Hiểu con số
6000 ca dương tính trên 170,000 xét nghiệm như thế nào?
https://www.facebook.com/t.nguyen.2016/posts/1306553673125280
Hiểu con số 6000 ca dương tính trên 170,000 xét
nghiệm như thế nào?
Một bản tin nhỏ nhưng quan trọng trên báo Tuổi
Trẻ: TPHCM làm 170,000 xét nghiệm nhanh và phát hiện 6000 mẫu dương tính. Anh
Phó giám đốc Sở Y tế nói rằng tỉ lệ này (3.5%) là ok vì 'vẫn thấp hơn tỉ lệ 5%
của Tổ chức Y tế thế giới.' Không phải đâu. Thấy vậy
mà không phải vậy. Tôi nghĩ tỉ lệ đó đáng báo động.
Vấn đề là tỉ lệ nhiễm thật là bao nhiêu? Nhấn
mạnh là 'thật', hay nói theo ngôn ngữ dịch tễ học là 'true prevalence'.
Nếu phương pháp xét nghiệm nhanh có độ chính
xác 100% (tức 100 người bị nhiễm thì nó sẽ cho ra 100 ca dương tính, và 100 người
không bị nhiễm nó sẽ cho ra 100 ca âm tính) thì tỉ lệ thật là 6000 / 170000 =
3.5%.
Nhưng phương pháp xét nghiệm nhanh có 2 sai
sót: dương tính giả và âm tính giả. Theo nghiên cứu trong y văn [2], cứ 100 người
bị nhiễm thì phương pháp nhanh sẽ phát hiện chừng 50 ca (tức tỉ lệ âm tính giả
là 50%). Và, cứ 100 người không bị nhiễm thì phương pháp nhanh sẽ cho ra 99 ca
âm tính (tức tỉ lệ dương tính giả là 1%). Do đó, con số chúng ta quan sát 3.5%
ca dương tính KHÔNG có nghĩa là tỉ lệ nhiễm thật là 3.5%.
Vậy tỉ lệ nhiễm thật là bao nhiêu? Không biết
chính xác. Nhưng có thể ước tính qua tỉ lệ dương tính (P = 0.035) và độ nhạy
(Se = 0.50) và độ đặc hiệu (Sp = 0.99) như sau:
PREV = (P + Sp - 1) / (Se + Sp - 1) = (0.035 +
0.99 - 1) / (0.50 + 0.99 - 1) = 5.1%
Nói cách khác, tỉ lệ nhiễm thật trong cộng đồng
là 5.1%, tức cao hơn mức độ của WHO (5%).
Câu chuyện không ngưng ở đó. Vấn đế là con số
3.5% dương tính đó là lấy từ một mẫu. Câu hỏi là nếu các giới chức tiếp tục lấy
mẫu nhiều nhiều lần thì tỉ lệ nhiễm nhật (PREV) sẽ dao động ra sao? Nói cách
khác, khoảng tin cậy 95% của PREV là bao nhiêu?
Trả lời câu hỏi này hơi khó, vì phải tính
phương sai của PREV. Tuy nhiên, cũng có cách tính mà tôi không mô tả ở đây,
nhưng các bạn có thể đọc qua ở đây [3]. Các bạn có thể viết mã R giải phương
trình, và kết quả là từ 4.99% đến 5.34%, tức vẫn cao hơn cái tỉ lệ 5% của WHO
khuyến cáo.
Tuy nhiên, cần nói thêm rằng đây là tỉ lệ ở những
người có nguy cơ cao, vì cách lấy mẫu tập trung vào nhóm có nguy cơ cao. Do đó,
tỉ lệ thật của toàn dân số thành phố có thể thấp hơn con số 5% này.
Ở Sydney, tỉ lệ dương tính ở người có nguy cơ
trung bình và cao là chừng 0.5% [4]. Tỉ lệ ở SG cao hơn Sydney gấp 10 lần. Do
đó, khác với anh phó giám đốc Sở Y tế (cho rằng tỉ lệ này 'chấp nhận được'), tôi
cho rằng tỉ lệ 5% đó đáng báo động.
____
[1] https://tuoitre.vn/tp-hcm-test-nhanh-170-000-mau-6-000...
[2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7927591
[3] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2307/3315916
[4] https://tuanvnguyen.medium.com/to-live-with-this-virus...
No comments:
Post a Comment