THẤY GÌ TỪ VỤ GIẾT AHMAUD ARBERY? (Nguyễn Quốc Khải)

 

Thấy gì từ vụ giết Ahmaud Arbery?

Nguyễn Quốc Khải

30/11/2021

https://www.voatiengviet.com/a/thay-gi-tu-vu-giet-ahmaud-arbery/6333381.html

 

https://gdb.voanews.com/28DA3FBA-41CC-44B9-AFCF-ED4BACA3F149_w650_r1_s.jpg

Một người biểu tình mang hình ảnh của George Floyd và Ahmaud Arbery biểu tình trước tư dinh thống đốc Minnesota, tháng Ba, 2021.

 

BA NGƯỜI DA TRẮNG GIẾT MỘT THANH NIÊN DA ĐEN.

 

Ahmaud Arbery, một thanh niên gốc Phi Châu, 25 tuổi, không mang súng, chạy bộ trong khu Satilla Shores của thành phố Brunswick, Georgia giữa thanh thiên bạch nhật, vào khoảng 1 giờ trưa ngày 23/2/2020. Anh ta bị ba người đàn ông da trắng đuổi theo bằng hai xe bán tải (pick-up truck) và chặn lại. Arbery cố tìm cách chạy thoát khỏi vòng vây thì bị bắn ba phát đạn, hai viên vào ngực và một viên chạm vào cổ tay, chết ngay tại chỗ. Vụ giết người này chỉ xẩy ra trong vòng 5 phút.

 

Một đoạn video cho thấy Travis McMichael, 35 tuổi, lmột trong ba người da trắng, bước ra khỏi xe, đuổi theo và đã bắn chết Arbery với khẩu súng săn Remington. Hình ảnh chứng minh Travis McMichael là người đã khởi xướng cuộc xô xát với Arbery. Trong khi đó, cha của Travis McMichael là Gregory McMichael, 65 tuổi, cựu nhân viên công lực, ngồi phía sau xe với khẩu súng lục .357 Magnum revolver chờ đợi Arbery chạy bộ tới. Sau Arbery vài trăm thuớc là chiếc xe hơi do người da trắng thứ ba lái tên là William Bryan, 52 tuổi, theo giúp cha con McMichael bắt Arbery. Bryan là người hàng xóm của gia đình McMichael đã quay đoạn video này với máy điện thoại đặt trong xe.

 

Arbery là một thanh niên vô tội và không có một tiền án nào. Sau khi học xong ở Brunswick High School, Arbery làm một số việc và mới đây ghi tên học một trường đại học kỹ thuật. Tuy nhiên cha con McMichael nghi ngờ Arbery là thủ phạm của vài vụ trộm cắp nhỏ xảy ra trong khu xóm.

 

Sau cái chết của Arbery, cảnh sát đã cho phép cả ba người da trắng được thong thả trở về nhà như không có chuyện gì xảy ra. Tuy nhiên khoảng hơn hai tháng sau, đoạn video về cuộc xô xát giữa Travis McMichael và Arbery được phổ biến ra ngoài, đã thay đổi hẳn tình hình. Đoạn video đã gây xúc động trên toàn nước Mỹ và là tang chứng của một cuộc giết người. Cơ quan Điều Tra của Georgia (Georgia Bureau of Investigation) bắt đầu cho điều tra sự việc. Ngay sau đó, cha con McMichael cùng với người hàng xóm William Bryan đã bị bắt giam vào tháng 5, 2020 và hơn một năm sau bị đưa ra tòa xử tội phạm.

 

KẾT QUẢ PHIÊN TÒA NGÀY 24-11-2021

 

Cả ba bị cáo đã bị bồi thẩm đoàn xét là phạm tội giết người và một số tội khác vì đuổi theo và bắn chết Ahmaud Arbery. Cả ba có thể bị lãnh án tù chung thân. Tương tự như vụ án George Floyd, nhờ có đoạn video, sự kiện được sáng tỏ.

 

Bồi thẩm đoàn đã đồng ý với công tố viên rằng Arbery chỉ tìm cách thoát thân mà không tạo một đe dọa nào cho cả ba bị cáo. Không có một lý do hoặc bắng chứng nào để các bị cáo tin rằng Arbery vi phạm tội và có quyền hợp pháp để săn đuổi thanh niên da đen này chạy bộ qua khu phố của mình.

 

Luật sư của các bị cáo đã dùng lập luận tự vệ (self-defense) để bào chữa cho thân chủ. Trước tòa Travis McMichael đã khai rằng hắn đứng trước tình trạng sống-chết nên buộc phải nổ súng, nhưng đoạn video không cho thấy như vậy. Trái lại, theo bác sĩ Edmund Donoghue, người giảo nghiệm tử thi, phát đạn đầu tiên tạo một lỗ hổng lớn trong ngực của Arbery, máu tuôn ra làm ướt đẫm cả chiếc áo thun trắng, khiến nạn nhân không còn sức để mà chống cự.

 

Cũng trong phiên tòa này, luật sư của các bị cáo cũng đã dựa vào Luật Công Dân Bắt Giữ Tội Pháp (Citizen’s Arrest Law) để bảo vệ thân chủ. Luật này ra đời từ thời thuộc địa Anh trước khi Hoa Kỳ lập quốc, chủ đích cho phép công dân bắt giữ những người nô lệ da đen chạy trốn tìm tự do. Sau này Georgia mở rộng luật cho áp dụng vào cả những trường hợp cần bắt những kẻ vi phạm hình sự vì lý do thiếu nhân viên công lực. May thay, Arbery là người da đen nhưng không phải là nô lệ và cũng không phải là kẻ phạm pháp và nhân viên công lực ngày nay không thiếu.

 

Sau vụ án Arbery, chính quyền Georgia đã bãi bỏ Citizen’s Arrest Law, đồng thời Thống Đốc Brian Kemp (Cộng Hòa) đã ký Luật Chống Tội Ác Căm Thù Săc Tộc (hate crime). Đây là lần đầu Georgia có luật này.

 

Các vụ án trong thời gian gần đây, kể cả hai vụ án mới nhất Arbery và Rittenhouse, cho thấy cần phải cứu xét lại những luật lệ liên quan đến quyền tự vệ, tự do mang súng, tự thi hành luật và việc chọn thành viên bồi thẩm đoàn.

 

Trong vụ án Arbery, bồi thẩm đoàn được chọn gồm 11 người da trắng và một người da đẹn trong khi dân số của Glynn County, nơi Arbery bị giết và phiên tòa được tổ chức, là 85,000 người trong đó 27% là người da đen. Danh sách bồi thẩm lúc đầu có 25% là người da đen, nhưng quan tòa Timothy Walmsley công nhận rằng luật sư của phe bị cáo xem ra đã cố tình chi phối sự lựa chọn bồi thẩm, loại bỏ tám người da đen có tiềm năng làm bồi thẩm. Ngoài ra ông cho biết theo luật của Georgia, thẩm quyền về vấn đề bồi thẩm đoàn của thẩm phán chỉ có giới hạn. Thành phần của bồi thẩm đoàn trong vụ án Rittenhouse cũng theo tỉ lệ trắng đen 11/1. Chính vì vậy mà nhiều người đã lo ngại rằng các bị cáo trong vụ Arbery cũng sẽ được trắng án. Tuy nhiên việc này đã không xẩy ra.

 

Kết quả của phiên tòa 24/11/2021, một ngày trước Lễ Tạ Ơn, cả ba bị cáo đều bị kết tôi giết người với tư cách cá nhân và nhóm tội phạm. Tòa xét Travis McMichael có tội mưu sát (malice murder), ngộ sát (felony murder), bạo hành nghiêm trọng (aggravated assault), bắt giữ người trái phép (false imprisonment), và mưu toan phạm trọng tội (criminal attempt to commit a felony). Gregory McMichael bị buộc tội như Travis McMichael ngoại trừ tội mưu sát. William Bryan phạm ít tội hơn nhưng vẫn vướng vào tội ngộ sát.

 

ÂM MƯU CHE ĐẬY VỤ GIẾT ARBERY

 

Vụ án Arbery phơi bày nhiều bất cập trong hệ thống tư pháp Hoa Kỳ. Như mọi người đã thấy, ba bị cáo đã sống ngoài vòng pháp luật trong nhiều tuần lễ vì được sự bao che của luật sư tòa án, công tố viên, và cảnh sát.

 

Gregory McMichael, một bị cáo trong vụ án Arbery lại chính là người đầu tiên điều tra vụ giết Arbery. Gregory McMichael, nguyên là cảnh sát viên của Glynn County trong bảy năm và cũng cựu điều tra viên của văn phòng luật sư tòa án khu Brunswick trong nhiều thập niên. Ngay sau khi vụ giết người xảy ra, Luật Sư Tòa Án Jackie Johnson can thiệp ngăn cản cảnh sát bắt giữ cha con McMichael vì cho rằng không cần thiết. Jackie Johnson và Gregory McMichael từng là bạn đồng nghiệp với nhau trong nhiều năm. Trước khi tự rút ra khỏi vụ án Arbery, Jackie Johnson đã khéo léo dàn xếp để một luật sư tòa án khác là George Barnhill thay thế. Con của Barnhill từng biết và làm việc với Gregory McMichael.

 

George Barnhill đã bào chữa việc làm bất hợp pháp và vi hiến của ba bị cáo bằng cách đưa ra tin giả rằng hắn có đoạn video thu được hình Arbery vào một nhà ăn trộm trước khi bị truy lùng và kết thúc bằng một án mạng. Barnhill không bao giờ cung cấp được đoạn video này.

 

Cảnh sát của Glynn County và văn phòng luật sư tòa án khu Brunswick đã hợp tác để chế biến Arbery thành một tội phạm hình sự hung bạo và gỡ tội cho cha con McMichael và William Bryan.

 

Wanda Cooper Jones, mẹ của Ahmaud Arbery, vào ngày 23/2/2021, đúng một năm sau vụ án mạng, đã nộp đơn kiện cảnh sát của Glynn County, hai công tố viên địa phương, đã âm mưu che đậy vụ giết Arbery và bảo vệ những kẻ liên hệ đến cái chết của con bà.

 

Do đơn kiện của bà Wanda Copper Jones, Jackie Johnson, cựu công tố viên vào 2/9/2021 vừa qua đã bị đại bồi thẩm đoàn kết tội vì can thiệp vào việc điều tra vụ án Arbery và ngăn cấm việc bắt giữ cha con McMichael. Johnson có thể lãnh sáu năm tù. Vụ kiện của bà Jones còn tiếp diễn. Vào ngày 24/11/2021 Johnson đã đến trình diện tại nhà tù của Glynn County nhưng được tại ngoại mà không phải đóng tiền thế chân.

 

BỘ TƯ PHÁP HOA KỲ NHẬP CUỘC

 

Vào mùa xuân vừa qua, Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ đã buộc tội cả ba bị cáo dùng võ lực xâm phạm quyền dân sự của Arbery khi thanh niên này sử dụng công lộ vì lý do sắc tộc. Cả ba bị cáo còn toan tính dùng võ lực bắt cóc Arbery. Hai cha con McMichael còn bị buộc tội sử dụng, mang theo và trưng bày võ khí một cách không cần thiết và bất hợp pháp.

 

Mặc dù tòa án của Georgia đã buộc tội cả ba bị cáo vào ngày trước Lễ Tạ Ơn, tòa án liên bang Hoa Kỳ sẽ xử cha con McMichael và William Bryan về tội thù ghét chủng tộc trong 10 tuần tới vào ngày 7-2-2022. Vào lúc Arbery bị giết tiểu bang Georgia không có luật chống thù ghét chủng tộc, nên tòa án của Georgia đã không thể buộc tôi các bị cáo về lãnh vực này.

 

KẾT LUẬN

 

TNS Raphael G. Warnock (Dân Chủ, Georgia) cho rằng phán quyết của tòa trong vụ Arbery là về trách nhiệm, nhưng chưa phải công lý thật sự. Ông nói “Công lý thật sự là một người da đen không phải lo lắng bị hãm hại – hay bị giết – trong khi chạy bộ, trong khi ngủ trên giường, trong khi sống một cuộc sống lâu dài. Ahmaud đáng lẽ ở đây với chúng ta hôm nay.”

 

TNS Tammy Duckworth (Dân Chủ, Illinois) nói rằng “Bản án vào ngày thứ Tư không thể sửa tất cả những cái sai thành đúng. Hôm nay công lý đã được phục vụ trong phòng xử án. Nhưng câu “có tội” không làm Ahmaud sống lại và thâm tâm của tôi hướng về gia đình của Ahmaud. Không ai - bất kể thuộc sắc tộc nào - từ một cuộc chạy bộ an lành rồi bị săn đuổi và bị giết.”

 

Erin Aubry Kaplan rất đúng khi bày tỏ ý kiến trên báo Los Angeles Times rằng bản án về vụ giết Arbery không có gì đáng gọi là thắng lợi vì xét cho cùng đó là một kết quả thông thường với những bằng chứng rõ ràng ngoài sự nghi ngờ hợp lý. Kẻ giết người là da trắng, cho rằng mình có quyền tự vệ. Nạn nhân là da đen và nạn nhân đã chết. Những tai nạn tương tự đã xảy ra. Sự kiện này quả thật không có gì đáng để mà ăn mừng chiến thắng.

 

Tổng Thống Joe Biden nói rằng “cái chết của Arbery cho thấy đất nước này có nhiều việc cần phải làm để tiến tới công lý sắc tộc. Không có gì làm Arbery trở về với gia đình và cộng đồng. Nhưng bản án bảo đảm rằng những kẻ nào phạm tội kinh khủng như thế sẽ phải đền tội.”

 

Bản án ngày 24/11/2021 không phải tự nhiên mà có. Ba bị cáo trong vụ Arbery gần như thoát khỏi tội giết người trắng trợn giữa ban ngày nếu đoạn video quay cảnh Arbery chạy bộ trên đường phố không xuất hiện. Nó đã xuất hiện như một phép lạ vì William Bryan, người thu hình, tưởng rằng đoạn video sẽ giúp biện minh cho hành động truy bắt Arbery của ba bị cáo. Nhưng phép lạ không phải luôn luôn có được ở bất cứ nơi nào. Cũng như trong vụ George Floyd, hình ảnh video cho thấy tường trình của cảnh sát hoàn toán mâu thuẫn với thực tế. Nếu không có những đoạn video này, Floyd và Arbery chắc chắn sẽ phải chịu trách nhiệm về cái chết của mình. Hệ thống công lý của nước Mỹ đã bị nứt rạn nếu không nói là đổ vỡ. Xã hôi không thể an bình nếu công lý không được tôn trọng.

 

Một điều đáng ngạc nhiên là cho đến giờ phút này hai luật sư Jackie Johnson và George Barnhill, từng đóng vai trò công tố viên chống lại công lý trong vụ án Arbery với đủ chứng cớ, vẫn chưa bị rút giấy phép hành nghề luật sư và Barniff chưa bị truy tố. Ngoài ra cũng cần phải duyệt xét những vụ án trước đây liên hệ với các cựu công tố viên Jackie Johnson và George Barnhill.