THẾ GIỚI HÔM NAY : 24/08/2021 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 24/08/2021

The Economist

Đỗ Đặng Nhật  Huy, biên dịch

24/08/2021

http://nghiencuuquocte.org/2021/08/24/the-gioi-hom-nay-24-08-2021/

 

FDA Hoa Kỳ đã cấp phép đầy đủ cho vắc-xin covid-19 của Pfizer-BioNTech dành cho người từ 16 tuổi trở lên. Việc cấp phép này có thể giúp đẩy mạnh tiến trình bắt buộc tiêm vắc-xin ở các công ty, trường đại học và chính quyền địa phương. Nó cũng có thể giúp thuyết phục khoảng 85 triệu người Mỹ đủ điều kiện hiện vẫn chưa tiêm. Cho đến gần đây vắc-xin chỉ được cấp phép cho tình huống khẩn cấp.

 

Các lực lượng Mỹ và phương Tây phải rời Afghanistan trước ngày 31 tháng 8. Một phát ngôn viên Taliban cho biết thời hạn sơ tán này là “lằn ranh đỏ”. Hàng nghìn người Afghanistan đang tìm đường chạy trốn Taliban, trong đó sân bay Kabul, hiện được Taliban giữ an ninh ở bên ngoài, là lối thoát duy nhất của nhiều người. Một lính gác người Afghanistan đã thiệt mạng trong một cuộc đấu súng giữa các tay súng chưa xác định danh tính, lính gác Afghanistan và lực lượng an ninh phương Tây.

 

Taliban chỉ định quyền lãnh đạo ngân hàng trung ương Afghanistan. Haji Mohammad Idris, người lãnh đạo ủy ban kinh tế của Taliban, được bổ nhiệm để giúp ổn định nền kinh tế đang sụp đổ của đất nước. Hiện các ngân hàng vẫn đóng cửa, nhân viên chính phủ không được trả lương và nhiều doanh nghiệp ngừng hoạt động trong quá trình Taliban tiếp quản. Giá các mặt hàng cơ bản cũng tăng cao.

 

Hãng ô tô Trung Quốc BYD đã hủy kế hoạch niêm yết mảng sản xuất chip lên thị trường chứng khoán, qua đó trở thành vụ IPO thứ 42 bị đình chỉ ở Thượng Hải và Thâm Quyến. Ý định IPO của BYD Semiconductor phải gác lại sau khi nhà chức trách Trung Quốc điều tra công ty luật tư vấn cho thương vụ này. BYD từng kỳ vọng huy động ít nhất 421 triệu đô la.

 

Các cuộc khảo sát kinh doanh cho thấy tốc độ phục hồi kinh tế của Mỹ xuống mức thấp nhất trong 8 tháng. Chỉ số quản lý mua hàng tháng 8 của IHS Markit đạt 55,4, giảm từ 59,9 của tháng 7 – dù vẫn trên 50, đủ cho thấy tăng trưởng. Nguyên nhân là tắc nghẽn chuỗi cung ứng và tình trạng thiếu lao động, vốn trầm trọng hơn vì biến thể Delta lan rộng.

 

Ấn Độ sẽ bán 81 tỷ USD vốn trong các doanh nghiệp nhà nước trong vòng 4 năm tới, theo một tổ chức nghiên cứu của chính phủ. Động thái này là một phần của kế hoạch tư nhân hóa khổng lồ được công bố hồi tháng 2 trong dự thảo ngân sách. Chính phủ cho biết sẽ chỉ duy trì hiện diện trong 4 lĩnh vực, bao gồm năng lượng nguyên tử và quốc phòng.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Anh chủ trì cuộc họp của G7 về Afghanistan

Hôm nay các lãnh đạo G7 sẽ tổ chức một hội nghị thượng đỉnh online để thảo luận về Afghanistan. Vì Anh là chủ tịch đương nhiệm của G7, thủ tướng Boris Johnson sẽ chủ trì. Anh và các đồng minh NATO khác đã lên tiếng bày tỏ thất vọng trước quyết định rút toàn bộ quân Mỹ khỏi Afghanistan vô cùng đột ngột của Joe Biden. Động thái này khiến chính phủ Afghanistan sụp đổ và Taliban chiến thắng.

 

Đội ngũ của ông Johnson nói ông sẽ thúc ép ông Biden kéo dài thời hạn rút quân qua ngày 31 tháng 8, để những người từng làm việc cho các đồng minh phương Tây có thể tiếp tục được sơ tán khỏi sân bay Kabul. Nhưng Taliban đã gọi ngày 31 tháng 8 là “lằn ranh đỏ” và cảnh báo “có hậu quả” nếu lực lượng nước ngoài tiếp tục ở lại sau hạn chót. Nhóm cũng tuyên bố những người có giấy tờ sẽ được phép xuất cảnh sau ngày 31/8. Tuy nhiên, những người Afghanistan đang lo sợ bị trả thù không tin tưởng lắm. Không quá ngạc nhiên khi hàng ngàn người đang tranh nhau chạy trốn.

 

Nguồn gốc của covid-19: câu hỏi không lời giải

Khoảng 18 triệu người có thể đã chết vì covid-19 kể từ ca nhiễm đầu tiên vào năm 2019. Hàng triệu người khác rơi vào cảnh nghèo đói vì đại dịch. Nhưng vẫn chưa ai biết virus đến từ đâu.

 

Vào tháng 5, tổng thống Mỹ Joe Biden ra lệnh cho cấp dưới trong 90 ngày phải hoàn thành một báo cáo về nguồn gốc virus, tập trung vào giả thuyết rò rỉ từ phòng thí nghiệm Vũ Hán, Trung Quốc. Hôm nay là hạn chót báo cáo kết luận.

 

Trong báo cáo ban đầu, các cơ quan tình báo cho biết họ phân vân giữa một vụ tai nạn rò rỉ phòng thí nghiệm và “lây lan từ động vật.” Không nhiều khả năng báo cáo cuối cùng sẽ có đột phá. Việc Trung Quốc nhất quyết không hợp tác – liên tục từ chối cho phép mở rộng điều tra trên lãnh thổ của mình – có thể khiến thế giới không bao giờ tìm ra nguồn gốc thực sự của covid-19. Trong khi đó căn bệnh này tiếp tục tàn phá sinh mạng và cuộc sống của hàng triệu người.

 

Đảng Dân chủ tranh cãi nội bộ về các dự luật chi tiêu

Tổng thống Joe Biden khó có thể toàn quyền kiểm soát Quốc hội sau cuộc bầu cử giữa kỳ 2022. Do đó phần lớn di sản lập pháp của ông sẽ phụ thuộc vào gói chi tiêu khổng lồ 3,5 nghìn tỷ đô la đảng Dân chủ đang chuẩn bị. Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi hy vọng khởi đầu quá trình bằng biện pháp hòa giải ngân sách trong tuần này.

 

Nhưng trong hàng ngũ của bà có nổi loạn – chín nghị sĩ ôn hòa tuyên bố sẽ bỏ phiếu chống trừ khi Hạ viện thông qua trước dự luật cơ sở hạ tầng lưỡng đảng được Thượng viện phê chuẩn gần đây. Trong một bài bình luận trên Washington Post, chín người này cáo buộc một số đồng nghiệp tìm cách “ém dự luật cơ sở hạ tầng trong nhiều tháng, hoặc hoàn toàn hủy bỏ nó.” Bà Pelosi, với lo ngại phe tiến bộ sẽ trì hoãn dự luật cơ sở hạ tầng cho đến khi gói chi tiêu được thông qua, nhấn mạnh phải đưa được cả hai dự luật đến bàn tổng thống. Trước tiên bà phải ổn định trật tự trong đảng.

 

Tim Cook kỷ niệm 10 năm làm CEO Apple

Hôm nay Tim Cook kỷ niệm 10 năm làm giám đốc điều hành của Apple. Vào năm 2011, ngay cả những người hâm mộ lớn nhất của công ty cũng lo ông sẽ thất bại. Làm thế nào một người chỉ chuyên tổ chức chuỗi cung ứng toàn cầu và xem xét bảng tính lại có thể thế chỗ một người khổng lồ như Steve Jobs, nhà đồng sáng lập Apple?

 

Những nghi ngờ đó đã được xoa dịu. Về mặt tài chính, Cook thành công hơn Jobs, người qua đời ngay sau khi từ chức. Dưới thời Cook, lợi nhuận ròng của công ty tăng hơn gấp đôi lên ước tính 57 tỷ đô la vào năm ngoái. Vốn hóa thị trường tăng gấp bảy lần lên 2,5 nghìn tỷ đô la. Và “nền kinh tế Apple” – tức doanh thu hàng năm của công ty (274 tỷ đô la trong năm ngoái) cộng với số tiền các công ty khác kiếm được trên nền tảng Apple – cũng tăng gấp bảy lần lên hơn 1 nghìn tỷ đô la. Con số này bằng một phần 13 doanh thu 12 tháng qua của mọi công ty thuộc rổ chỉ số S&P500.