Ukraine sẽ không có chiến tranh?
Hiếu
Chân/Người Việt
January 28, 2022
https://www.nguoi-viet.com/binh-luan/ukraine-se-khong-co-chien-tranh/
Cuộc đối đầu giữa Nga và Ukraine, rộng hơn là
Nga và phương Tây đang có dấu hiệu hòa hoãn, các bên sẽ chọn giải pháp ngoại
giao thay cho việc động binh. Nếu có một người không thấy thoải mái với xu hướng
hạ nhiệt ở Ukraine thì đó là nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2022/01/A1-Ukraine-se-khong-chien-tranh-1068x712.jpg
Một phụ nữ dắt chó
đi dạo trước nhà thờ Saint Sophia tại quảng trường Sophia vào ngày 27 Tháng
Giêng ở Kyiv, Ukraine. Quốc tế lo ngại về một cuộc xâm lược quân sự sắp xảy ra
do Nga muốn gây chiến tranh với Ukraine. (Hình minh họa: Chris McGrath/Getty
Images)
Nhà ngoại giao hàng đầu của Nga hôm Thứ Sáu,
28 Tháng Giêng, nhấn mạnh rằng Moscow sẽ không gây chiến tranh với Ukraine. “Nếu
tùy thuộc vào Liên Bang Nga, sẽ không có chiến tranh. Chúng tôi không muốn chiến
tranh, nhưng chúng tôi sẽ không cho phép các lợi ích của mình bị tấn công một
cách thô bạo, và chúng tôi sẽ không cho phép các lợi ích của mình bị phớt lờ,”
Ngoại Trưởng Nga Sergei Lavrov tuyên bố, theo trích dẫn của đài CBS News.
Tuyên bố của ông Lavrov làm lóe lên niềm hy vọng,
cuộc xung đột giữa Nga và phương Tây có thể hạ nhiệt trong những ngày tới giữa
lúc các cuộc thương lượng ngoại giao vẫn tiếp diễn ở nhiều cấp độ. Sau khi các
cuộc đàm phán hồi đầu tháng giữa Nga với Hoa Kỳ, Nga với Minh Ước Bắc Đại Tây
Dương (NATO) và hội nghị Tổ Chức An Ninh và Phòng Thủ Châu Âu (OSCE) kết thúc
mà không đạt được kết quả mong muốn, trong tuần này đã có thêm nhiều cuộc tiếp
xúc cấp cao giữa các bên nhằm tháo ngòi nổ xung đột.
Ngoại Trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đã có những
ngày bận rộn ở Châu Âu, liên tục tham vấn với những người đồng nhiệm ở
Brussels, ở Kyiv thủ đô Ukraine và gặp Ngoại Trưởng Nga Lavrov tại Geneva, Thụy
Sĩ. Tổng Thống Joe Biden đã có cuộc điện đàm dài với Tổng Thống Ukraine
Volodymyr Zelensky vào cuối ngày Thứ Năm trong lúc Tổng Thống Nga Vladimir
Putin cũng điện đàm với Tổng Thống Pháp Emmanuel Macron vào sáng Thứ Sáu.
Tại Paris thủ đô nước Pháp, từ Thứ Tư cũng diễn
một cuộc họp giữa đại diện bốn nước Pháp, Đức, Nga và Ukraine. Đại sứ Hoa Kỳ tại
Liên Hiệp Quốc đã kêu gọi Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc triệu tập phiên họp đặc
biệt vào Thứ Hai tuần tới để bàn về tình hình Ukraine, trong đó có cuộc đối thoại
trực tiếp giữa hai đại sứ Nga và Mỹ, hai thành viên có quyền phủ quyết của Hội
đồng… Tất cả những hoạt động ngoại giao này đều cố gắng thu hẹp khoảng cách về
quan điểm giữa các bên, tìm biện pháp xây dựng lòng tin và ngăn chặn một cuộc
chiến tranh có sức hủy diệt khủng khiếp.
***
Tại các cuộc hội đàm, yêu sách của Nga vẫn là
NATO không được mở rộng về phía Đông, không kết nạp các nước cộng hòa trong
Liên Xô cũ như Ukraine, Georgia, không bố trí quân đội và hỏa tiễn tầm trung tại
các nước Đông Âu và không viện trợ quân sự cho Ukraine. Tuy không nói rõ ra
nhưng chính phủ Nga muốn thế trận quân sự ở Châu Âu quay trở lại tình trạng trước
khi Liên Xô tan rã năm 1990 – trong đó giữa Nga và phương Tây có một vùng đệm rộng
là các nước Đông Âu. Yêu sách của Nga được gửi cho chính phủ Hoa Kỳ và NATO,
yêu cầu phải trả lời “bằng văn bản.”
Văn bản trả lời của Hoa Kỳ đã được đại sứ Mỹ tại
Moscow trao cho phía Nga hồi đầu tuần này, trong đó bác bỏ yêu cầu của Nga về
NATO vì cho rằng Nga không có “quyền phủ quyết” (veto) hoạt động của Liên Minh,
việc Ukraine có gia nhập NATO hay không là do ý chí của người dân nước này cũng
như Ukraine có đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn của NATO hay không. Cả Hoa Kỳ và
NATO đều cho rằng, yêu cầu của Nga ngừng mở rộng NATO là “không thực tế”
(non-starter).
Trong vấn đề bố trí quân đội, Hoa Kỳ bác bỏ
yêu cầu rút quân đội và hỏa tiễn khỏi các nước Đông Âu – mà bây giờ đã là thành
viên chính thức của NATO – nhưng đồng ý tiếp tục đàm phán với Nga để tiến tới một
hiệp ước về giải trừ quân bị ở khu vực Đông Âu. Hoa Kỳ cũng để mở khả năng đàm
phán với Nga về quy mô và tần suất các cuộc tập trận mà mỗi bên sẽ thực hiện
sao cho không gây đe dọa hoặc gây căng thẳng cho bên kia. Ngoại Trưởng Lavrov
nhận xét có “hạt nhân hợp lý” trong văn bản trả lời của Hoa Kỳ có thể là nói tới
những đề nghị này.
Nga chưa chính thức phản hồi về văn bản trả lời
của Hoa Kỳ nhưng trong tuyên bố phát ra sau cuộc điện đàm dài một tiếng đồng hồ
giữa hai tổng thống Putin và Macron sáng Thứ Sáu, điện Cẩm Linh nói rằng văn bản
đó “chưa giải quyết các mối quan tâm chính của Nga;” Tổng Thống Putin vẫn đang
xem xét văn bản và “sau đó sẽ quyết định các hành động kế tiếp.” Tuy nhiên, điện
Cẩm Linh cũng cho biết ông Putin đồng ý với ông Macron rằng các bên cần tiếp tục
đối thoại và “giảm căng thẳng” cũng như tái khẳng định Nga “không có kế hoạch tấn
công” Ukraine, theo thông tin từ Phủ Tổng Thống Pháp.
***
Trên thực địa, các nguồn tin tình báo cho biết
quân đội Nga tiếp tục tập trung về biên giới Ukraine ở Nga, Belarus, trên Hắc Hải
và biển Azov. Trong cuộc họp báo sáng Thứ Tư, 18 Tháng Giêng, các nhà lãnh đạo
Ngũ Giác Đài đã lần đầu tiên xác nhận có hơn 100,000 binh sĩ Nga trên biên giới
Ukraine – điều mà giới quan sát đã đưa ra nhiều tuần lễ nay. Bộ Trưởng Quốc
Phòng Lloyd J. Austin cho rằng việc bố trí lực lượng như vậy của Nga “vượt xa
quy mô một cuộc tập trận” và có khả năng xâm chiếm toàn bộ lãnh thổ Ukraine chứ
không chỉ xâm nhập các vùng biên giới. Tướng Mark Milley, tổng tham mưu trưởng
quân đội Mỹ, nói ông chưa từng thấy một sự tập trung quân đội như vậy kể từ cuộc
Chiến Tranh Lạnh.
Lo ngại một cuộc chiến tranh ở Ukraine – mà Tổng
Thống Joe Biden dự đoán có thể xảy ra trong Tháng Hai – Hoa Kỳ đã bắt đầu giảm số
lượng nhân viên ngoại giao ở nước này và khuyến cáo người Mỹ rời khỏi Ukraine.
Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ cho biết hiện có khoảng 35,000 người Mỹ ở Ukraine, trong
đó khoảng 7,000 người ở thủ đô Kyiv. Rút kinh nghiệm từ vụ di tản khỏi
Afghanistan hồi Tháng Tám năm ngoái, chính phủ Hoa Kỳ ban hành sớm yêu cầu công
dân Mỹ rời khỏi khu vực nguy hiểm để chính quyền không bị động trong việc di tản
công dân.
Về mặt quân sự, Ngũ Giác Đài đã đặt 8,500 binh
sĩ Mỹ vào tình huống cảnh giác, sẵn sàng di chuyển sang Đông Âu tham gia cùng lực
lượng phản ứng nhanh của NATO – hiện có từ 30,000 đến 40,000 binh sĩ. Tổng Thống
Biden nói ông không có ý định bố trí quân đội Mỹ ở Ukraine nhưng sẽ gửi binh
lính tới các nước đồng minh ở Đông Âu để giúp bảo vệ sườn phía đông của NATO nếu
chiến tranh với Nga bùng nổ.
Ông Biden và các nhà lãnh đạo Châu Âu nhiều lần
nhấn mạnh rằng mọi hành vi xâm nhập của binh lính Nga vào lãnh thổ Ukraine sẽ bị
coi là hành vi xâm lược và sẽ bị đáp trả bằng những biện pháp cấm vận trầm trọng
và nhanh chóng chống lại Nga. Ông Biden thậm chí còn không loại trừ việc cấm vận
cá nhân Tổng Thống Putin như phong tỏa tài sản của ông này ở phương Tây.
Con át chủ bài mà Hoa Kỳ và phương Tây sử dụng
để chặn đứng tham vọng quân sự của ông Putin là các biện pháp trừng phạt kinh tế;
nếu Nga xâm lược Ukraine thì đường ống khí đốt trị giá $11 tỷ Nord Stream II xuất
cảng khí đốt của Nga sang Tây Âu sẽ bị đóng, các ngân hàng và tài chính của Nga
có thể bị loại khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT và Nga sẽ bị cấm tiếp cận
các sản phẩm công nghệ cao của Hoa Kỳ và Châu Âu. Các biện pháp này chắc chắn sẽ
giáng đòn “knock-out” vào nền kinh tế Nga.
***
Trong lúc phương Tây, đặc biệt là Hoa Kỳ, hết
sức lo lắng về viễn cảnh một cuộc chiến tranh mới ở Đông Âu thì những người ở
trung tâm cuộc xung đột, tức chính phủ và nhân dân Ukraine, lại tỏ ra khá bình
tĩnh. Trong cuộc điện đàm với Tổng Thống Biden tối Thứ Năm, Tổng Thống Ukraine
Volodymyr Zelensky nói rằng tình hình ở biên giới Nga-Ukraine vẫn không khác
nhiều so với năm ngoái, viễn ảnh chiến tranh tuy rất đáng sợ nhưng không có
nghĩa là chiến tranh sắp nổ ra hoặc không thể tránh khỏi. Ông Zelensky nhấn mạnh
với báo chí rằng ông và Tổng Thống Biden không có bất đồng ý kiến về tính
nghiêm trọng trong sự đe dọa của Nga nhưng khác nhau về giọng điệu khi nói với
công chúng về mối đe dọa đó.
Theo ông Zelensky, trong quá khứ Nga đã nhiều
lần sử dụng việc bố trí quân đội làm một chiến thuật gây sức ép đáng sợ. Nhưng
nhấn mạnh quá đáng vào mối đe dọa quân sự của Nga có thể góp phần gây bất ổn xã
hội và kinh tế ở Ukraine và như vậy là làm cho Moscow đạt được mục đích của họ.
“Tôi không có sự hiểu lầm nào với tổng thống [Biden], nhưng tôi hiểu sâu sắc
chuyện gì đang xảy ra ở nước tôi cũng như ông ấy hiểu những gì đang xảy ra ở nước
ông ấy,” Tổng Thống Zelensky nói, theo The New York Times.
Từ nhận định đó, ông Zelensky cho rằng việc Mỹ
và Anh rút bớt nhân viên ngoại giao ra khỏi Ukraine là “một sai lầm,” gióng lên
hồi chuông báo động không đúng lúc. Trong khi ở miền Đông Ukraine, binh lính
đang đào chiến hào giữa những cánh đồng tuyết phủ thì ở những nơi khác trong nước,
trẻ em vẫn vui chơi, học hành, cuộc sống của người dân Ukraine vẫn diễn ra với
nhịp độ bình thường, chứng tỏ họ không lo sợ cuộc xâm lược của người Nga hoặc
đã sẵn sàng cho mọi tình huống.
Giới phân tích của Ukraine nhận định Nga gây sức
ép quân sự trên biên giới, và có thể sắp tấn công mạng điện toán của Ukraine,
là để mặc cả và tìm sự nhân nhượng của phương Tây, đồng thời gây bất ổn về kinh
tế chính trị, từ đó thay thế chính phủ thân phương Tây của ông Zelensky bằng một
chính phủ khác mà Nga có thể giật dây được. Khi đã giành được ít nhiều sự nhượng
bộ của phương Tây, Nga sẽ rút quân mà không bị mất mặt. Viễn cảnh chiến tranh
máu đổ thây rơi do vậy có thể sẽ không xảy ra như lo sợ.
***
Tổng hợp những diễn biến chung quanh tình hình
Ukraine đến hôm nay có thể thấy nổi lên triển vọng cuộc xung đột sẽ không nổ ra
thành chiến tranh nóng; các bên sẽ dần dần hạ giọng và tìm một giải pháp thỏa
hiệp qua con đường ngoại giao.
Không có chiến tranh ở Ukraine là điều may mắn
cho mọi người nhưng có thể không làm hài lòng nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận
Bình, người đang thầm mong Hoa Kỳ dính vào một cuộc xung đột lớn ở Châu Âu mà
“sao nhãng” những hành vi bành trướng của Trung Quốc tại Đông Á. Ông Ngụy Kinh
Sinh (Wei Jingsheng) – nhà bất đồng chính kiến Trung Quốc sống ở Mỹ nhận định:
“Suy đoán ông [Tập Cận Bình] sẽ lợi dụng cuộc khủng hoảng ở Ukraine để sử dụng
vũ lực với Đài Loan có lẽ không phải là không có căn cứ.”
Ông Tập sẽ chủ trì lễ khai mạc Thế Vận Hội Mùa
Đông 2022 ở Bắc Kinh trong tuần sau, và sẽ đón tiếp Tổng Thống Nga Putin trong
khi hầu hết các nguyên thủ quốc gia phương Tây đều vắng mặt do “tẩy chay ngoại
giao” để phản đối hành vi diệt chủng của Bắc Kinh đối với người sắc tộc thiểu số
Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.
Ở chốn công khai như trong các cuộc họp báo,
chính phủ Trung Quốc luôn tỏ ra mềm mỏng, kêu gọi các bên tuân thủ các nguyên tắc
của Hiến Chương Liên Hiệp Quốc, tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của
các nước, giải quyết các bất đồng bằng con đường ngoại giao và hòa bình; song
trong thực tế Bắc Kinh đã có những hành động ủng hộ Nga đối đầu với phương Tây
đồng thời gia tăng các hoạt động gây bất ổn ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương.
Các giới chức lãnh đạo cao cấp của Bắc Kinh
không giấu giếm sự cảm thông sâu sắc với mối quan tâm của Nga về an ninh tại
Đông Âu mà họ cho rằng đang bị NATO chèn ép. Tin tức báo chí mấy ngày qua nói Bắc
Kinh không phản đối Nga tấn công Ukraine nhưng yêu cầu Nga hoãn hành động quân
sự đến sau Thế Vận Hội Bắc Kinh – một thông tin mà cả Moscow và Bắc Kinh đều cố
bác bỏ.
Ở Đông Á, Trung Quốc gia tăng sức ép quân sự lên
đảo Đài Loan và nối lại giao thương với Bắc Hàn sau hai năm ngưng trệ vì đại dịch.
Sự phục hồi thương mại có thể là yếu tố quan trọng đằng sau việc Bắc Hàn liên tục
bắn thử hỏa tiễn trong vài tuần qua sau thời gian dài im lặng.
Có một sự trùng hợp đáng chú ý là sau khi Hoa
Kỳ gửi văn bản trả lời những yêu sách của Nga về Ukraine thì Bộ Ngoại Giao
Trung Quốc cũng gửi “yêu sách ba điểm khẩn cấp” tới Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, yêu cầu
Hoa Kỳ “chấm dứt việc can thiệp vào Thế Vận Hội Bắc Kinh, chấm dứt trò chơi với
lửa trong vấn đề Đài Loan và chấm dứt luận điệu chống Trung Quốc để kiềm chế nước
này.” Trả lời phỏng vấn đài phát thanh NPR hôm 28 Tháng Giêng, Đại Sứ Trung Quốc
Tần Cương (Qin Gang) còn đe dọa xung đột quân sự giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc là
không thể tránh khỏi nếu Hoa Kỳ tiếp tục ủng hộ Đài Loan độc lập.
Chưa rõ Washington sẽ trả lời ba yêu cầu của Bắc
Kinh thế nào nhưng nếu như coi việc trả lời Nga như một tiền lệ thì có thể thấy
Trung Quốc cũng sẽ không hù dọa được Mỹ. Những người theo chủ nghĩa dân tộc ở
Trung Quốc tin rằng Mỹ đã suy yếu, bằng chứng là cuộc rút quân hỗn loạn khỏi
Afghanistan. Một Hoa Kỳ “lưỡng đầu thọ địch,” phải tập trung sức mạnh quân sự
vào chiến trường Đông Âu đối phó với Nga, bỏ ngỏ vùng Châu Á-Thái Bình Dương là
cơ hội bằng vàng cho Trung Quốc.
Nhưng đây là một cách nhìn sai lầm và nếu
không thức tỉnh thì Trung Quốc phải trả giá đắt. [qd]
No comments:
Post a Comment