Việt
– Miên – Lào: Thần thiêng nhờ bộ hạ
01/10/2021
https://www.voatiengviet.com/a/viet-mien-lao-than-thieng-nho-bo-ha/6253283.html
https://gdb.voanews.com/8CC5C7C3-ADDB-464C-921A-A97881280F04_cx0_cy2_cw0_w650_r1_s.jpg
Các ông Nguyễn Phú
Trọng, Thongloun Sisoulith và Hun Sen tại cuộc gặp tại Hà Nội. (Hình: Trích xuất
từ website báo Thanh Niên, hình via TTXVN)
“Mini cấp cao” Việt – Miên – Lào diễn ra hôm Chủ nhật
26/9, theo yêu cầu của Hà Nội. Sự kiện này rất đáng được phân tích, tuy nó bị
nhấn chìm bởi cao trào “chọc ngoáy mũi dân” đang lan rộng và do sự ra đời của
liên minh AUKUS gần đây.
Như thường lệ, bạn đọc sẽ không tìm thấy bất cứ
một “bít” thông tin nào từ truyền thông nhà nước. Giữa mùa Virus Covid bung nở,
đọc tin trên các báo Việt Nam, người ngây thơ có thể trộm nghĩ, mấy ông lãnh đạo
không có việc gì làm, rủ nhau sang Hà Nội thưởng lãm trà Việt chắc? Dẫu cả ba
nhà lãnh đạo: Chủ tịch Campuchia Hun Sen, Chủ tịch Lào Thongloun Sisoulith và Tổng
bí thư Nguyễn Phú Trọng đều biết trà Việt không thể sánh được với trà Trung Quốc
(Nguyên văn lời ông Trọng nói với ông Tập hồi nào). Báo
chí và các trang mạng quốc doanh nhất loạt đưa tin cùng một nội dung y chang,
tất nhiên không đề cập đến vụ “trà đạo”. Điều lạ lẫm là ngay cả trong những
report từ các bỉnh bút cũng hiếm những nhát cắt “sát ván”.
“Thần thiêng nhờ bộ hạ” trong văn cảnh này có
hai nghĩa. Thứ nhất, ông Nguyễn Phú Trọng quyền lực ngút trời – ba nhiệm kỳ Tổng
bí thư và củi khô củi tươi ông đều đốt thành than hết…, lại vừa được bảo lãnh
trực tiếp bởi “Sếp Nhớn” là Tập Chủ tịch – mà không gọi được “hai ông em” sang
nhà để truyền lệnh, thì cũng chưa thể gọi là “lên đỉnh”. Nhưng nghĩa thứ hai
còn quan trọng hơn nhiều. “Sếp Nhớn” Tập được Hiến pháp Trung Quốc bảo lãnh làm
Chủ tịch suốt đời thì “oách hơn xà-lách”, mà lại không được “ba ông em” dưới Miệt
vườn tiền hô hậu ủng thì Tập Hoàng đế cũng chưa phỉ chí tang bồng. Phản ứng dây
chuyền ở đây rất dễ nhận ra. Sáng ngày 24/9, từ Bắc Kinh, ông Tập Cận Bình có lẽ
là bên chủ động, đã
gọi điện cho Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, thì lập tức chỉ sau đó một ngày,
sáng 26/9 “Mini cấp cao” gấp rút được/bị triệu tập. Căn cứ tình trạng sức khoẻ
ông Trọng, độc giả khó tính nhất chắc cũng đồng ý, ông Trọng cho gọi “hai ông
em”. Cuộc “truyền chỉ” thật cấp bách và bất thường.
Tại sao lại cấp bách? Bởi vì tình hình Đông
Dương gấp gáp lắm rồi! Cuộc họp của các “nguyên thủ đảng” vào ngày Chủ nhật trước
hết phản ánh nỗ lực của Việt Nam nhằm thay đổi tư duy và củng cố các mối quan hệ
lâu đời của Việt Nam với Lào và Campuchia vào thời điểm đế chế Trung Hoa đang
trỗi dậy. Việc trỗi dậy không mấy hoà bình của Trung Quốc cộng với việc bao năm
nay họ gậm nhấm và lấn sâu vào hai sân sau của Việt Nam là căn nguyên của những
va đập ngày càng tăng giữa Hà Nội và Bắc Kinh. Cuộc họp bất thường của những
người đứng đầu mỗi đảng nói lên mối quan ngại đang gia tăng ở Hà Nội rằng, “hai
ông em” của họ đang bị thu hút từ từ vào quỹ đạo ngày càng mở rộng của Trung Quốc.
Trong những năm gần đây, Lào và Campuchia đã trở thành những thỏi nam châm cực
mạnh hút vốn và doanh nhân Trung Quốc ở các mức độ khác nhau. Chính giới doanh
nhân này đã thiết lập mối quan hệ gắn bó với giới tinh hoa cầm quyền tương ứng
của hai nước. Điều này đã được thể hiện rõ ràng bởi mối quan hệ ngày càng chặt
chẽ với chính phủ Trung Quốc, vốn
đã dành cho Campuchia và Lào những khoản tài chính và phát triển cơ sở hạ tầng
“không ràng buộc”.
Bên cạnh lý do cấp bách, ĐCSVN còn nhận ra một
thực tế bất thường khác. Lào và Campuchia đang áp dụng rất tốt bài học “đu dây”
của ban lãnh đạo Việt Nam. Chỉ khác nhau ở chỗ trong khi Việt Nam “đu” giữa Mỹ
và Trung Quốc, thì Lào/Campuchia lại “đu” giữa Trung Quốc và Việt Nam. Tuy
nhiên, ở đây có sự khác nhau cơ bản giữa Lào và Campuchia đối với Hà Nội. Nước
Lào của Kaysone Phomvihane thuở nào, những năm 90 thế kỷ trước, từng là bên “dẫn
lối đưa đường” cho Lê Đức Anh đến với “Mật ước Thành Đô” (3 – 4/ 9/1990). Nước
Lào của Thongloun ngày nay thực lòng muốn bang giao Việt – Trung được cải thiện,
đơn giản là để khỏi phải giữ thăng bằng giữa “hai ông anh lớn”. Nhưng Campuchia
của Hun Sen thì không đơn giản như vậy! Hun Sen không muốn cạnh tranh với bất cứ
ai và e ngại mình sẽ mất giá trong con mắt Bắc Kinh một khi quan hệ Việt –
Trung được cải thiện. Vì thế, Hun Sen hành động rất mau lẹ để cho hoàn tất các
căn cứ quân sự Trung Quốc, cả bí mật
lẫn công khai, trên đất Chùa Tháp.
Một thực tế đau đầu khác đang đến từ từ là
sang năm 2022, Campuchia sẽ đảm nhận vị trí Chủ tịch luân phiên hàng năm của
ASEAN. Rất nhiều quan ngại được dấy lên, Phnom Penh có thể sử dụng vị trí này để
phục vụ lợi ích của Bắc Kinh. Việt Nam và một số nước tích cực trong ASEAN đặc
biệt lo lắng trước viễn cảnh này, nhất là khi có tin đa số thành viên Hiệp hội
dường như đã đồng ý với Bộ Quy tắc ứng xử (COC) với Bắc Kinh, liên quan đến Biển
Đông. Nếu Phnom Penh đặt lợi ích của Bắc Kinh lên trên lợi ích của các nước
láng giềng ASEAN, đặc biệt là Việt Nam, thì điều đó có thể làm thay đổi đáng kể
động lực của các tranh chấp trên biển. Theo Bộ Ngoại giao Trung Quốc, trong cuộc
họp với Vương Nghị ngày 12/9, Hun Sen đã cam kết Phnom Penh sẽ cùng với Bắc
Kinh “ngăn chặn, không cho các thế lực bên ngoài làm gián đoạn công việc nội bộ
của khu vực” và Campuchia sẽ tiếp tục “kiên định ủng hộ lập trường chính đáng của
Trung Quốc” trên những vấn đề liên quan đến lợi ích cốt lõi của Trung Quốc.
Chính điều này dẫn tới khả năng các nước ASEAN tại khu vực biển Đông sẽ bị thiệt
hại nặng nề, nếu
nhượng bộ trước Trung Quốc và Campuchia.
Để giữ chân “hai ông em”, Việt Nam cũng đã cố
gắng chi tiền bạc. Từ năm 2016 đến năm 2020, Việt Nam là nhà đầu tư lớn thứ ba ở
Lào và vốn đầu tư của Hà Nội đã tăng lên 130% so với cùng kỳ năm 2020, theo số
liệu chính thức. Thương mại song phương giữa hai nước láng giềng này đạt giá trị
570 triệu Mỹ kim trong 5 tháng đầu năm nay, tăng 39% so với cùng kỳ năm 2020.
Việt Nam cũng là nhà đầu tư quan trọng ở Campuchia, với kim ngạch thương mại
song phương đạt 6 tỷ đô trong 7 tháng đầu năm 2021, gần gấp đôi so với cùng kỳ
năm ngoái. Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp, thành viên cấp cao của Viện ISEAS-Yusof Ishak ở
Singapore, cho biết: “Vì ba nước đều quan trọng đối với nhau, nên sự phối hợp
chặt chẽ của họ trong các vấn đề khác nhau, đặc biệt là hợp tác kinh tế, là điều
cần thiết cho nền kinh tế và an ninh quốc gia của mỗi nước”. Tuy nhiên, “con
voi ở trong phòng” (elephant in the room) thì không
phải lúc nào cũng được nói tới, đó chính là Trung Quốc.
Trên thực tế, từ giữa thập niên 2010, Trung Quốc
đã trở thành nhà đầu tư bên ngoài lớn nhất ở cả Campuchia và Lào, đồng thời là
một đồng minh chính trị ngày càng quan trọng của hai nước này. Trung Quốc đã đầu
tư tổng cộng khoảng 16 tỷ đô la vào Lào kể từ năm 1989, theo một tuyên bố gần
đây của Bộ Kế hoạch và Đầu tư Lào. Các dự án “Sáng kiến Vành đai Con đường”
(BRI) của Trung Quốc tuy bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 nhưng chỉ ở mức độ
có thể kiểm soát được. Các dự án BRI trọng điểm ở Campuchia, đặc biệt là đường
cao tốc Phnom Penh-Sihanoukville, các sân bay quốc tế mới ở Siem Reap, Phnom
Penh và Lào, đặc biệt là đường cao tốc dự án đường sắt tiếp tục giữ được tiến độ.
Dòng đầu tư tiếp tục của Trung Quốc và mối quan hệ thương mại ngày càng tăng giữa
Trung Quốc với Lào và Campuchia sẽ mở rộng sự hiện diện và ảnh hưởng kinh tế của
Trung Quốc trong khu vực, định
hình một trật tự kinh tế với Trung Quốc là trung tâm.
Ngoài ra, các nhà chức trách Việt Nam ngày
càng lo ngại về những diễn biến trên các đoạn sông Mekong chung của Trung Quốc
và Lào, đặc biệt là khi việc xây đập quy mô lớn ở thượng nguồn, gây ra những rủi
ro tiềm tàng đối với các ngành công nghiệp ven sông của Việt Nam. Hạn hán đang
trở nên phổ biến hơn và người ta lo ngại rằng, việc Lào và Trung Quốc xây dựng
hàng trăm đập thủy điện có thể hủy hoại ngành đánh cá của Việt Nam, cũng như
tàn phá ngành nông nghiệp của nước này. Nhưng Việt Nam và Thái Lan, một đồng
minh lịch sử khác của Lào, cho đến nay vẫn chưa thuyết phục được chính quyền
Viêng Chăn xem xét lại tác động của Lào đối với sông Mekong. Các nhà phân tích
cho rằng, Hà Nội có thể sớm mất toàn bộ ảnh hưởng ở Viêng Chăn, vì Bắc Kinh
không chỉ trở thành đối tác tin cậy nhất của Lào, mà các công ty Trung Quốc còn
chính thức phụ trách các tài sản chiến lược của đất nước này.
TS. Lê Hồng Hiệp được trích dẫn tiếp: “Đối với
Việt Nam, các cuộc gặp ba bên là một cơ chế quan trọng để gắn kết hai nước láng
giềng và duy trì ảnh hưởng truyền thống của Việt Nam đối với họ”. Nhưng TS. Hiệp
băn khoăn: “Liệu Việt Nam có thể thành công trong nỗ lực này hay không, vẫn còn
phải xem xét. Bởi vì, các nhà lãnh đạo Campuchia và Lào rất thực dụng”. Theo
các phân tích trên Tạp chí “Asia Times”, Việt Nam hiểu rõ những hạn chế của
mình, nên không tìm cách gây áp lực, buộc Campuchia và Lào phải lựa chọn bên
nào. Tuy nhiên, trên thực tế, Việt Nam ngày này vẫn loay hoay tìm lời giải cho
nan đề, nếu không còn bộ hạ thì “thần” Miệt vườn Nguyễn Phú Trọng làm thế nào
có được chất thiêng như thuở “đoàn kết Đông Dương là quy luật thép” của cách mạng
mỗi nước?
-------------------------
LIÊN QUAN
Bang
giao Việt – Trung ‘toả sáng’ cả Hà Nội, New York lẫn Washington DC
26/09/2021
- Hoàng Trường
No comments:
Post a Comment