Chiến
tranh Ukraina thách thức quy chế trung lập của Phần Lan
Anh
Vũ -
RFI
Đăng ngày: 22/03/2022 - 14:26
Từ khi khủng hoảng Ukraina lên cao độ, nhiều chuyên
gia đã gợi ý mô hình trung lập của Phần Lan cho Kiev. Nhưng cuộc xâm lược của
Nga vào Ukraina đã làm đảo lộn chính sách đối ngoại mang tính trung lập của Phần
Lan. Chưa bao giờ kịch bản Phần Lan gia nhập NATO lại trở thành vấn đề được bàn
luận như bây giờ. Giữ quy chế trung lập đang là một thách thức lớn đối với quốc
gia Bắc Âu nhỏ bé giữa lúc các đe dọa của Nga đang ngày càng trở nên rõ rệt.
Bộ trưởng Quốc Phòng Phần Lan Antti Kaikkonen tại cuộc
họp của các bộ trưởng Quốc Phòng và Ngoại Giao Liên Hiệp Châu Âu tại Bruxelles
ngày 21/03/2022. AP - Olivier Matthys
Giới quan sát ghi nhận có sự biến chuyển sâu rộng
trong công luận Phần Lan. Theo kết quả một thăm dò dư luận được công bố tuần
trước, nay có đến 62% người dân ủng hộ Phần Lan gia nhập NATO. Trước cuộc
chiến tranh Ukraina, một cuộc điều tra khác cho thấy 53% người dân Phần
Lan muốn quốc gia này nằm trong liên minh quân sự của phương Tây. Trong bối cảnh
lo ngại an ninh hiện nay, trong chính giới, tranh luận về quy chế trung lập của
Phần Lan ngày càng sôi động hơn. Ngay khi tổng thống Vladimir Putin phát động
cuộc xâm lược Ukraina, thủ tướng Phần Lan, bà Sanna Marin, đã thông báo gửi vũ
khí cho Ukraina. Đây là một quyết định chưa từng thấy ở đất nước vẫn tôn trọng
đường lối không liên minh quân sự, tuy vẫn là thành viên của Liên Hiệp
Châu Âu.
Trả lời phỏng vấn trên kênh truyền hình France
24, bà Chiara Ruffa, giáo sư tại Đại học Quốc phòng Thụy Điển, lưu ý, « có những
cảnh cáo thường xuyên của Nga đối với Thụy Điển và Phần Lan. Tuy không một ai
thực sự tin vào giả thuyết một cuộc tấn công sắp xảy ra, nhưng rõ ràng là từ giờ
cần phải chuẩn bị cho khả năng này ».
Trên thực tế, sự kiện sáp nhập Crimée vào
năm 2014 và việc Nga thường xuyên phô trương sức mạnh trong vùng biển
Baltic đã khiến cho Phần Lan càng thêm dè chừng Matxcơva. Nước này đã đẩy
mạnh hiện đại hóa quân đội và liên tiếp có những sáng kiến theo chiều hướng
xích lại gần với NATO, tuy vẫn không đặt vấn đề gia nhập liên minh.
Nỗi lo sợ bị Nga tấn công của Phần Lan có những
dấu tích của quá khứ lịch sử không phải là xa. Có biên giới dài hơn 1300 km với
nước Nga, Phần Lan được độc lập năm 1917 sau hơn một thế kỷ nằm dưới ách thống
trị của đế chế Nga. Đất nước Bắc Âu sau đó đã bị Hồng quân Liên Xô xâm lược
bằng một « cuộc chiến tranh mùa đông » 1939-1940. Những mất mát của
cuộc chiến này vẫn còn trong ký ức của người Phần Lan. Trong thời kỳ chiến
tranh lạnh, Phần Lan luôn theo đường lối chính trị thận trọng để tránh đối đầu
với Matxcơva. Sau chiến tranh thế giới thứ 2, năm 1948, Helsinki đã ký một
« hiệp ước hữu nghị và hợp tác» với Liên Xô.
Theo phân tích của chuyên gia về Phần Lan,
Maurice Carrez, thuộc trường Khoa học Chính trị Strasbourg, Pháp, được France
24 trích dẫn, « thực tế, Phần Lan luôn cố gắng chứng tỏ là một nước trung lập.
Hiển nhiên tính trung lập buộc phải gắn với hình ảnh của một quốc gia rất mạnh ở
biên giới ».
Sau
khi Liên Xô sụp đổ, như một tất yếu, Phần Lan ngả sang phương Tây và đến năm
1995 gia nhập Liên Hiệp Châu Âu, nhưng vẫn lựa chọn đứng ngoài NATO.
Cuộc chiến tranh Ukraina hiện nay đã làm thay
đổi hoàn toàn trật tự an ninh châu Âu và cách tính toán của các nước vẫn được
coi là trung lập như Thụy Điển và Phần Lan. Nhiều chuyên gia đã nói đến một tiến
trình gia nhập tương đối nhanh chóng của Thụy Điển và Phần Lan, vì hai nước này
có tiềm lực quân sự khá cao, từng tham gia vài nhiều sứ mệnh chung với NATO.
Về phía Phần Lan, vấn đề gia nhập NATO sẽ còn
phải chờ Quốc Hội xem xét vào tháng 4 tới, sau khi có báo cáo về những cái lợi
và hại của một sự lựa chọn như vậy. Cái lợi chủ yếu của Phần Lan khi gia nhập
NATO là được che chở bằng điều 5 về phòng vệ tập thể trong hiệp ước của liên
minh. Nhưng một câu hỏi được đặt ra là liệu NATO có thực sự bảo vệ được Phần
Lan ? Trong cuộc chiến tranh Ukraina, trước một Vladimir Putin không ngần
ngại dùng vũ lực, đe dọa phương Tây bằng khả năng răn đe hạt nhân, NATO
buộc phải thúc thủ, do lo ngại một cuộc chiến tranh thế giới nổ ra.
Với hy vọng Nga chấm dứt cuộc chiến tranh đã đến
độ qua tàn khốc, tổng thống Volodymyr Zelensky đã tỏ ý là Ukraina không còn tha
thiết gia nhập NATO. Còn Phần Lan, nơi cũng có một cộng đồng người nói tiếng
Nga khá đông, đã xây dựng được một mô hình chính trị xã hội tự do dân chủ,
kinh tế phát triển, có lẽ cũng hiểu rằng, trước một Vladimir Putin hiếu
chiến như hiện nay, những nước láng giềng của Nga bước qua ngưỡng cửa vào
NATO tức là bước qua ranh giới giữa Chiến tranh và Hòa bình.
----------------------------------
CÁC NỘI DUNG LIÊN
QUAN
Các
nước Bắc Âu tăng cường tiềm lực quân sự đề phòng nước Nga
NATO
- QUÂN SỰ - THỤY ĐIỂN - PHẦN LAN
Đa
số dân Phần Lan và Thụy Điển ủng hộ gia nhập NATO
Rò
rỉ thông tin Phần Lan theo dõi Nga
No comments:
Post a Comment