Người
Việt ở Mỹ thành công, nhờ lý do gì?
Bùi Văn Phú
Gửi cho BBC News Tiếng Việt từ
California
26 tháng 5
2022
https://www.bbc.com/vietnamese/forum-61592678
Tác
giả và gia đình chụp hình lưu niệm với tân khoa
"Mỗi
năm đến hè lòng man mác buồn…" là câu hát mở đầu nhạc phẩm "Nỗi buồn
hoa phượng" của nhạc sĩ Thanh Sơn, sáng tác cách đây hơn nửa thế kỷ, ghi lại
tâm cảm của lứa tuổi học trò ở Việt Nam khi niên học sắp kết thúc.
30/4: VN nói đã kết luận
'khách quan' về tranh cãi Bùi Văn Tùng-Phạm Xuân Thệ
Tết Nhâm Dần ở San Jose,
California
Nửa thế kỷ
trước, lúc còn ở quê nhà tôi cũng đã có nỗi buồn như thế khi thấy phượng nở đỏ
sân trường và trên sóng phát thanh vang vang những lời báo hiệu mùa hè đang về.
Hôm nay,
bên trời Mỹ, sắp vào hạ lòng tôi không buồn mà vui. Vui vì sắp hết niên học với
các buổi lễ tốt nghiệp, khi khúc nhạc hoà tấu "Pomp and Circumstance"
trổi vang chào đón tân khoa và mùa hè thư giãn đang chờ đón trước mặt.
Lúc này
còn vui hơn vì nguy hiểm chết người của bệnh dịch Covid đã qua, đời sống đã
bình thường trở lại sau hai năm với nhiều điều bất bình thường như làm việc từ
nhà, đeo khẩu trang, giữ giãn cách xã hội để đề phòng lây bệnh. Có lúc thiếu
nhu yếu phẩm, dân phải xếp hàng trước siêu thị chờ mua. Hai năm không còn tự do
đi chơi đó đây. Xa lộ, phố phường có nhiều ngày vắng xe như giờ giới nghiêm thời
chiến tranh trên quê hương cũ. Đó là những hình ảnh lạ trong đời sống Mỹ.
Năm 2020
khi lệnh cấm túc được ban hành vào tháng 3, học sinh không còn đến trường mà ở
nhà học online. Hết niên học không nơi nào có lễ tốt nghiệp vì mọi sinh hoạt
đông người đã phải tạm ngưng.
Cuối niên
học 2021 đã có thuốc chống Covid và nhiều người được chích ngừa, một số nơi có
lễ tốt nghiệp nhưng tổ chức đơn giản. Sinh viên học sinh vào những bãi đậu xe,
ngồi trên xe nhận bằng. Chỉ vài người thân có mặt. Không bạn bè bên cạnh để chứng
kiến, tặng hoa, chụp hình kỷ niệm, chúc mừng tân khoa.
Năm nay, sắp
hết niên học và đang là thời điểm của các lễ tốt nghiệp truyền thống cho sinh
viên, học sinh.
Chúng tôi
vừa đi dự lễ tốt nghiệp của người cháu ở Đại học Colorado, Boulder.
Gần 10 nghìn sinh viên hoàn tất học
trình của các ban cử nhân, thạc sĩ và tiến sĩ trong ba năm qua và hôm nay trường
tổ chức lễ tốt nghiệp chung cho cả ba năm.
Như truyền
thống, buổi lễ "Commencement" để tất cả sinh viên tốt nghiệp tập
trung về sân vận động trường, mới đủ chỗ cho mấy chục nghìn người. Hiệu trưởng,
các khoa trưởng chúc mừng tân khoa. Sinh viên và gia đình nghe khách mời đặc biệt
là phóng viên đài NBC Tom Costello nói chuyện, chia sẻ kinh nghiệm.
Trong số gần
một vạn sinh viên tốt nghiệp, chỉ một ít tốt nghiệp các năm trước về lại trường
nhận văn bằng vì nhiều người đã có việc làm, ở xa trường không về được.
Người điều
khiển chương trình giới thiệu một sinh viên tốt nghiệp năm 1968, nhưng khi đó
vì phải gia nhập quân đội Hoa Kỳ sang chiến đấu tại Việt Nam, hôm nay sau 54
năm mới trở lại trường dự lễ.
Người con
trai của em tôi cùng gia đình đến Mỹ định cư năm 2016, lúc đó cháu vừa học xong
lớp 10 trường Lê Hồng Phong.
Lễ tốt nghiệp tại Đại học Colorado,
Boulder hôm 4/5/2022
Gia đình
tôi trước ở Ngã ba Ông Tạ nên các em và con cháu trong nhà đều là cựu học sinh
các trường trong khu vực như Nghĩa Hoà, nay là Chi Lăng; Bành Văn Trân, trước
là Mai Khôi; Thánh Tâm, nay là Tân Bình; hay Nguyễn Gia Thiều, Nguyễn Thượng Hiền,
Nguyễn Thái Bình, trước là Nhân Chủ.
Cháu học cấp
một trường Bành Văn Trân, cấp hai ở Nguyễn Gia Thiều, thi cấp ba trúng tuyển
vào Lê Hồng Phong. Học hết lớp 10, vừa vào lớp 11 thì đi Mỹ định cư.
Bốn năm
trước, khi hoàn tất bậc trung học, dù mới qua Mỹ không lâu nhưng với thành tích
học tập tốt và tiếng Anh rất trau chuốt, cháu đã được chọn là một trong những học
sinh có bài phát biểu trong lễ tốt nghiệp vào tháng 5/2018.
Hôm nay
cháu nhận bằng cử nhân ngành giáo dục, với điểm trung bình GPA 3.75 và được
tuyên dương là sinh viên xuất sắc. Cháu dự định làm việc vài năm trong chương
trình gây quỹ giáo dục của University of Southern California rồi sẽ học lên cao
hơn.
Hai con của
người em vào đại học đều chọn ngành giáo dục, có thể không phải là lựa chọn của
nhiều người Việt, nhưng là ngành mà các cháu thích.
Cô chị tốt
nghiệp thạc sĩ Đại học Pennsylvania, một trường trong Ivy League. Những năm qua
cháu làm việc cho một cơ sở giáo dục, giúp các bạn ôn tập thi SAT, ACT, TOEFL
và hướng dẫn cho sinh viên, học sinh từ Việt Nam có cơ hội đến Mỹ du học.
Không như
các thế hệ trước, phần đông sinh viên chọn các ngành nghề kỹ sư, bác sĩ, luật
sư như trong nếp văn hoá Việt đã có. Ngày nay nhiều sinh viên Mỹ gốc Việt và cả
du sinh đến từ Việt Nam đã chọn các ngành nhân văn, nghệ thuật.
Phạm Lan Phương, mà nhiều người biết
qua bút danh Khải Đơn là một thí dụ.
Chị từng là phóng viên của báo Tuổi Trẻ, sau đó có thời gian làm cho BBC Tiếng
Việt. Được học bổng Fulbright học thơ văn tại Đại học San Jose State University
và vừa hoàn tất chương trình thạc sĩ.
Năm ngoái,
một học sinh gốc Việt là em Alexandra Huỳnh
tốt nghiệp trung học ở thủ phủ Sacramento tiểu bang California đạt giải nhà thơ
trẻ 2021 của nước Mỹ.
Thi sĩ gốc
Việt Ocean Vương, qua Mỹ theo chương
trình con lai vào đầu thập niên 1990 khi mới 3 tuổi, nay là một thi sĩ nổi tiếng
đạt nhiều giải thưởng thi ca Hoa Kỳ.
Nhà văn gốc
Việt Nguyễn Thanh Việt, đến Mỹ năm
1975 lúc mới 5 tuổi, tiến sĩ từ Đại học Berkeley, đạt giải Pulitzer văn chương
2016 của Hoa Kỳ với tác phẩm The Sympathizer.
Đại học
Berkeley cũng đã có sinh viên từ Việt Nam nhận học bổng của Vietnam Education
Fund theo học tiến sĩ về môi sinh.
Về nghệ
thuật, nhiều hoạ sĩ gốc Việt như Bình
Danh, Nguyễn Long, Ann Phong, Nguyễn Việt Hùng được giới phê bình chú ý.
Nghiên cứu
lịch sử có các giáo sư tiến sĩ Nguyễn
Liên Hằng, Vũ Tường. Về thần học có linh mục giáo sư Trần Quốc Anh.
Quân sự có
các tướng Lương Xuân Việt, Nguyễn Từ Huấn.
Truyền thông có Betty Nguyễn, Tini Trần.
Người Mỹ gốc
Việt nay không chỉ học các ngành khoa học kỹ thuật, không chỉ có bác sĩ, luật
sư, kỹ sư mà cũng có người tài giỏi trong giới văn chương, nghệ thuật hay tướng
lãnh quân đội.
Hôm lễ tốt
nghiệp tại Đại học Colorado, Boulder có diễn giả chính là phóng viên Tom Castello của truyền hình NBC, cựu
sinh viên ngành truyền thông của trường. Trong hơn 20 năm qua, sau ngày tốt
nghiệp năm 1987, ông ra đời làm việc và đã có mặt ở nhiều nơi, từ biên giới Hoa
Kỳ - Mexico, New York đến London làm phóng sự.
Ông nhận định
là một sinh viên mới ra trường không có nghĩa là biết mọi thứ, nhưng là người
có căn bản để biết nêu câu hỏi, biết đặt vấn đề. Ông nhấn mạnh giữa thời đại
nhiễu thông tin qua mạng xã hội, phóng viên có trách nhiệm với nền dân chủ, nhà
báo phải tìm ra sự thật, vì nếu thiếu vắng nó sẽ không có nền dân chủ bền vững.
Đại học Colorado ở Boulder có 36 nghìn sinh viên. Trong tập chương trình lễ tốt nghiệp
với tên của gần một vạn tân khoa, tôi tìm các tên họ Việt thấy có 2 tiến sĩ, 7
thạc sĩ và 45 cử nhân. Con số nay khiêm tốn, so với các đại học ở California,
vì chỉ có 25 nghìn người Việt ở tiểu bang Colorado và đa số sống tập trung
trong vùng Denver.
Hôm ở đây
tôi đi lòng vòng thăm vài cơ sở người Việt. Có quán phở 888 làm ăn phát tài.
Ông chủ người gốc xứ Nam Hoà, Ngã ba Ông Tạ. Người em lúc mới qua cũng làm phụ
bếp ở đây. Một ngày tiệm bán cũng đến 300 tô, mùa tuyết lại đông khách hơn, có
hôm bán cả nghìn tô.
Đóng góp
cho sự phát triển của nước Mỹ không chỉ là giới khoa bảng mà còn thành phần tiểu
thương người Việt. Từ những vườn cam ở phía nam California hay cánh đồng hoa
vàng ở phía bắc, ngày nay các khu vực này tràn ngập cơ sở thương mại được gọi
là "Little Saigon" ở nhiều nơi trên đất nước Hoa Kỳ.
Từ hải đảo
biển xanh nắng ấm Hawaii cho đến vùng băng tuyết Alaska nay đã có phở và bánh
mì. Đến bất cứ nơi thị tứ nào trên đất Mỹ, dù xa lạ cũng dễ dàng tìm ra quán phở,
tiệm bán bánh mì.
Phở 79 nổi
tiếng ở Quận Cam. Lee's Sandwich với chuỗi cửa hàng bánh mì là điển hình của sự
thành công trong thương trường của người Việt.
Còn hàng
chục nghìn tiệm làm đẹp móng tay của người Việt, với số doanh thu lên đến 8 tỉ
đôla một năm. Theo số liệu gần nhất của sở kiểm tra dân số năm 2012, người Việt
làm chủ trên 300 nghìn cơ sở thương mại, với doanh thu 35 tỉ đôla một năm.
Rất nhiều
gia đình đến Mỹ với hai bàn tay trắng, khởi nghiệp bằng cách đi bỏ báo, cắt cỏ,
rửa chén, phụ bếp hay làm móng tay và chẳng bao lâu là có cuộc sống ổn định.
Hoa Kỳ là
xứ sở của tự do kinh doanh. Người Việt tính chăm chỉ, sẵn sàng bươn trải, có đầu
óc kinh doanh nên nhiều người muốn có văn phòng, cở sở riêng. Gặp thời và trở
nên giầu.
Tự do kinh doanh đã đưa nước Mỹ phát
triển. Người dân Mỹ,
trong đó có người gốc Việt, có thể mở cơ sở thương mại một cách dễ dàng vì thủ
tục không rườm rà, không phải lo hối lộ, bôi trơn.
Mới
đây, khi Thủ tướng Phạm Minh Chính qua Mỹ dự họp thượng đỉnh Hoa Kỳ - ASEAN,
trong một buổi gặp gỡ Việt kiều đã phát biểu là sự thành công của người Việt tại
Hoa Kỳ phản ánh sự thành công của đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước.
Báo
Thanh Niên Online hôm 14/5/22 viết: "Thủ tướng giao trách nhiệm cho Đại sứ
quán thúc đẩy, tạo điều kiện cho cộng đồng người Việt với tinh thần tốt nhất có
thể, phát triển nhanh nhất có thể."
Tôi
nghe mà giật mình tưởng mình đang ngủ mơ ở thiên đường xã hội chủ nghĩa. Thủ tướng hãy làm tốt hơn cho dân Việt
Nam đi, tạo điều kiện kinh doanh dễ dàng cho tư nhân, cán bộ các cấp bớt vòi tiền
bôi trơn để nước Việt Nam có thể phát triển.
Người
Việt sống bên Mỹ thành công thì nhà nước Việt Nam đâu có giúp gì. Muốn vào đại học, ra trường muốn có việc làm, hay muốn mở
một tiệm phở, tiệm làm đẹp móng tay, một công ti con, đâu có cần giúp đỡ của sứ
quán Việt Nam mà thủ tướng lại vơ vào.
Chính vì nhà nước kiểm
soát và can thiệp quá nhiều vào đời sống sinh hoạt của dân nên cả triệu người
Việt đã bỏ nước ra đi, đến Mỹ tị nạn, lập nghiệp.
Nhà nước Việt Nam can thiệp thì chỉ
làm chậm lại sự phát triển của cộng đồng người Việt. Như lãnh đạo đã và đang
làm chậm phát triển Việt Nam.
Theo một
khảo sát của PEW năm 2019, 22% người Mỹ gốc Việt trên 25 tuổi có bằng cử nhân
và 10% có bằng thạc sĩ hay tiến sĩ. So với toàn thể sắc dân châu Á ở Mỹ nói
chung là 30% cử nhân và 24% với văn bằng cao hơn. Trong khi cả nước Mỹ, người
trên 25 tuổi có bằng cử nhân là 20% và 13% có bằng thạc sĩ hay tiến sĩ.
Thủ tướng cần ban hành và thực thi nghiêm chỉnh những
chính sách thu hút người Việt tài giỏi, để những ai muốn có thể về giúp quê
hương. Cộng đồng người Việt ở Mỹ không cần
sự giúp đỡ của nhà nước Việt Nam.
Đi dự lễ tốt
nghiệp lòng tràn ngập niềm vui. Nghe thủ tướng Việt Nam phát biểu lòng lại man
mác buồn.
Tác giả
là một nhà báo tự do từ vùng Vịnh San Francisco.
----------------------
TIN
LIÊN QUAN
Cuối
năm đi thăm Little Saigon
1 tháng 1
năm 2022
Forbes
nói Việt Nam hiện có 7 tỷ phú
6 tháng 4
năm 2022
Việt
Nam: Dạy và học lịch sử – vì đâu nên nỗi?
27 tháng 4
năm 2022
Những
câu chuyện ẩn chứa tâm hồn, tính cách Ukraine
4 tháng 4
năm 2022
Cuộc
chiến VN: Nhắc lại vai trò 'cứu Sài Gòn' của Tướng Dương Văn Minh
29 tháng 4
năm 2022
Cội
nguồn người Việt: Vị trí VN là điểm đón nhận nhiều ảnh hưởng văn hóa
14 tháng 2
năm 2022
Văn
hóa VN: Xóa kiến trúc lịch sử để xây đô thị nhôm kính 'thật hổ thẹn cho Hà
Nội'
8 tháng 4
năm 2022
Tết
Nhâm Dần trong cộng đồng Mỹ gốc Việt ở San Jose
2 tháng 2
năm 2022
Lãnh
đạo Hà Nội nói công trình 61 Trần Phú ‘đúng quy hoạch, quy trình’
11 tháng 5
năm 2022
Gần
đến 30/4, Việt Nam nói đã kết luận 'khách quan' tranh cãi Bùi Văn Tùng-Phạm
Xuân Thệ
19 tháng 4
năm 2022
No comments:
Post a Comment