THẾ GIỚI HÔM NAY : 24/01/2022 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 24/01/2022

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

24/01/2022

http://nghiencuuquocte.org/2022/01/24/the-gioi-hom-nay-24-01-2022/

 

Anh cáo buộc Nga âm mưu dựng lên một chính quyền thân Kremlin ở Ukraine. Họ nói cựu nghị sĩ Yevheny Murayev được chọn là người đứng đầu chính phủ dự kiến này và cho biết có 4 người Ukraine khác đang liên hệ với tình báo Nga. Ông Murayev bác bỏ tuyên bố, và nói với tờ Observer rằng chính bản thân ông bị cấm đến Nga. Về phần mình, Nga nói cáo buộc này “nhảm nhí.”

 

Tờ Financial Times đưa tin, quỹ phòng hộ chủ động Trian đang gia tăng cổ phần tại Unilever, dường như nhằm gây thêm áp lực lên Alan Jope, giám đốc điều hành của gã khổng lồ hàng tiêu dùng Anh. Cổ phiếu Unilever trượt giá vào tuần trước sau khi họ ra giá 50 tỷ bảng Anh (68 tỷ USD) cho mảng chăm sóc sức khỏe của hãng dược Anh GlaxoSmithKline. Tình hình kinh doanh của hãng vốn đã mờ nhạt, trong khi các đối thủ Nestlé và Procter & Gamble ăn nên làm ra.

 

New Zealand sẽ áp dụng các biện pháp ngừa Covid-19 mới, sau khi một đám cưới làm lây lan omicron. Nhờ tỷ lệ tiêm chủng rất cao, nước này đã có thể đưa cuộc sống gần như trở lại bình thường. Song từ giờ tụ tập trong không gian kín sẽ bị giới hạn 100 người và khẩu trang bị bắt buộc đeo trên mọi phương tiện giao thông công cộng cũng như trong các cửa hàng. Thủ tướng Jacinda Ardern nói bản thân bà cũng hoãn đám cưới của chính mình.

 

Trong khi đó chính quyền Bắc Kinh đặt ra những hạn chế mới nhằm ngăn chặn Covid-19, hai tuần trước ngày khai mạc Thế Vận Hội Olympic mùa Đông. Thành phố này ghi nhận chín ca nhiễm cộng đồng vào hôm thứ Bảy. Một quận thậm chí ra quy định bắt buộc xét nghiệm vào Chủ nhật, yêu cầu người dân không rời thành phố và tránh tụ tập đông người.

 

Một số binh sĩ Burkina Faso nổi loạn tại một số doanh trại trên khắp đất nước. Một vị tướng được cho là đã đệ trình thỉnh nguyện lên chính phủ, yêu cầu có thêm quân và huấn luyện tốt hơn để chống lại phiến quân Hồi giáo. Dù nước này có lịch sử đảo chính lâu đời, chính phủ nói đây không phải một âm mưu như vậy, và tuyên bố tình hình đã được kiểm soát.

 

Một phái đoàn Taliban đến thủ đô Oslo của Na Uy trong ba ngày để hội đàm với các quan chức phương Tây và đại diện của xã hội dân sự Afghanistan. Đây là chuyến đi chính thức đầu tiên của Taliban đến châu Âu kể từ khi lên nắm quyền vào tháng 8 năm ngoái. Trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế, họ có thể sẽ muốn thúc đẩy việc giải phóng số tài sản hàng tỷ đô la đang bị đóng băng.

 

Giao tranh ác liệt tiếp tục nổ ra ở đông bắc Syria giữa các tay súng Nhà nước Hồi giáo và lực lượng người Kurd. Chiến sự bắt đầu từ thứ Năm sau khi IS tấn công một nhà tù ở Hasaka, với nỗ lực giải phóng hàng nghìn tay súng bị tình nghi. Theo tổ chức giám sát Syrian Observatory, đến nay đã có nhiều chiến binh IS và khoảng 45 người Kurd thiệt mạng, bao gồm cả lính cai ngục.

 

Con số trong ngày: 130 nghìn tỷ đô la, là tổng giá trị tài sản tài chính có giao dịch quốc tế trong năm 2020, tăng gần 60% kể từ năm 2007.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Mùa khai thuế ở Mỹ bắt đầu

Thứ Hai này bắt đầu mùa khai thuế ở Mỹ, và Sở Thuế vụ (IRS) đã nói trước về những tháng khó khăn sắp tới. Cơ quan này vẫn đang xử lý tồn đọng 10 triệu đơn xin hoàn thuế của năm ngoái. Ngoài việc thiếu nhân lực, IRS còn phải gánh thêm trách nhiệm mới trong đại dịch, bao gồm chủ trì chương trình phát chi phiếu và chương trình tín dụng thuế trẻ em.

 

Tổng thống Joe Biden đã kêu gọi tài trợ thêm 80 tỷ đô la cho IRS trong thập niên tới. Làm vậy có thể giúp chính phủ thu được nhiều thuế hơn, với tiềm năng huy động thêm được 700 tỷ đô la. Song Quốc hội vẫn chưa thông qua kế hoạch của ông Biden. Hạn khai thuế của người Mỹ là giữa tháng 4, nhưng IRS có một lời khuyên: hãy nộp hồ sơ sớm.

 

Bầu cử tổng thống Ý

Vào thứ Hai, hơn 1.000 chính trị gia Ý — tất cả các nghị sĩ quốc gia cộng với đại biểu khu vực — sẽ bỏ phiếu bầu tổng thống mới. Kết quả sẽ quyết định liệu thủ tướng Mario Draghi có giành được vị trí này hay không. Nếu thắng, chính phủ cải cách thành công của ông sẽ chỉ tại vị trong chưa đầy 12 tháng. Hôm thứ Bảy, Silvio Berlusconi, vẫn còn hoạt động chính trị ở tuổi 85, đã rút khỏi cuộc đua vì không có đủ ủng hộ.

 

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa ông Draghi coi như chắc thắng. Cánh hữu bây giờ sẽ đi tìm một ứng viên có khả năng đắc cử cao hơn ông Berlusconi vốn rất nổi tiếng nhưng đầy chia rẽ — và thậm chí có khả năng đắc cử cao hơn cả ông Draghi. Một số người, đặc biệt là Phong trào Năm Sao, nói thủ tướng là người quá tinh hoa. Những người khác lo ngại việc ông được bầu có thể đưa đến bầu cử sớm, qua đó khiến các chính trị gia Ý mất tập trung khỏi các cải cách và các khoản đầu tư mà họ phải chấp thuận để Ý có thể được nhận phần trong quỹ phục hồi sau đại dịch của EU.

 

Từng bước hoàn thiện kính viễn vọng James Webb

Vào thứ Hai người ta sẽ bắn các động cơ đẩy và nhẹ nhàng di chuyển Kính Viễn vọng Không gian James Webb vào quỹ đạo của nó quanh L2, một điểm cách nơi lực hút Trái đất và Mặt trời cân bằng nhau khoảng 1,5km. Là kính viễn vọng lớn nhất từng được đưa vào không gian, Webb, một dự án của NASA, được phóng vào dịp Giáng sinh vừa rồi. Tất cả đều diễn ra tốt đẹp. Trong các hoạt động được mô tả là origami robot, trung tâm điều khiển mặt đất đã điều khiển cỗ máy mở ra năm lớp của tấm chắn nhiệt có kích thước bằng sân quần vợt và 18 tấm gương chính của kính thiên văn.

 

Nhưng Webb vẫn chưa sẵn sàng thu thập dữ liệu về các hành tinh ngoài hệ Mặt trời và Vụ nổ Lớn. Một “máy làm lạnh” bằng heli trước tiên phải làm lạnh một cảm biến hồng ngoại về mức 6,7° Kelvin, gần bằng nhiệt độ mà tại đó mọi chuyển động phân tử dừng lại. Và tấm gương vẫn chưa được căn chỉnh hoàn toàn để khớp với nhau thành một tấm gương lớn có chiều dài 6,5 mét. Các thiết bị truyền động dưới các tấm kim loại mạ vàng sẽ điều chỉnh chúng chính xác đến phần tỷ mét. Nhờ đó mùa hè này chúng ta sẽ có những hình ảnh đầu tiên.

 

Chính phủ Lebanon chật vật trong khủng hoảng

Được thành lập với thời hạn hoạt động tám tháng, nội các Lebanon đã lãng phí một nửa vòng đời của mình. Trong tuần này họ sẽ họp lần đầu tiên kể từ ngày 12 tháng 10. Nguyên nhân chậm trễ là do Hizbullah và Amal, hai bên từ chối dự họp trừ khi chính phủ ngừng điều tra vụ nổ kinh hoàng tại cảng Beirut hồi năm 2020.

 

Giờ đây khi các bên chấp nhận ngồi xuống, nhiệm vụ đầu tiên là thông qua ngân sách, một việc không hề dễ trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế. Hai công ty viễn thông độc quyền chỉ có thể huy động đủ tiền mặt để cung cấp nhiên liệu cho các máy phát điện giúp duy hoạt động cho các thiết bị của họ (nhà nước chỉ cung cấp một vài giờ điện hàng ngày). Dự trữ ngoại hối khan hiếm cũng khiến không có nhiều dư địa cho đầu tư hay trợ cấp. Tuần trước, ngân hàng trung ương chi hàng chục triệu đô la để đẩy đồng tiền này, vốn giảm chỉ còn 4% giá trị so với trước khủng hoảng, lên 6%. Ngoài ra nội các cũng kỳ vọng đạt được thỏa thuận với IMF. Họ có thời gian từ nay đến tháng 5, thời điểm tổ chức bầu cử.