Kirill,
Thượng phụ Chính thống giáo Nga, cựu điệp viên KGB
Thụy
My -
RFI
Đăng ngày: 24/03/2022 - 14:11
Kirill hồi năm 1979 đã bị tình báo Pháp phát hiện
là gián điệp và cấm cư trú. Với cuộc xâm lăng Ukraina, thượng phụ Matxcơva « và
toàn nước Nga » đang mất đi giá trị luôn quý giá dưới mắt Vladimir Putin : ảnh
hưởng ngoại giao.
Tổng thống Nga
Vladimir Putin (T) chúc mừng thượng phụ Kirill của Matxcơva và toàn nước Nga
(P) nhân kỷ niệm 11 năm ngày ông nhậm chức tại Matxcơva, Nga ngày
01/02/2020. via REUTERS - SPUTNIK
Nhật báo La Croix hôm 22/03/2022 đặt câu
hỏi : Phải chăng thượng phụ Kirill cũng chỉ là một trong những « bộ trưởng » của
Vladimir Putin ?
Một tuần sau khi có bài giảng cứng rắn - coi vụ
tấn công vào Ukraina là hành động kháng cự trước chủ nghĩa tiêu thụ phương Tây
và mưu toan áp đặt các « gay pride », tuần hành của giới
LGBT - người đứng đầu giáo hội Chính thống giáo Nga 75 tuổi, xuất hiện
trong chiếc áo choàng lễ tại ca đoàn một nhà thờ ở Matxcơva. Bên cạnh ông và tượng
Đức Mẹ là Victor Zolotov, giám đốc Vệ binh Quốc gia Nga, cựu cận vệ của tổng thống
Vladimir Putin.
Kirill thành kính lắng nghe người sĩ quan
trong bộ quân phục nói về cuộc xâm lăng Ukraina « không nhanh
chóng như chúng ta nghĩ », do « bọn phát-xít (tức những
người lính Ukraina) núp sau thường dân ». Zolotov nói tượng
thánh sẽ phù hộ quân đội Nga và « đẩy nhanh đến chiến thắng ».
Một hàng giáo phẩm từng nhiều năm làm việc tại
Tòa Thượng phụ Matxcơva cay đắng nhận xét : « Thông điệp của thượng
phụ trong những tuyên bố gần đây không hướng về đàn chiên, mà nhắm đến Kremlin.
Đó là "Tôi đứng bên cạnh ngài đến cùng, bằng mọi giá" ».
Nhưng Kirill vẫn như thế mà ? Không, Serguei
Chapnin - người từng nhiều năm phụ trách tạp chí của Tòa Thượng phụ, và đã gặp
Kirill nhiều lần trước khi ông được bầu làm thượng phụ năm 2009 - trả lời.
«Vào thời đó, Kirill vẫn chưa là một
"Putin nhỏ trong giáo hội" - độc đoán, đôi khi dễ nóng giận, và nhất
là cô độc - như ngày nay. Trước 2009, ông là một nhà ngoại giao, nhà trí thức,
có thể tranh luận và bất đồng với ông về thần học...». Nhưng ông đã bắt
đầu thân thiết với điện Kremlin.
Kho lưu trữ của KGB được mở cửa một thời gian
ngắn ngủi sau khi Liên Xô sụp đổ, và việc một cựu giám đốc tàng thư, Vasiliy
Mithrokhin bỏ trốn sang Anh đã giúp khẳng định rằng Vladimir Mikhailovitch Goundiaiev (tên khai sinh của
Kirill) là gián điệp. Năm 22 tuổi, ngay cả trước khi được phong chức
giáo sĩ, và chỉ mới đi tu được ba năm ở Leningrad, ông đã được gởi sang chu du
các nước tư bản. Điệp
viên « Mikhailov » (mật danh của Kirill), 25 tuổi, được bổ nhiệm làm
đại diện Tòa Thượng phụ Matxcơva tại Hội đồng Giáo hội Thế giới ở Genève. Đó là
năm 1969, một năm trước khi ông được phong chức.
Thụy Sĩ đối với Kirill là nơi để khám phá môn
trượt tuyết và xe gắn máy phân khối lớn, và nay vẫn là đam mê của ông. Đã hẳn
Kirill nhanh chóng tỏ rõ nhiệt tình về Công giáo - ông dịch các nhà thần học
như Karl Rahner hay Urs von Balthasar, và nghiên cứu chủ thuyết xã hội của giáo
hội Nga - nhưng thượng phụ tương lai chú tâm xây dựng mạng lưới ảnh hưởng vững
chắc phục vụ cho bộ máy Nhà nước. Kirill bị tình báo Pháp phát hiện là điệp viên năm 1979 và bị cấm cư
trú - theo thông tin của Le Point, tuần báo đã gặp gỡ cựu thư
ký riêng của Kirill là Innokenti Pavlov (qua đời năm 2020).
Năm 1991, Liên Xô sụp đổ. Trước đó, Kirill đã
có đủ thời gian để lên đứng đầu Viện Thần học Leningrad (năm 1970), sau đó đổi
sang Smolensk hẻo lánh (1984) do xung đột với tân giám đốc KGB - cũng theo
Pavlov. Năm 1989, Kirill lợi dụng chủ trương perestroika của Gorbatchev để đến
Matxcơva, trở thành chủ tịch ban quan hệ quốc tế của Tòa Thượng phụ, một chức vụ
đầy quyền lực do Stalin đặt ra năm 1943.
Mạng lưới của ông càng trải rộng, điều này thu
hút Vladimir Putin, lên nắm quyền từ năm 2000. Đối với Putin, vùng ảnh hưởng của
Tòa Thượng phụ là tất cả những gì còn lại của đế quốc đã đánh mất. Kirill là một trong những người
cuối cùng có thể nói về « thế giới Nga » mà sau đó Putin cố gắng tái chinh phục
bằng vũ khí. Một kiểu trao đổi diễn ra : Vladimir Putin ủng hộ việc tái
thiết giáo hội, còn Kirill trao cho Putin những mối quan hệ ngoại giao.
Le Point ngày 22/03/2022 tiết lộ, Kirill
còn là nhà tài phiệt. Ông sở hữu nhà nghỉ ở Zurich (Thụy Sĩ), và tích tụ được
gia tài lớn nhờ vào đầu những năm 2000, giáo hội được chính quyền Nga dành cho
những ưu tiên. Để ủng hộ Irak trước Mỹ, Matxcơva gởi thực phẩm, thuốc men, kể cả
thuốc lá sang nước này. Tòa Thượng phụ được phép trích huê hồng trên thuốc lá,
và Kirill thì phụ trách đối ngoại.
Làm « tái sinh » nước Nga, đó là mục tiêu của
Hội đồng thế giới dân tộc Nga, do thượng phụ thành lập từ năm 1993, hàng năm
tưng bừng tập hợp các chính khách, quân nhân và giáo sĩ cao cấp, tái khẳng định
sự gắn bó với « các giá trị truyền thống ».
Nhà nghiên cứu Alexander Agadjanian của trường
đại học Khoa học Nhân văn Nga mô tả : « Kirill là một chính khách hàng đầu,
nhưng ông bị lệ thuộc quá nhiều ». Bản thân quan điểm đối ngoại của ông nói lên
tất cả. Matxcơva quyết định ủng hộ chế độ Syria ? Thượng phụ bèn bay sang
Damas, gặp Bachar Al Assad ngay từ 2011. Lính đánh thuê của Wagner do Kremlin
chỉ đạo cắm rễ ở Trung Phi và Mali ? Đầu 2022 Kirill loan báo khoảng một trăm
giáo xứ châu Phi đứng về phía Matxcơva...
Đôi khi Kirill tạo được cảm giác phát ngôn tự
do, như sau cuộc chiến giữa Nga và Gruzia năm 2008. Nhà báo kiêm giáo sĩ Jivko
Panev nói : « Vladimir Putin nhìn nhận độc lập của Abkhazia nhưng Kirill vẫn
để giáo dân Abkhazia dưới sự quản lý của giáo hội Gruzia », như vậy
ông « không hoàn toàn lệ thuộc Putin ». Năm 2014, Kirill vắng mặt
trong buổi đại tiệc do Kremlin tổ chức để mừng việc sáp nhập Crimée, vì sợ rằng
sẽ mất đi các tín đồ trên lãnh thổ Ukraina. Đó là một trong những hành động độc
lập cuối cùng của ông.
Cuộc xâm lăng Ukraina được khởi động, vị thượng
phụ phải chiến đấu sau lưng Vladimir Putin. Phản ứng lại, các đại diện giáo hội
ở Ukraina bỏ rơi ông. Nhiều giáo xứ châu Âu gắn bó với Matxcơva nay từ chối đọc
tên ông trong các thánh lễ. Vatican hủy bỏ một cuộc gặp đã được lên lịch từ rất
lâu. Các nhà thần học Chính thống giáo cáo buộc ông đặt đức tin phía dưới lợi
ích quốc gia. Như vậy đối với Vladimir Putin, một thượng phụ nay chỉ có ảnh hưởng
rất hạn chế, còn ý nghĩa gì không ?
No comments:
Post a Comment