứng nhu cầu hiện tại, liệu nó có thể cung cấp cho một cuộc chiến lớn hơn không?

Đảng Cộng hòa ở bang Ohio tìm ứng viên thượng nghị sĩ

Trong số các cuộc bầu cử sơ bộ được theo dõi nhiều nhất ở Ohio vào thứ Ba là vòng sơ bộ của đảng Cộng hòa cho cuộc đua vào Thượng viện. Bảy ứng viên đang cạnh tranh để thay thế Rob Portman, thượng nghị sĩ Cộng hòa hiện tại, người sẽ nghỉ hưu trong năm nay.

Hai nhân vật dẫn đầu là J.D. Vance, một nhà đầu tư mạo hiểm và tác giả sách, và Josh Mandel, một cựu thủ quỹ bang. Ông Vance từng là người chỉ trích Donald Trump vào năm 2016 trước khi trở thành nhân vật ủng hộ nhiệt thành cho cựu tổng thống. Đáp lại, Trump đã ủng hộ ông. Điều này chắc chắn làm cho ông Mandel thất vọng, nhất là khi ông luôn theo sát mọi thay đổi trong đảng Cộng hòa và giờ cũng ủng hộ Trump hết mình.

Từng là một bang chiến trường, giờ đây Ohio ngày càng trở thành một bang Cộng hòa. Do đó, người chiến thắng trong vòng sơ bộ sẽ có cơ hội lớn để trở thành thượng nghị sĩ tiếp theo của Ohio tại cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11. Ngoài ra cuộc bầu cử cũng sẽ cho thấy ảnh hưởng của Trump lớn tới đâu.