Nhà
văn Thuận ở Pháp: Tôi không thể ‘sang chảnh’ để mà không đi bầu
Tác giả: Thuận
Nguồn : L’OBS
Joaquin Nguyễn Hòa, biên dịch
24/04/2022
https://baotiengdan.com/2022/04/24/nha-van-thuan-o-phap-toi-khong-the-sang-chanh-de-ma-khong-di-bau/
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2022/04/2-6.jpg
Những người ủng hộ ứng cử viên Emanuel Macron. Nguồn
ảnh: BBC
Lời
người dịch: Chủ Nhật, ngày 24/2/2022, cử tri Pháp sẽ bầu chọn tổng
thống vòng cuối, chọn lựa giữa hai ứng viên Emmanuel Macron và Marine Le Pen.
Bà Le Pen có khuynh hướng cực hữu, chống di dân. Nhiều cử tri Pháp cũng ghét
Macron và nói họ sẽ không đi bầu, và điều đó tạo thêm cơ hội cho bà Le Pen.
Chuyện tương tự xảy ra ở Mỹ vào năm 2016, tạo điều
kiện cho Trump thắng cử. Bài sau đây của bà Thuận, một nhà văn Pháp gốc Việt,
phản đối hành động không đi bầu đó.
***
Lần đầu tiên tôi đi bầu cử tổng thống vào năm
2002. Lúc ấy tôi 35 tuổi, trước đó ít lâu, tôi có quốc tịch Pháp, và tôi chưa
bao giờ đi bầu trong đời. Ở Việt Nam không có chuyện bầu cử, đến bây giờ vẫn
không có. Đảng cộng sản quyết định hết, họ chọn ai là người điều khiển quốc
gia. Tôi muốn nhắc những người bạn Pháp của tôi, họ nói sẽ không đi bầu vào Chủ
Nhật (ngày 24/4/2022), rằng quyền bầu cử là một quyền vô cùng quý giá.
Tôi nhớ vào năm 2002, có một cuộc biểu tình rất
lớn, chống Mặt trận quốc gia (sau này đổi thành Tập hợp quốc gia, vào năm
2018). Tôi cũng đi biểu tình, và đó cũng là lần đầu tôi đi biểu tình. Chính ở
Pháp, nơi tôi tị nạn vào năm 1991, tôi biết được khái niệm về biểu tình.
Ở Việt Nam không có chuyện biểu tình, đến bây
giờ cũng không có, và ngay cả cái từ ‘biểu tình’ cũng không có. À có, đôi khi
báo chí nhà nước nói về chuyện biểu tình bên Pháp, cho rằng đó là cái thú vị,
buồn cười, rất đặc thù của nước Pháp, và rất có hại cho sự ổn định về kinh tế
và chính trị của đất nước. Tuy nhiên ở Việt Nam cũng có những người phản đối những
vụ bê bối về môi trường, nhưng nhà nước không gọi đó là biểu tình, mà là bọn
gây rối.
Tôi nghe nhiều người nói rằng, Chủ Nhật
(24/4/2022) họ sẽ không đi bầu, hoặc bỏ phiếu trắng, vì Macron, cũng như Le Pen
đều là bọn độc tài cả. Tôi là một người lớn lên trong chế độ độc tài, tôi có thể
nói với các bạn rằng độc tài không phải thế. Tôi là một người lớn lên trong chế
độ độc tài, tôi không có được cái sang chảnh như họ để mà không đi bầu.
Đối với tôi, sự lựa chọn rất rõ ràng. Tôi
không ưa chính sách thị trường cực đoan của Emmanuel Macron, như ông ta giảm
các dịch vụ công cộng mà các trường đại học sẽ bị ảnh hưởng nặng. Chuyện đó làm
tôi giận dữ và buồn cho tương lai của nước Pháp. Nhưng mà ở đây, ở Pháp, ít nhất
tôi có thể nói rằng tôi chống những chính sách của chính phủ, tôi có thể viết,
có thể biểu tình để chống chính phủ. Ở Việt Nam không thể như thế. Bạn có thể ở
tù nếu bạn chỉ trích chính phủ.
Cuốn tiểu thuyết áp chót của tôi, có tên “Chỉ
còn bốn ngày là hết tháng tư”, bị cấm xuất bản ở Việt Nam. Trong sách đó, tôi
nói về ngày 30/4/1975, ngày mà người Việt hải ngoại gọi là ngày Sài Gòn sụp đổ,
và ở Việt Nam người ta gọi là ngày “giải phóng”. Còn rất nhiều sách vở như thế
bị cấm ở Việt Nam, chẳng hạn như quyển 1984, của George Orwell.
Bạn hãy cẩn thận ngôn từ, một chế độ độc tài
không có gì giống với nước Pháp hiện nay cả. Chúng tôi, gia đình tôi, có thể là
những chuyên gia về chế độ độc tài. Hãy để tôi giải thích cho các bạn.
Cha tôi là một nhà toán học ở miền Bắc Việt
Nam. Năm 14 tuổi, ông khai gian tuổi để tham gia Việt Minh, chống lại người
Pháp, ông từng đánh nhau ở Điện Biên Phủ. Sau đó ông đi học tiếp, lúc đó vẫn
còn chiến tranh, ở Bucarest, dưới chế độ của Ceausescu. Ở miền Bắc Việt Nam,
sau năm 1954, người ta không thể đi Pháp hay Mỹ, vì phương Tây được xem là bọn
xấu, người ta chỉ có thể học tập ở các nước… “anh em”, có nghĩa là các nước cộng
sản.
Nhưng ở Bucarest, cha tôi lại làm bạn với một
người Mỹ, thế là ông bị tố cáo và gửi trả về Việt Nam. Đó (từng là) một nỗi xấu
hổ của gia đình. Cha tôi chưa bao giờ muốn tham gia đảng cộng sản, và điều đó bị
nhà cầm quyền xem là rất xấu. Ông không thể chịu nỗi cái không khí đàn áp của
miền Bắc, bà con gia đình cứ người này tố cáo người kia. Sau “giải phóng” miền
Nam Việt Nam, chúng tôi vào Nam sống. Tôi nhớ, ở trường chúng tôi hát những bài
tuyên truyền và mặc những cái áo sơ mi đỏ (có lẽ tác giả viết nhầm khăn quàng đỏ:
ND).
Người ta tẩy não chúng tôi. Chúng tôi biết thế
vì cha tôi ăn nói rất tự do ở nhà. Nhưng ông cũng rất lo sợ, một trong những
người bạn của ông bị tố cáo bởi chính con cái của người ấy. Ông cứ nhắc đi nhắc
lại, “bố hy vọng, các con không tố cáo bố nhé!”. Ở trường học, chúng tôi
cảm thấy chúng tôi khác, như là chúng tôi bị giam vậy.
Vào năm 1980, vì một lỗi nhỏ, cha tôi bị tố
cáo và bị ở tù một năm. Nhưng chính vì ở tù ông biết được nhiều điều, ông biết
về những người bất đồng chính kiến, những thuyền nhân bị bắt giam. Ông kể lại với
chúng tôi sau khi ra tù. Ông bị đuổi việc, và trở thành một kẻ bị tình nghi.
Ở trường, tôi học tiếng Nga, nhưng ở nhà chúng
tôi lén học tiếng Pháp. Đối với cha tôi, đó là thứ tiếng của tự do, một ngôn ngữ
phương Tây. Sau năm 1975, người ta hủy bỏ một khối lượng khổng lồ sách vở
phương Tây. Nhiều người tự động bỏ đi các sách vở đó vì họ sợ bị tố cáo. Và thế
là tôi tìm thấy ở chợ đen những tác giả như là Sartre, Sagan, Balzac, Andre
Gide, … với giá vô cùng rẻ. Những quyển sách đó đại diện cho tự do.
Tôi học giỏi ở trường, nên tôi được cho đi học
ở Nga vào năm 18 tuổi, năm 1986, ngay lúc “perestroika” (chính sách mở cửa của
Gorbachev) được tiến hành. Tôi có cảm giác là, ngược với không khí xã hội lạnh
giá ở Việt Nam, tôi đã thấy tự do. Và thật là lạ lùng là bây giờ nước Nga lại
lùi lại, trở lại như trước, với một bức màn sắt, và còn nhiều tuyên truyền hơn
trước nữa.
Năm 1991, tôi trốn qua Pháp, thay vì trở về Việt
Nam. Chồng tôi cũng thế. Anh là một họa sĩ, và chúng tôi gặp nhau ở Paris. Anh
có một học bổng ở trường nghệ thuật. Cha anh là một người bất đồng chính kiến.
Ông từng tham gia Việt Minh, một người rất có lý tưởng. Ông đã cùng các bạn
thành lập một nhóm tự do biểu đạt, tự do nghệ thuật. Ông luôn bị nhà cầm quyền
cộng sản quấy nhiễu.
Trong 10 năm đầu ở Pháp, chúng tôi không xin
quy chế tị nạn vì cha chồng tôi vẫn ở Việt Nam. Với quy chế đó chúng tôi không
thể về Việt Nam được. Thế là chúng tôi là những di dân thay vì tị nạn, và rất
khổ sở. Năm nào cũng phải xin gia hạn quy chế di dân, những cơn ác mộng, rất là
nhục nhã. Việc đó hằn lại những dấu ấn trong tâm khảm chúng tôi.
Những người sẽ không đi bầu vào Chủ Nhật, ngày
24/4/2022, có rất nhiều lý do. Tôi thì tôi nói thế này, tôi không phải là đứa
nhỏ õng ẹo được cưng chiều mà bỏ cái quyền đó. Đối với Marine Le Pen, tôi chỉ
là một người Pháp trên giấy tờ, một người Pháp hạng hai.
Trong 10 năm xin gia hạn quy chế di dân, tôi
lúc nào cũng có nỗi lo bị trục xuất. Nếu bà ta thắng, tôi và những đứa con tôi
phải đi đâu? Qua Đức ư? Tôi đâu có nói tiếng Đức. Tôi không muốn nghĩ tới nữa.
Năm 1997, chúng tôi về Việt Nam dự đám tang bố
chồng tôi. Chúng tôi bị hoảng loạn trong suốt khoảng thời gian ở đó, vì lo sợ họ
bắt giam chúng tôi. Sự sợ hãi đó vẫn còn ở trong đầu tôi bây giờ, giống như
Kundera mô tả trong quyển sách của ông: “Sự vô tri”. Nhân vật chính, một di
dân, cứ có những cơn ác mộng là cô ở trên một chiếc máy bay, và nó sẽ đáp ở một
phi trường vô danh nào đó, rồi cảnh sát Tiệp Khắc sẽ đến bắt cô ấy.
Chúng tôi đã chọn nước Pháp để không có những
cơn ác mộng đó. Tôi không hiểu được những người muốn thử… Marine Le Pen, xem
sao. Làm sao chúng ta thử một chế độ phát xít được. Nền dân chủ rất mong manh
các bạn ơi.
Năm 2000, tôi và chồng tôi xin quốc tịch Pháp,
từ bỏ quốc tịch Việt Nam. Đó là một sự lựa chọn rất khó khăn, vì tôi có cảm xúc
hoàn toàn là một người Việt Nam, tôi viết tiểu thuyết bằng tiếng Việt nữa. Nếu
tôi có quốc tịch Pháp, tôi sẽ được bảo vệ nhiều hơn khi tôi có chuyện rắc rối
gì đó ở Việt Nam vì tôi “thực sự” là một công dân Pháp. Sau việc cấm quyển sách
“Chỉ còn bốn ngày là hết tháng tư”, nhà xuất bản của tôi nói với tôi rằng, tốt
nhất đừng về Việt Nam trong vài tháng.
Những người không muốn đi bầu ca cẩm về chế độ
độc tài, mà họ chẳng biết độc tài là gì.
Tôi lấy ví dụ nhé, những người đó có thể chửi
rủa Macron trên mạng xã hội. Thử làm chuyện tương tự ở Việt Nam xem. Đúng là ở
Việt Nam có thể vào Facebook, nhưng mà Facebook chuyển thông tin cho nhà cầm
quyền, thế là ai viết cái gì đó trên mạng mà nhà cầm quyền không thích, sẽ bị tố
cáo ngay. Để làm điều đó, bộ công an có một nhóm gọi là “lực lượng 47” mà dân
chúng gọi là bọn bò đỏ, một loại cảnh sát văn hóa, sẽ báo cáo và quấy rối những
ai chỉ trích, kể cả khi người đó ở nước ngoài.
Hồi Tết, nhà văn Phạm Thị Hoài có viết một bài
về bánh chưng trên mạng xã hội, theo kiểu rất tiếu lâm và cay độc của bà, thế
là bà bị bọn bò đỏ tấn công, nhân danh lòng yêu nước. Bà Hoài sống ở Đức hơn 20
năm nay, và chính quyền Việt Nam rất ghét bà ấy. Có kẻ còn báo cho Facebook rằng
bà Hoài kích động lòng thù hận. May là Facebook ở Đức không giống Facebook ở Việt
Nam.
Quyền tự do biểu đạt rất quý báu. Việc đầu tiên mà Marine Le Pen sẽ
làm nếu bà ta đắc cử là, sẽ dẹp hết bọn báo chí và nhà văn, giống như gã bạn của
bà ta là Viktor Orban ở Hungary. Có phải chúng ta không biết trước đâu.
Tôi chọn nước Pháp vì đó là nơi tôi có tự do biểu đạt. Các bạn ơi, để bảo vệ
quyền tự do đó, vào Chủ Nhật này, các bạn hãy bầu cho Macron, dù có đau đớn, để
chặn Marine Le Pen.
No comments:
Post a Comment