THẾ GIỚI HÔM NAY : 01/12/2021 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 01/12/2021

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

01/12/2021

http://nghiencuuquocte.org/2021/12/01/the-gioi-hom-nay-01-12-2021/

 

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Jerome Powell cho biết biến thể Omicron là một rủi ro cho nền kinh tế Mỹ. Ông Powell cảnh báo biến thể này có thể khiến nhân viên ngại quay lại làm việc trực tiếp, làm trầm trọng thêm các căng thẳng trên thị trường lao động cũng như chuỗi cung ứng. Tổng thống Joe Biden nói người Mỹ không nên hoảng sợ và rằng tiêm chủng và đeo khẩu trang, thay vì phong tỏa, sẽ là cách tốt nhất đối phó với Omicron.

 

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cảnh báo Nga sẽ “trả giá rất cao” nếu dùng vũ lực chống lại Ukraine. Động thái này xảy đến trong bối cảnh Nga triển khai quân đến biên giới Ukraine. Hôm thứ Hai Belarus đã công bố tập trận chung với Nga trên biên giới của nước này với Ukraine.

 

Mark Meadows, người từng là chánh văn phòng của cựu Tổng thống Donald Trump, đã đồng ý hợp tác với ủy ban điều tra cuộc bạo loạn Điện Capitol ngày 6 tháng 1 của Hạ viện. Ông đã cung cấp tài liệu và sẽ phải thề trung thực sau nhiều tuần liên tục từ chối hợp tác. Trước đó Steve Bannon, một cựu cố vấn của ông Trump, đã bị buộc tội khinh thường Quốc hội – điều mà ông Meadows muốn tránh.

 

Cơ quan quản lý chống độc quyền của Anh đã ra lệnh cho Meta, công ty mẹ của Facebook, bán Giphy, một nền tảng chia sẻ video clip được công ty mua lại vào năm ngoái. Cơ quan Cạnh tranh và Thị trường cho biết vụ mua lại sẽ làm giảm cạnh tranh trong thị trường quảng cáo hiển thị hình ảnh và giữa các công ty truyền thông xã hội, chẳng hạn như từ chối truy cập vào kho ảnh của Giphy. Meta phản bác và cho biết sẽ xem xét kháng án.

 

Một cựu thành viên Nhà nước Hồi giáo đã bị tòa án ở Frankfurt, Đức kết tội diệt chủng đối với người thiểu số tôn giáo Yazidi. Taha al-J, một người đàn ông Iraq, đã bắt một người mẹ và đứa con năm tuổi của cô làm nô lệ, khiến họ chết khát. Người này bị kết án chung thân. Người Yazidi nói tiếng Kurd đã bị đàn áp và bắt làm nô lệ sau khi IS giành quyền kiểm soát các khu vực ở Iraq và Syria hồi năm 2014.

 

Eric Zemmour tuyên bố ứng cử Tổng thống Pháp vào tháng Tư. Ông Zemmour, một cựu nhà báo cực hữu chuyên phản đối nhập cư và ảnh hưởng của Hồi giáo ở nước ông, sẽ tổ chức mít tinh đầu tiên của mình vào Chủ nhật tại Paris. Kết quả thăm dò đều cho thấy ông sẽ thua Marine Le Pen, một ứng cử viên cực hữu khác, trong cuộc đua tìm người đấu với tổng thống Emmanuel Macron.

 

Giá tiêu dùng ở khu vực đồng euro tăng 4,9% so với cùng kỳ năm ngoái trong tháng 11, cao nhất kể từ khi đồng tiền ra đời vào năm 1999. Lạm phát, vốn chỉ 4,1% vào tháng trước, tăng do chi phí năng lượng cao (tăng 27 % so với cùng kỳ năm trước vào tháng 11) và gián đoạn chuỗi cung ứng. Tháng tới Ngân hàng Trung ương Châu Âu ​​sẽ công bố ngày họ khép lại chương trình mua tài sản trong đại dịch.

 

Con số trong ngày: 30, là số lượng đột biến trong protein gai của biến thể Omicron. Các đột biến cho phép các dạng covid-19 mới liên kết tốt hơn với tế bào người.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Cathay Pacific tiếp tục khó khăn

Sau một khoảng thời gian khó khăn, vào năm 2019 Cathay Pacific đã công bố một khẩu hiệu lạc quan, “Di chuyển vươn xa.” Song mọi thứ đã đi lùi kể từ đó: giống như mọi hãng khác, hãng hàng không Hồng Kông đã phải để máy bay của mình nằm nhà do Covid-19. Nhưng không như nhiều hãng khác, công ty này phụ thuộc vào các chuyến bay đường dài và không có thị trường nội địa. Vào thứ Tư họ có thể sẽ công bố một khoản lỗ cả năm nữa (dù có thể thấp hơn mức 2,8 tỷ đô la của năm 2020).

 

Hồng Kông có một số hạn chế đi lại khắc nghiệt nhất trên thế giới. Hồi tháng trước, hàng trăm phi công và nhân viên của hãng đã phải vào trại cách ly sau khi một số người nhiễm covid-19 ở Đức. Cathay có thể sẽ phải chuyển phi hành đoàn ra nước ngoài để lách các quy tắc kiểm dịch nghiêm ngặt đó. Vị thế trạm trung chuyển của thành phố – giúp Cathay có lợi thế – cũng đang bị đe dọa. Số lượng hành khách trong tháng 10 giảm tới 97% so với cùng kỳ 2019. Tất cả điều này đồng nghĩa hãng phải cắt giảm lịch trình trong tháng 12, thời điểm sinh viên bay đến Hồng Kông và người nước ngoài bay đi nơi khác để nghỉ Giáng sinh.

 

Tình hình giá cả tại một số thành phố lớn

Chỉ số Chi phí Sinh hoạt Toàn cầu hàng năm của Economist Intelligence Unit ghi nhận ​​mức tăng lớn nhất 5 năm qua, vì đại dịch, thay đổi tỷ giá hối đoái và các vấn đề chuỗi cung ứng đẩy chi phí sinh hoạt ở các thành phố lớn trên thế giới lên cao. Dữ liệu cho cuộc khảo sát, bao gồm khoảng 200 loại hàng hóa và dịch vụ ở 173 thành phố, được thu thập vào tháng 8 và tháng 9 năm 2021. Tính trung bình, giá cả trong chỉ số này tăng 3,5% so với cùng kỳ năm ngoái, với chi phí nhiên liệu và vận tải tăng mạnh.

 

Vì chỉ số được tính bằng cách so sánh mọi thành phố với giá ở New York, nên những thay đổi trong tỷ giá hối đoái đô la Mỹ sẽ ảnh hưởng đến xếp hạng. Tel Aviv lần đầu tiên dẫn đầu chỉ số, khi tiến trình triển khai vắc-xin nhanh chóng của Israel làm tăng giá trị của đồng shekel. Tehran, thủ đô của Iran, tăng mạnh nhất trên bảng xếp hạng, nhảy từ vị trí thứ 79 lên vị trí thứ 29; nguyên nhân là do các lệnh trừng phạt của Mỹ gây ra tình trạng thiếu hụt và giá cả leo thang. Damascus, thủ đô Syria, tiếp tục là thành phố rẻ nhất; điểm số của nó lại giảm do cuộc nội chiến 10 năm qua làm suy yếu đồng tiền Syria.

 

Twitter thay CEO

Mười lăm năm sau khi thành lập công ty, vào thứ Hai Jack Dorsey đã tuyên bố sẽ rời Twitter. Thay thế vị trí giám đốc điều hành của ông là Parag Agrawal, trước đây là giám đốc công nghệ. Ông Agrawal có vẻ khắc kỷ hơn so với người tiền nhiệm của mình. Người đàn ông 37 tuổi này là một kỹ sư có bằng tiến sĩ khoa học máy tính từ đại học Stanford. Việc bổ nhiệm ông đến đúng vào thời điểm có nhiều thay đổi: Twitter tung ra nhiều tính năng hơn trong hai năm qua so với bất kỳ thời điểm nào khác trong lịch sử công ty, bao gồm một dịch vụ đăng ký thuê bao mới và các phương thức giúp người dùng kiếm tiền.

 

Song ông Dorsey không cắt đứt hoàn toàn với Twitter. Hai người đã làm việc chặt chẽ với nhau về các thay đổi gần đây của công ty và cùng chia sẻ hai mục tiêu cho tương lai. Một là biến công ty thành một hãng tiền điện tử (có thể bằng cách trả tiền cho các tác giả tweet bằng tiền tip TwitterCoin). Hai là tạo ra một nền tảng truyền thông xã hội phi tập trung mà một số công ty có thể cùng nhau vận hành. Ông Agrawal sẽ rất bận rộn.

 

Tòa án Tối cao Hoa Kỳ xem xét một vụ kiện chống luật phá thai quan trọng

Vào thứ Tư, Tòa án Tối cao sẽ xem xét có nên từ bỏ quyền được phá thai theo hiến pháp hay không. Vụ kiện Dobbs v Jackson Women’s Organization liên quan đến lệnh cấm của Mississippi đối với hầu hết các trường hợp phá thai sau khi thai được 15 tuần tuổi . Nó bao gồm câu hỏi liệu hiến pháp có cho phép các bang cấm phá thai trước khi thai nhi thành hình hay không – tức khoảng 24 tuần sau thai nghén.

 

Kết quả sẽ tác động đến phán quyết Roe v Wade, tiền lệ án năm 1973 coi phá thai như một quyền hiến định. Mississippi nói Roe và vụ kiện 1992 phần lớn tái khẳng định Roe v Wade, Planned Parenthood v Casey, là các “sai lầm nghiêm trọng” và cần được bác bỏ. Phòng khám phá thai duy nhất còn lại trong bang phản bác rằng “thay đổi triệt để luật” như vậy sẽ làm suy yếu “bình đẳng giới” và ảnh hưởng đến “gần một trên bốn phụ nữ quyết định kết thúc thai kỳ trong suốt cuộc đời họ.” 5 năm trước, Donald Trump nói các lựa chọn thẩm phán cho Tòa Tối cao của ông sẽ “tự động” lật ngược lại phán quyết Roe. Với ba người được ông bổ nhiệm tạo thành thế đa số bảo thủ 6-3, cơ hội bỏ luật phá thai đã tồn tại nửa thế kỷ này đã đến.