Phân
bổ vaccine: Vì sao Hà Nội lại nhận nhiều hơn Bình Dương?
TUẤN
NGUYỄN - LUẬT KHOA
02/08/2021
https://www.luatkhoa.org/2021/08/phan-bo-vaccine-vi-sao-ha-noi-lai-nhan-nhieu-hon-binh-duong/
Nếu thiếu minh bạch, chia rẽ vùng miền
sẽ càng bị khoét sâu.
Cảnh tiêm vaccine
COVID-19 ở Hà Nội ngày 28/7/2021. Ảnh: Báo Giao Thông
Tính đến hết ngày 1/8/2021, Bình Dương có gần
17.000 ca nhiễm COVID-19, gấp 12 lần số ca nhiễm ở Hà Nội (hơn 1.400 ca) nhưng
đang được cấp phát lượng vaccine chỉ bằng 1/4 Hà Nội, khoảng 568 nghìn liều so
với hơn 2,2 triệu liều.
Có
người nói vì Hà Nội đông dân hơn. Xét ba trong bốn địa phương có số ca nhiễm
nhiều nhất nước ngay sau TP. Hồ Chí Minh là Bình Dương, Đồng Nai, Long An thì
dân số của họ suýt soát Hà Nội (khoảng 8 triệu người). Tuy nhiên, tổng lượng
vaccine họ nhận được chỉ là 1,5 triệu liều, bằng khoảng 67% so với Hà Nội,
trong khi tổng số ca nhiễm của họ đang gấp 18 lần. [1]
Thống kê số ca nhiễm
và tình hình phân bổ vaccine. Nguồn: Báo Tuổi Trẻ. Ảnh chụp màn hình sáng ngày
2/8/2021.
Có người lại bảo do địa phương có nhiều ca nhiễm
như Bình Dương có năng lực tiêm chủng rất hạn chế, cấp nhiều vaccine cũng không
tiêm kịp, nên giữ lại cho Hà Nội là nơi ít ca nhưng có năng lực tiêm chủng tốt
hơn. Quan điểm này quên mất vai trò của chính quyền trung ương trong những tình
cảnh khủng hoảng quốc gia như đại dịch lần này. Chính quyền trung ương sinh ra
để làm gì nếu không phải điều phối các nguồn lực của đất nước sao cho hiệu quả
nhất có thể? Trong trường hợp này, nếu xét thấy Bình Dương cần nhiều vaccine
nhưng thiếu năng lực tiêm chủng, chính quyền trung ương ngoài cấp thêm vaccine
đúng ra phải hỗ trợ nguồn lực hậu cần và tổ chức tương ứng.
Đến đây, để bảo vệ quyết định phân bổ của Bộ Y
tế, một số người viện dẫn tầm quan trọng của Hà Nội về chính trị, an ninh, kinh
tế để ưu tiên vaccine cho thủ đô. Lập luận này cho rằng vị trí của một địa
phương về chính trị, an ninh, kinh tế là tiêu chí quan trọng nhất cho việc phân
bổ vaccine, hơn là các căn cứ dịch tễ hay căn bản đạo lý dựa trên mục đích tối
hậu là giảm số ca nhiễm và tử vong? Cách nhìn nhận như vậy rất có vấn đề.
Thứ nhất, tiêu chí tầm quan trọng của mỗi địa
phương về an ninh, chính trị, kinh tế là rất mơ hồ. Tiêu chí này sẽ được lượng hóa thế nào, chiếm tỷ trọng bao nhiêu trong
quyết định phân bổ vaccine? Hà Nội quan trọng hơn Bình Dương thế nào để nhận số
vaccine gấp 4 lần Bình Dương trong khi có số ca nhiễm chỉ bằng 1/12? Công thức
tính cho cách phân bổ này nằm ở đâu, dựa vào căn cứ pháp lý nào? Chính sự thiếu
minh bạch về những căn cứ cho quyết định phân bổ vaccine của Bộ Y tế đã xới lên
nghi ngờ về thiên kiến địa phương trong một quốc gia vốn đã rất nhạy cảm chuyện
vùng miền. Tranh cãi về chủ nghĩa địa phương lại còn xuất hiện ở thời điểm
không thể nào bất lợi hơn.
Tiếp đến, cách thức phân bổ vaccine này dựa trên nền
tảng đạo đức nào? Cách phân bổ này có
giúp giảm tổng số ca nhiễm và tử vong không, dựa trên nghiên cứu hay kinh nghiệm
của quốc gia nào? Nếu không, sao có thể đặt tính mạng và sức khỏe của người dân
thấp hơn tầm quan trọng về an ninh, chính trị, kinh tế của mỗi một địa phương?
Thế có khác gì nói rằng mạng sống của người địa phương này không quý giá bằng
người địa phương khác chỉ vì địa phương họ có vị trí kém hơn. Đây là cách nhìn
chẳng những sai trái về mặt chính trị mà còn vô nhân đạo nữa.
Cuối cùng, cách phân bổ như trên còn thiếu căn cứ
khoa học. Trong điều kiện khan hiếm vaccine, chiến lược
phân bổ ưu tiên cho điểm nóng (hotspot-accelerated vaccination strategy) đã được
chứng minh là hiệu quả hơn hẳn trong việc giảm số ca nhiễm và tử vong ở Canada
so với việc phân bổ rải rác vaccine cho những khu vực chưa cần đến. [2][3]
Nghĩa là càng khan hiếm về nguồn lực, lại càng phải ưu tiên cho các địa phương
đang có số ca nhiễm cao nhất để ngăn chặn đà lây lan và hậu quả nhân mạng tương
ứng. Không dồn vaccines để mau chóng ổn định tình hình ở các điểm nóng sẽ khó
lòng ngăn được dòng người từ các điểm nóng này chạy dịch về quê. Điều này có thể
khiến tốc độ lây lan tăng tới mức vỡ trận ở quy mô toàn quốc. Khi đó, lượng
vaccines hạn chế được tiêm rải đều thiếu trọng tâm sẽ chẳng còn tác dụng.
Tóm lại, cách thức phân bổ đúng đắn về cả đạo
lý, chính trị lẫn khoa học là phân bổ cho những địa phương đang có nhiều ca nhiễm
nhất, đi kèm với các nguồn lực hậu cần liên quan. Lập luận dựa trên những căn cứ mơ hồ về tầm quan
trọng địa phương đi liền với sự thiếu minh bạch trong cách thức phân bổ vaccine
chẳng những không giúp ngăn chặn dịch bệnh hiệu quả mà còn khoét sâu thêm sự
chia rẽ ở một đất nước vẫn còn nhức nhối vấn đề địa phương chủ nghĩa như Việt
Nam.
Bài phản ánh quan điểm riêng của tác giả. Mọi bài
bình luận xin gửi cho Luật Khoa tại đây.
Bài viết đã được cập nhật để thêm vào ba câu cuối của
đoạn thứ hai từ dưới lên. Thời gian cập nhật: 10:47 ngày 2/8/2021.
Chú thích:
1. Online T. T. (2021a, May 10). Cập
nhật số liệu tiêm vắc xin và ca mắc COVID-19 tại Việt Nam. TUOI TRE
ONLINE.
2. Grant, K., Keller, J., &
Perreaux, L. (2021, April 24). Warming up to the hotspot strategy: Why
targeting hard-hit areas for immunization is Canada’s best shot at reducing
COVID-19 cases. The Globe and Mail.
3. Mishra S, Stall NM, Ma H, et al. A
vaccination strategy for Ontario COVID-19 hotspots and essential workers.
Science Briefs of the Ontario COVID-19 Science Advisory Table.
2021;2(26).
https://doi.org/10.47326/ocsat.2021.02.26.1.0
No comments:
Post a Comment