LƯỠNG LỰ TÁCH RỜI KHỎI NGA, TRUNG QUỐC ĐÃ GIỚI HẠN VAI TRÒ CỦA MÌNH ĐỐI VỚI UKRAINE (Nghiên Cứu Việt-Mỹ)

Lưỡng lự tách rời khỏi Nga, Trung quốc đã giới hạn vai trò của mình đối với Ukraine

The Wall Street Journal, March 14, 2022 9:40 am ET

China’s Reluctance to Distance Itself From Russia Limits Its Role on Ukraine

By Lingling Wei

Người dịch: Vũ Văn Lê

Cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan hội họp với Yang Jiechi, nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc trong nỗ lực giảm nhiệt khủng hoảng

Bắc Kinh đang chuyển hướng, từ liên kết chặt chẽ hơn với Nga vài tuần trước khi xảy ra cuộc xâm lược, bước sang nỗ lực tìm phương cách ngăn chặn giao tranh.

Tỏ ý muốn tham gia hòa giải, ra vẻ quan thiết đến hòa bình, nhưng khả năng đóng góp của Bắc kinh, kể cả chuyển thông điệp giữa phe phái đối nghịch, hay tổ chức đàm phán, đều cực kỳ tối thiểu.

Việc tách rời khỏi Moscow không phải là điều mà Tập nghĩ đến. Ngay cả trường hợp Trung Quốc muốn điều chỉnh chính sách, họ cũng không làm điều đó lúc này, bởi một thay đổi quan điểm mới sẽ đặt ra nhiều câu hỏi qui trách Tập đưa đẩy Trung Quốc vào thế khó ngay từ đầu khi quyết đinh liên kết với Putin.

Theo thổ lộ của các cố vấn, Tập sẽ tiếp tục gắn bó với Putin vì thấy căng thẳng Mỹ-Hoa ít cơ cải thiện, và nước Tầu buộc phải liên kết với Nga như một đối tác, dù nước này không phải là một đồng minh hoàn toàn.

Bài của Lingling Wei,

Biên tập viên chính về Trung Quốc của WSJ, và là đồng tác giả của “Cuộc chiến siêu cường”. Wei phụ trách tổng quát về kinh tế chính trị Trung Quốc, tập trung vào sự giao thoa giữa kinh doanh và chính trị. Sinh ra và lớn lên ở Trung Quốc, Wei có bằng thạc sĩ báo chí của Đại học N.Y.U., bắt đầu kinh doanh bất động sản ở Hoa Kỳ, và đã giành được nhiều giải thưởng trong việc đưa tin về Trung Quốc. Năm 2021, Wei nằm trong danh sách nhóm phóng viên và biên tập viên có tác phẩm lọt vào vòng chung kết Giải Pulitzer.

***********************************

Phải đối mặt với sức ép ngày càng gia tăng của phương Tây, Trung Quốc muốn được thế giới coi là đang cố gắng ngăn chặn, để khủng hoảng Ukraine không lún sâu thêm nữa. Nhưng Bắc Kinh rất miễn cưỡng trong việc tách rời khỏi "cam kết hết mình với Moscow", và đóng góp của nước Tầu vào nỗ lực ép buộc Nga lùi bước, rất giới hạn .

Hôm thứ Hai, Yang Jiechi, Ủy viên Bộ Chính trị, cơ quan quyết định hàng đầu của Đảng Cộng sản Trung Quốc, đã hội họp với Cố vấn An ninh Quốc gia Jake Sullivan tại Rome, để thảo luận về tình trạng leo thang của cuộc khủng hoảng Ukraine, và tác động của cuộc chiến đối với an ninh toàn cầu.

Cuộc gặp mặt trực tiếp đầu tiên giữa hai nhân vật cao cấp Mỹ-Hoa kể từ tháng 10/2021, đã diễn ra trong lúc Bắc Kinh chợt cảm thấy ngày càng bị cô lập với phần còn lại của thế giới, kể từ lúc Chủ tịch Tập Cận Bình và người đồng cấp Vladimir Putin hội họp tháng vừa qua, công bố tuyên cáo "tình hữu nghị Hoa-Nga vô biên," vài tuần lễ trước khi Nga tiến quân xâm lược Ukraine. Tới nay, hầu hết các nước đều lên án hành động của Moscow, trong khi Trung Quốc kiềm chế, không gọi cuộc tấn chiếm Ukraine của Nga là xâm lược. Mặt khác, cách đây vài tuần lễ, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị vẫn hồ hởi xác nhận Nga là “đối tác chiến lược quan trọng nhất” của nước Tầu.

Vì lãnh tụ hai nước dính kết chặt chẽ nên phương Tây đã coi Tầu- Nga như một thứ “trục” mới, nhòa nhẹt hết hình ảnh cường quốc trách nhiệm ở toàn cầu mà từ lâu Tập đã dầy công tạo cho Trung Quốc. Và chính vì quan hệ Tầu-Nga thắm thiết mà Hoa kỳ và châu Âu có thêm lý do chính đáng để xa lánh, tách rời khỏi Trung Quốc.

Giờ đây, Bắc Kinh đang tìm cách chuyển hướng, từ liên kết chặt chẽ hơn với Nga vài tuần trước khi xảy ra xâm lược, bước sang nỗ lực ngăn chặn tranh chiến.

Các cố vấn chính sách đối ngoại của Bắc Kinh đã thổ lộ rằng, nội việc Tập Cận Bình,_ người đã cùng Putin ra tuyên bố chung cách đây một tháng, đưa quan hệ Nga-Hoa lên đỉnh điểm cao nhất trong bảy thập kỷ, __đặc cử nhà ngoại giao hàng đầu TQ đến gặp họp với Cố vấn an ninh Sullivan, đã chứng tỏ Bắc Kinh ngày càng quan thiết hơn đến vai trò chủ động trong công cuộc mưu tìm phương cách giảm thang, hạ nhiệt khủng hoảng.

Các cố vấn cũng viện dẫn những phát biểu gần đây của Tập và nhiều quan chức cấp cao khác, trong những cuộc điện đàm với các nhà lãnh đạo châu Âu, theo đó, Bắc kinh luôn bày tỏ mong muốn hợp tác với cộng đồng quốc tế để tìm cách ngừng bắn ở Ukraine.

Song, nhiều giới phân tích chính sách đối ngoại lại nghĩ khác, và cho rằng, vì trọng tâm chiến lược của Bắc Kinh là liên kết với Moscow để đối đầu với phương Tây do Mỹ dẫn đạo, nên nước Tầu,__ vốn đang tính toán mua dầu khí và nhiều sản phẩm Nga để kinh tế TQ tiếp tục phát triển,__ rất khó có thể xử dụng đòn bẩy hiệu nghiệm đối với Nga, khiến Putin phải lùi bước.

“Nếu giải quyết được vấn đề cho Putin, và cảm thấy điều đó sẽ giảm bớt nhiều áp lực Tập đang phải đương đầu, thì khó khăn gì mà Bắc kinh chẳng hành động,” Andrew Small, chuyên gia về Trung Quốc tại Quỹ Marshall của Đức, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington, nêu vấn đề. "Cho nên Trung Quốc, tuy bày tỏ ý muốn tham gia vận động hòa giải, tỏ ra quan thiết đến hòa bình, nhưng đóng góp của Bắc kinh, kể cả bắc cầu chuyển thông điệp giữa phe phái đối nghịch, hay tổ chức đàm phán, đều cực kỳ tối thiểu." Small gia thich.

Các giới chức Hoa Kỳ xác nhận đã thông báo đầy đủ cho những đồng cấp Trung Quốc, để giải thích cho Điện Kremlin hiểu rõ hậu quả của sự trừng phạt, và cung cách thương lượng với Hoa Kỳ.“Chúng tôi sẽ bảo đảm là Trung quốc hay bất kỳ nước nào khác, không thể bù đắp được những tổn thất to lớn mà Nga phải gánh chịu,” Cố vấn Sullivan đã mạnh mẽ tuyên bố trên NBC’s “Meet the Press” hôm Chủ nhật.

Cho đến nay Trung Quốc,__vốn có quan hệ thương mại to lớn với Mỹ và châu Âu gấp bội Nga,__ đã triệt để tuân thủ các giới hạn chế tài của Hoa kỳ và phương Tây, vì ngại mất quyền truy cập vào hệ thống thương mại toàn cầu thống trị bởi đồng Mỹ kim, và lo sợ kinh tế Trung Quốc sẽ phải chịu một đòn phạt nặng nề.

Trước cuộc gặp gỡ hôm thứ Hai giữa Yang - Sullivan, nhiều vẻ cho thấy Băc kinh đang bị tăng áp lực. Trong khi phương Tây tích cực viện trợ cho Ukraine, thì quan chức Mỹ thổ lộ hôm Chủ Nhật, rằng Nga đã yêu cầu Trung Quốc cung cấp thiết bị quân sự và các hỗ trợ khác cho nỗ lực chiến tranh, dù không nói rõ Moscow đã yêu cầu những gì, cũng như phản ứng của Bắc Kinh đối với các yêu cầu của phía Nga ra sao.

Zhao Lijian, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, đã chính thức bác bỏ chuyện Nga yêu cầu Tầu trợ giúp kể trên, gọi đó là những "thông tin sai lệch, độc hại". Trong cuộc họp báo thường kỳ tại Bắc Kinh, Zhao mạnh mẽ khuyến cáo: "Ưu tiên hàng đầu hiện nay là tất cả mọi phía nên kiềm chế, tránh leo thang, và hạ nhiệt tình hình, thay vì châm ngòi căng thẳng.”

Theo truyền thông nhà nước, trong cuộc họp với Sullivan hôm thứ Hai, Yang đã “kiên quyết phản đối bất kỳ lời nói và hành động loan truyền thông tin sai lệch, xuyên tạc, và bôi nhọ lập trường của Trung Quốc.”

Moscow cũng tức khắc đính chính, bác bỏ mọi tin đồn nói Nga đã yêu cầu Tầu cung cấp vũ khí.

Theo nhiều cố vấn chính sách đối ngoại TQ, thì tại cuộc họp với Sullivan, Yang đã xác định vị thế trung lập của Bắc kinh đối với chiến cuộc Ukraine, nhấn mạnh tới sự cần thiết phải bảo tồn chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ cho Ukraine, đồng thới bày tỏ sự thông cảm sâu sắc về những mối lo ngại về an ninh của Nga trước sự mở rộng, bành trướng của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương do Mỹ đứng đầu.

Vị trí đó sẽ phù hợp với vũ điệu ngoại giao thật khó khăn mà Trung Quốc buộc phải thực thi kể từ lúc quân đội Nga tiến vào Ukraine cuối tháng trước. Dù cuộc tấn công qui mô của Nga vào Ukraine khiến lãnh đạo Tầu bất an, nhưng theo thổ lộ của các cố vấn, Tập sẽ tiếp tục gắn bó với Putin vì thấy căng thẳng Mỹ-Hoa ít cơ cải thiện, và nước Tầu buộc phải liên kết với Nga như một đối tác, dù nước này không phải là một đồng minh hoàn toàn.

Bắc Kinh đã thất vọng vì chính quyền Biden tiếp tục áp dụng thuế quan thời Trump, và mở rộng hơn nữa số lượng công ty công nghệ Trung Quốc bị đưa vào danh sách đen, với cáo buộc là "sân sau của quân đội Trung Quốc", hoặc ủng hộ chiến dịch đàn áp người Duy Ngô Nhĩ và các nhóm dân tộc khác ở Tân Cương.

Một số chức sắc có phàn nàn riêng tư về mất mát nhiều quan hệ mà Bắc kinh phải trả giá trong quyết định liên kết với Mạc tư Khoa. Nhưng nhiều chức sắc chính quyền lại nghĩ là nhờ thế mà Bắc kinh giữ được thế tích cực trong giải quyết khủng hoảng chống lại áp lực, tăng tốc chỉ trích của Hoa Thạnh Đốn. “Hoa Kỳ cần hủy bỏ ngay các đòn trừng phạt đối với Trung Quốc. Bạn không thể nào vừa mưu đồ đánh bại, vừa cầu mong Trung Quốc giúp sức. Wang Huiyao. Cố vấn Chính phủ vả Chủ tich Viện Nghiên cứu Toàn Cầu đã khuyến cáo như vậy.

Vào cuối năm ngoái, Bắc kinh đã vô cùng giận dữ khi chính quyền Biden quyết định tẩy chay ngoại giao đối với Thế vận hội Mùa đông do Bắc Kinh tổ chức vào tháng trước, vốn được Tập coi là cơ hội lớn để giới thiệu với thế giới, tình trạng phát triển của Trung Quốc sau bảy năm chuẩn bị. Putin là khách VIP duy nhất của Tập, từ một cường quốc tới dự lễ khai mạc Thế vận hội.

Vào những ngày gần đây, giới kiểm duyệt Bắc Kinh đã tìm đủ phương cách giới hạn loan truyền, hạ thấp thông tin về cuộc xâm lược Nga. Theo các nhà báo TQ, chính quyền đã dẫn dắt các phương tiện truyền thông, giới hạn tối đa việc loan tải các bài viết liên quan tới“thân Nga” cũng như“thân Ukraine”. Một sắc lệnh từ Bộ Tuyên truyền vừa ban hành, khuyến cáo tất cả các phương tiện truyền thông phải "triệt để tránh làm xấu mối quan hệ Trung-Nga."

Yun Sun, giám đốc chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Nạn nhân, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington, cho biết: “Việc tách rời khỏi Moscow không phải là điều mà Tập nghĩ đến. Ngay cả trường hợp Trung Quốc muốn điều chỉnh chính sách, họ cũng không làm điều đó lúc này, bởi lẽ một thay đổi quan điểm mới sẽ đặt ra câu hỏi, qui trách Tập đã đẩy Trung Quốc vào thế khó ngay từ đầu khi quyết đinh liên kết với Nga."

Nhất là ở thời điểm một năm trước khi Tập đang mưu đồ phá vỡ tiền lệ để nắm quyền thêm nhiệm kỳ thứ ba, bà Sun kết luận, "đó không phải là chính sách có thể thực hiện được."

https://images.wsj.net/im-504851?width=620

Tổng Thống Putin & Chủ Tịch Tập

-------------------

NGUỒN :

China Tries to Shift Attention as U.S. Presses It on Ukraine

Beijing’s top diplomat Yang Jiechi emphasizes China’s commitment to de-escalation in meeting with U.S. national security adviser Jake Sullivan

By Lingling Wei

Updated Mar. 14, 2022 5:36 pm ET

Wall Street Journal