Dân Chủ - Nhân Quyền Cho Việt Nam: TIỆM 'MỌT', NƠI GÌN GIỮ TIẾNG VIỆT Ở XỨ NGƯỜI (Chi Phương

Tiệm Mọt, nơi gìn giữ tiếng Việt ở xứ người

Chi Phương - RFI

Đăng ngày: 04/02/2022 - 14:33

https://www.rfi.fr/vi/t%E1%BA%A1p-ch%C3%AD/t%E1%BA%A1p-ch%C3%AD-x%C3%A3-h%E1%BB%99i/20220204-ti%E1%BB%87m-m%E1%BB%8Dt-n%C6%A1i-g%C3%ACn-gi%E1%BB%AF-ti%E1%BA%BFng-vi%E1%BB%87t-%E1%BB%9F-x%E1%BB%A9-ng%C6%B0%E1%BB%9Di

Được thành lập vào thời điểm dịch bệnh căng thẳng, Tiệm Mọt, tiệm sách chuyên bán sách tiếng Việt hiện đã có mặt tại 8 nước châu Âu, tại Mỹ, Úc và Canada. Không chỉ mong muốn thực hiện mục đích mang tiếng Việt tới bất cứ nơi nào có người Việt và có nhu cầu sách tiếng Việt, Tiệm Mọt đã cho ra mắt bộ thơ Tết song ngữ đầu tiên.

https://s.rfi.fr/media/display/b31a4d7c-8518-11ec-b2f8-005056bfb2b6/w:1024/p:16x9/272307849_240036511610497_7006080724801762594_n.webp

Ảnh do Thu Mai - chủ chi nhánh Tiệm Mọt tại Pháp cung cấp. © Thu Mai

Gió trời se lạnh

Mưa rơi lâm thâm

Gió xuân âm thầm

Đang gọi Tết tới

Em bé phấn khởi

Mình đi chợ nào

Tậu ngay cành đào

Mua thêm cây quất

Mở ra là thấy Tết, đón Tết về nhà, trên đây là một vài câu thơ trong trang đầu tiên qua giọng đọc của bốn bạn trẻ đến từ những nơi khác nhau trên thế giới của tập thơ Đón Tết Về Nhà. Cuốn sách sử dụng những hình ảnh minh hoạ đơn thuần dí dỏm, mô tả mùa xuân, gợi nên không khí Tết với cành mai cành đào, đi chợ sắm Tết…, xen lẫn với những vần thơ 4 chữ tạo nên giai điệu như những đồng giao của tuổi thơ. Song song với những vần thơ tiếng Việt là bản dịch thơ sang tiếng Pháp, tiếng Đức hoặc tiếng Anh. Đây là bộ thơ Tết song ngữ đầu tiên được phát hành bởi Tiệm Mọt - tiệm sách chuyên bán sách tiếng Việt tại châu Âu. Ý tưởng bán sách song ngữ đã có từ lâu, nhưng theo người phụ trách chi nhánh Tiệm Mọt tại Pháp, Thu Mai, điều này không dễ dàng gì để thực hiện, đặc biệt là đối với tiếng Pháp. Sách song ngữ Việt - Anh đã có rất nhiều nhưng sách song ngữ Việt - Pháp thì ít phổ biến hơn, nhất là những chủ đề về Tết. Cho đến nay, gần 4000 bản in bộ sách thơ về Tết song ngữ đã đến tay những gia đình Việt ở nước ngoài.

RFI Tiếng Việt đã có dịp trao đổi với Thu Mai phụ trách chi nhánh Tiệm Mọt tại Pháp. Trước hết, liên quan đến bộ thơ Tết song ngữ, bạn có thể chia sẻ quá trình làm ra bộ thơ này ?

Nhân dịp Tết, bọn mình cũng muốn làm một thứ gì có ý nghĩa, đó cũng là một dịp quan trọng đối với người Việt, cũng mong muốn là giới thiệu được văn hoá của người Việt mình tới nhiều người, thậm chí là người nước ngoài. Thực ra, vào cuối hè năm ngoái, Lionbooks là một nhà phát hành sách thiếu nhi ở Việt Nam, họ chú trọng vào dòng sách thuần Việt. Họ giới thiệu bản thảo của cuốn sách Tết này. Tiệm Mọt có xem qua bản thảo và thấy là khá là ưng ý, nên chúng mình đã tiến hành mua bản quyền, tìm dịch giả để chuyển ngữ. Lúc đầu bọn mình chỉ định làm bản tiếng Pháp, nhưng cũng thấy khá là hay. Các tiệm tại các chi nhánh khác cũng rất quan tâm và và làm cả bản tiếng Anh và tiếng Đức, tổng cộng có 3 bản song ngữ. Những bạn nhỏ nào tiếng Việt chưa giỏi lắm, có thể đọc tiếng Pháp nhiều hơn thì các bạn ý có thể đọc cả hai bên. Cả phần tiếng Pháp cả phần tiếng Việt, hoặc những gia đình nào bố là người Pháp mẹ là người Việt thì cùng một quyển sách mẹ cũng có thể đọc cho con, bố cũng có thể đọc cho con. Đấy là lý do mà chúng mình làm cuốn sách thơ song ngữ này.

Tại sao Tiệm Mọt lại chọn một tập thơ thay vì một câu truyện ngắn dân gian về Tết, như vậy các bạn thiếu nhi có thể dễ dàng nắm bắt câu chuyện hơn ?

Bởi vì thơ có vần các bạn sẽ nhớ hơn. Thế nên mình mới chọn thơ, nhưng đây lại là một thách thức lớn, vì dịch thơ rất khó. Mình phải tìm dịch giả. Bọn mình cố gắng tìm một dịch giả chắc chắn sẽ truyền tải được nội dung cũng như là hình ảnh, và đảm bảo được là thơ phải có vần. Thế cho nên, không phải chỉ là dịch, bọn mình thấy là thà không làm còn hơn là (làm rồi) để mọi người đọc xong rồi bảo : “Ôi dịch chán thế !” thì cũng không được. Lúc đấy mình thấy rất là may vì bọn mình tìm được dịch giả ưng ý, vừa có kinh nghiệm, kiến thức về văn hoá Việt Nam lẫn văn hoá Pháp. Ngoài ra thường xuyên tiếp xúc với trẻ em mới biết là truyền tải như thế nào các bạn sẽ thấy dễ hiểu nhất. Đó là mục tiêu của bọn mình

Quay trở lại với Tiệm Mọt, bạn có thể chia sẻ cơ duyên nào khiến các bạn cùng nhau mở tiệm sách tiếng Việt tại châu Âu, nhất là đúng thời điểm dịch ?

Thực ra việc thành lập Tiệm Mọt đến rất tự nhiên, nó đến từ nhu cầu của bản thân mình và mọi người xung quanh. Cá nhân mình rất thích đọc sách, mỗi lần từ Việt Nam sang, mình sẽ đem sang cả một va li sách để đọc dần dần, xong đợi đến lần tiếp theo về Việt Nam. Vì dịch Covid cũng lâu lắm rồi không được về Việt Nam, nên là mình có nhu cầu có thêm sách mới để đọc. Ngoài ra mình biết là nhiều bà mẹ sinh con ở bên này có nhu cầu đọc sách Tiếng Việt cho con. Và nỗi trăn trở lớn nhất của những bà mẹ sinh con ở bên này là mong muốn con giữ được tiếng Việt, nói được tiếng và giữ được tiếng Việt. Ban đầu Tiệm Mọt được thành lập ở Phần Lan, (bởi Quỳnh Hạnh), bạn ý muốn tìm sách cho con bạn ý, thế là bạn ý mới nhập sách từ Phần Lan sang, mở Tiệm Mọt ở Phần Lan. Mình thấy hay quá, thế nên là mình cũng luốn liên lạc với bạn ý. Thế rồi mở thêm chi nhánh ở Pháp rồi nhân lên các chi nhánh khác thôi. Nhu cầu về sách rất là cao, ở bất cứ nơi nào có người Việt, đều có sách Việt, chính vì thế nên Tiệm Mọt hình thành và có nhiều chi nhánh ở khắp mọi nơi.

Về chi nhánh mà bạn đang quản lý tại Pháp, được thành lập từ đầu năm 2021, trong quá trình thành lập, các bạn có gặp phải khó khăn gì không ?

Chắc khó khăn lớn nhất là việc vận chuyển. Vận chuyển khó khăn, giá cả cũng cao. Thời gian vận chuyển cũng lâu, nhiều khi mình muốn có sách sớm, trước một ngày nào đó chẳng hạn. Năm ngoái, mình vẫn nhớ là chuyến nhập sách sang Pháp đầu tiên của mình đó là chuyến sách Tết Tân Sửu. Mình đã lấy order (đơn hàng) từ tháng Một, sau đó cũng muốn là có sách sang trước Tết, thế nhưng vận chuyển rất là lâu, bị delay (trễ) rất nhiều. Gần Tết rồi vẫn chưa có sách, thế nên mình phải xin lỗi những khách hàng đã đặt. Và cuối cùng thì thùng sách đến nhà vào mùng Một Tết năm ngoái, thành ra sau Tết một chút, nhưng mà mọi người cũng thông cảm, bởi vì vận chuyển mùa dịch. Đó là phần khó khăn, ngoài ra thì giá cả vận chuyển cũng cao, nên là sách sau mà so với giá bìa ở Việt Nam so với cái giá bán bên này thì không thể so sánh được, cũng mong muốn là khi dịch giảm bớt, giá cả được cải thiện.

Trong các đầu sách giới thiệu hiện nay, các bạn chọn sách theo những tiêu chí nào ?

Khi mình hoạt động một thời gian ở trên thị trường mình biết được rằng là xu hướng đọc và sở thích chung của thị trường là gì. Có một điều thú vị là ở mỗi chi nhánh khác nhau của Tiệm Mọt, mình có thể so sánh được là các thị trường khác nhau có sở thích khác nhau. Ví dụ mảng sách thiếu nhi ở đâu cũng sẽ cần, các em nhỏ sinh ra lớn lên ở nước ngoài, các bố mẹ đều muốn con mình có sách tiếng Việt để đọc, thì ở đâu cũng có sách thiếu nhi, tuỳ theo thị trường mỗi nước đều có sở thích khác nhau. Ví dụ như ở Pháp, mọi người đọc đa dạng lắm, nhưng sách văn học vẫn chiếm ưu thế, hơn hẳn các thị trường khác. Còn ở Bắc Âu chẳng hạn, họ thích đọc sách về cách kinh doanh, tài chính, hoặc sách self help, ở Mỹ thì họ cực kỳ thích đọc truyện tranh. Khi làm một thời gian mình sẽ bắt đầu nhận ra rằng là xu hướng của thị trường thế nào thì mình sẽ cố gắng theo dõi. Giả sử như ở Pháp, mọi người thích sách văn học, mình cũng cố gắng theo dõi xem sách nào mới này, hay này, để giới thiệu lại với mọi người. Ngoài ra mỗi một đầu sách nhất định, mỗi mảng mình kiếm một số đầu sách để tủ sách đa dạng hơn

Theo tổng kết kết quả năm 2021, khoảng 15.267 bộ sách và 7,3 tấn sách đã qua tay Tiệm Mọt đến với độc giả, có thể nói đây là một khởi đầu thuận lợi, vậy trong những năm sắp tới các bạn có định hướng gì không ?

Mình thì mình muốn hướng tới nhiều đối tượng khác nhau. Mình thấy ai cũng có nhu cầu, kể cả một bạn sinh viên, chưa có con nhỏ nhưng cũng có như cầu đọc sách. Những người nhiều tuổi, con họ cũng lớn rồi và không nói Tiếng Việt. Nhưng họ cũng muốn đọc sách bằng tiếng Việt, đã xa nhà lâu, nhớ nhà, nên muốn đọc tiếng Việt, để họ tìm được cảm giác thân thuộc. Thế nên mình muốn phục vụ nhu cầu của nhiều đối tượng khác nhau. Chứ không phải nhắm vào một đối tượng nhất định. Tất cả các chi nhánh đều hướng tới việc mở rộng thị trường, tới các nhà sách đa ngôn ngữ. Ví dụ như cung cấp sách cho thư viện thì mọi người sẽ được đọc miễn phí, chỉ cần thẻ thư viện thôi. Chúng mình không muốn chỉ bán khởi nghiệp cá nhân thế này thôi mà muốn là sách Việt ngày càng có mặt nhiều nơi hơn, và nhiều người tiếp cận được hơn nữa.

Ngoài ra mình cũng có mục đích là phổ biến văn hoá Việt, giúp cho văn hoá Việt tới được nhiều người hơn nữa, rất được mong là có thể liên kết với các tổ chức khác, quảng bá văn hoá Việt Nam.

RFI Tiếng Việt xin cảm ơn Thu Mai, chủ chi nhánh Tiệm Mọt tại Pháp đã dành thời gian chia sẻ về hoạt động của mình.

Sau hơn một năm thành lập, Tiệm Mọt đã có mặt tại 11 quốc gia ở châu Âu, Mỹ, Canada và Úc. Tiệm Mọt trở thành đối tác của một số nhà xuất bản lớn như Nhã Nam, Kim Đồng hay Đông A. Hiện khách mua hàng chủ yếu qua trang mạng trực tuyến của Tiệm Mọt và các trang mạng xã hội. Ngoài bộ thơ Tết song ngữ do chính Tiệm Mọt đăng ký bản quyền và phát hành, hiệu sách cũng nhập các cuốn sách song ngữ Anh - Việt về Tết từ các đơn vị khác. Gần đây tiệm sách tiếng Việt ở nước ngoài này cũng liên kết hợp tác với nhà xuất bản sách thiếu nhi Horami ở Berlin, chuyên về các loại sách song ngữ, với hy vọng xuất bản nhiều cuốn sách song ngữ trong tương lai. Trong dịp Tết Nhâm Dần 2022, Tiệm Mọt đã liên kết với trung tâm dạy tiếng Việt ở châu Âu Vietmaster, đồng tổ chức cuộc thi Tài Năng Việt Năm Châu, tạo sân chơi cho các bé thiếu nhi tham gia thể hiện tài năng như ca múa hay đọc thơ bằng tiếng Việt.

Để kết thúc chuyên mục tạp chí hôm nay, RFI xin giới thiệu 2 bài dự thi đọc thơ Tết của hai bạn nhỏ đến từ Phần Lan và Canada :

Vũ Hoàng Bảo, Phần Lan (đọc thơ đón Tết về nhà)

Bé đến cổng chợ

Kéo vội tay bà

Mình đi ngắm hoa

Rồi mua quà Tết

Khu chợ náo nhiệt

Ai cũng tươi vui

Khuôn mặt rạng ngời

Chào cô chào bác

(Nguyễn Lê Bảo Hân, Canada)

Xuân sang Tết đến mọi nhà,