WSJ:
Bất kể ai thắng cử, Mỹ vẫn sẽ tiếp tục cứng rắn với Trung Quốc
Jacob
M. Schlesinger
Jason Nguyen dịch thuật
15/10/2020
https://www.luatkhoa.org/2020/10/wsj-bat-ke-ai-thang-cu-my-van-se-tiep-tuc-cung-ran-voi-trung-quoc/
Ngay cả khi có sự chuyển giao chính quyền vào tháng Một
năm sau ở Hoa Kỳ, Trung Quốc vẫn sẽ tiếp tục đối mặt với một mối quan hệ không
mấy suôn sẻ với cường quốc số một thế giới.
Trump &
Biden . Ảnh: Twitter/Axios/Getty/AFP
Dịch
từ bài
phân tích của tác giả Jacob M. Schlesinger. Ông là phóng viên cấp cao của tờ Wall Street Journal, và hiện đang phụ
trách mảng kinh tế trong chiến dịch tranh cử Tổng thống Mỹ năm 2020.
***
Dù ứng cử viên nào giành
chiến thắng trong kỳ bầu cử tổng thống sắp tới, thì điều có thể dễ dàng nhận thấy
là: Hoa Kỳ đã rẽ sang một hướng đi mới trong quan hệ với Trung Quốc, và có thể
sẽ duy trì một đường lối cứng rắn hơn.
Trong bốn năm qua, Tổng
thống Donald Trump – một “diều hâu” hiếu chiến lâu năm trong lĩnh vực thương mại,
đã phá vỡ chính sách kéo dài hàng thập kỷ nhằm thúc đẩy một mối quan hệ chặt chẽ
hơn giữa hai siêu cường. Bằng việc xem Trung Quốc là một đối thủ cạnh tranh
ngày càng đáng gờm và không mấy trung thực, chính quyền Trump đã áp thuế đối với
2/3 hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc, hạn chế đầu tư của nước này vào Hoa Kỳ,
cũng như gây áp lực buộc các đồng minh phải tẩy chay công nghệ của Trung Quốc.
Các cố vấn của ứng cử
viên tổng thống Đảng Dân chủ Joe Biden nói rằng, họ đồng quan điểm với chính
quyền Trump trong việc đánh giá Trung Quốc là một đối thủ cạnh tranh không lành
mạnh. Điều này cho thấy ngay cả khi quyền lực được chuyển giao vào tháng Giêng
[năm sau], mâu thuẫn giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ sẽ vẫn duy trì ở mức cao.
Căng thẳng gia tăng giữa
hai nền kinh tế lớn nhất thế giới là dấu hiệu cho những thay đổi lớn của các
doanh nghiệp toàn cầu, khi họ cân nhắc lại về các chuỗi cung ứng và hệ thống
công nghệ trong một thế giới ngày càng bị chia rẽ. Điều này cũng sẽ thúc đẩy
các đồng minh [mỗi nước] phải lựa chọn một trong hai bên.
Kurt Campbell, cựu quan
chức hàng đầu về châu Á trong Bộ Ngoại giao thời TT Barack Obama và hiện là cố
vấn cấp cao cho chiến dịch tranh cử của Biden, cho rằng: “Tôi nghĩ có một sự
công nhận rộng rãi trong nội bộ Đảng Dân chủ, rằng Trump đã đúng trong phần lớn
những nhận định về các hành vi săn mồi cơ hội của Trung Quốc”.
Các trợ lý của Biden cho
biết họ sẽ mở rộng một chiến dịch do chính phủ Mỹ hậu thuẫn, để cạnh tranh [với
Trung Quốc] trong các lĩnh vực công nghệ cao mang tính chiến lược như: trí tuệ
nhân tạo, điện toán lượng tử, và nền tảng không dây 5G thế hệ mới. Những chính
sách này nhằm hạn chế sức mạnh và tầm ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc, đồng thời
giảm bớt sự phụ thuộc lẫn nhau [giữa hai quốc gia].
Thuế [áp trên hàng hóa
Trung Quốc] của Trump cũng có thể được duy trì dưới thời Tổng thống Biden. Dù
Biden cho rằng cuộc chiến thương mại của Trump là tự bắn vào chân mình, thì chiến
dịch tranh cử của ông đã từ chối cam kết loại bỏ các khoản thuế và chỉ nói rằng
chúng sẽ được xem xét lại. Các thành viên Đảng Dân chủ tại Quốc hội cũng cho rằng
sẽ gây áp lực buộc ông [Biden] phải giữ nguyên một số loại thuế để bảo vệ người
lao động Mỹ.
Thế nhưng, hai ứng cử
viên lại đang phát đi những tín hiệu về chiến thuật và thông điệp khác nhau.
Các cố vấn của Biden bác bỏ nghi vấn của những người ủng hộ Trump về một cuộc
Chiến tranh Lạnh mới – giống như sự bế tắc giữa Hoa Kỳ và Liên Xô trước đây, đồng
thời nhấn mạnh rằng hơn 500 tỷ USD hàng hóa đã vượt qua Thái Bình Dương để cập
cảng hai nước vào năm ngoái, ngay cả trong suốt chiến tranh thương mại. Một ví
dụ cũng cho thấy, tập đoàn Apple vẫn phụ thuộc nhiều vào các nhà sản xuất Trung
Quốc cho các linh kiện chính của iPhone.
Cố vấn của Biden cũng chỉ
trích cách Tổng thống Trump đã làm khi đối đầu với Trung Quốc. Như ông Campbell
nói: “Việc áp dụng chiến lược của ông ấy để đàm phán và cạnh tranh với họ
[Trung Quốc] chỉ là một mớ hỗn độn”.
Đội ngũ của Trump lại lập
luận rằng ông Biden đại diện cho một thiết chế lâu năm mà ngay từ đầu đã khuyến
khích cho sự trỗi dậy của Trung Quốc, bao gồm việc thúc đẩy một hệ thống thương
mại tự do toàn cầu, mà theo nhiều người Mỹ là đã lấy đi các công việc gia công
của nước này. Năm 2000, với tư cách là một trong những nhà lập pháp có ảnh hưởng
nhất về chính sách đối ngoại, ông Biden đã sử dụng uy tín của mình để ủng hộ thỏa
thuận của Bill Clinton để Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới
(WTO).
Chủ tịch Trung Quốc
Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Donald Trump đàm phán về thương mại tại
Argentina, bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G20, tháng 12/2018. Ảnh: Reuters.
“Donald Trump đã không sợ
hãi trong việc… dọn dẹp mớ hỗn độn do các chính trị gia như Biden gây ra,” Hạ
nghị sĩ Đảng Cộng hòa của bang Michigan, ông Jack Bergman cho biết trong một cuộc
vận động tranh cử của Donald Trump về sự leo thang của Trung Quốc. Bergman cho
rằng, Biden mặc dù có khẩu hiệu tranh cử mới, nhưng vẫn không thể phá vỡ tư duy
cố hữu.
Một chính sách Trung Quốc
cứng rắn hơn cũng sẽ cho thấy bước ngoặt đáng chú ý của Biden và đội ngũ chính
sách đối ngoại của ông – hầu hết trong số đó làm việc dưới thời Obama. Tuy
nhiên, khi nhìn lại, một số người cho biết [đội ngũ trên] đã quá mềm mỏng với
Trung Quốc và chậm chạp trong việc nhận ra đường lối dân tộc chủ nghĩa độc đoán
của Tập Cận Bình.
Biden nói rằng, so với
Trump, ông sẽ hợp tác chặt chẽ hơn với các đồng minh trong một chiến dịch phối
hợp toàn cầu để gây sức ép lên Bắc Kinh. Biden cũng cho biết thêm, những nỗ lực
của Trump sẽ hiệu quả hơn nhiều nếu ông hợp tác với các quốc gia khác, thay vì
tham gia vào các cuộc chiến thương mại với châu Âu, Canada, Mexico, Hàn Quốc và
Nhật Bản.
“Chúng ta [Hoa Kỳ] chiếm
tới 25% nền kinh tế thế giới nhưng lại gây hấn với tất cả đồng minh ngoài kia”,
Biden cho biết. “Trung Quốc sẽ đáp trả khi chúng ta tập hợp được phần còn lại của
thế giới”.
Biden cũng nói rằng mình
sẽ chú trọng vào việc hợp tác với Trung Quốc hơn Trump trong những thách thức
toàn cầu. Đây là điều mà ông cho là cũng quan trọng đối với lợi ích của Hoa Kỳ
như việc đối đầu với Bắc Kinh.
Năm nay, Donald Trump đã
cố gắng cô lập Trung Quốc vì đại dịch COVID-19 và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)
vì mối quan hệ với Trung Quốc; thì trong khi đó, Joe Biden có thể sẽ có một
cách tiếp cận rộng hơn để ngăn chặn đại dịch này. Khi Trump phớt lờ vấn đề biến
đổi khí hậu, Biden gọi đó là “một mối đe dọa hiện hữu”, khi Biden cũng không thể
tự giải quyết chương trình nghị sự về [biến đổi] khí hậu của mình nếu không có
sự trợ giúp từ Trung Quốc – quốc gia phát thải khí carbon lớn nhất thế giới.
Chính sách mềm mỏng trên
có thể làm phức tạp thêm bất kỳ nỗ lực nào nhằm tiến hành một đường lối cứng rắn
hơn chống lại Bắc Kinh. “Có nên làm dịu sự cạnh tranh nếu có triển vọng hợp tác
không? Và điều gì sẽ xảy ra nếu Trung Quốc liên kết hai điều đó?” Thomas
Wright, một thành viên chính sách đối ngoại tại Viện nghiên cứu Brookings từng
hỏi.
Hướng tiếp cận ngoại giao
đối lập giữa hai ứng cử viên cũng phản ánh hai triết lý quản trị khác nhau của
họ.
Trong khi Biden đã dành
phần lớn thời gian trong bốn thập kỷ trên chính trường để hợp tác với các nhà
lãnh đạo thế giới, nhằm giúp hình thành một trật tự toàn cầu hiện đại do Mỹ
lãnh đạo; thì việc tham gia vào chính trường muộn màng của Trump là sự phản đối
của ông với trật tự đó. Donald Trump đôi khi đặt câu hỏi về giá trị của các mối
quan hệ quân sự và thương mại lâu năm với Nhật Bản và Hàn Quốc, là hai đồng
minh của Mỹ nằm trong quỹ đạo của Trung Quốc.
Trong hơn bốn thập kỷ,
các tổng thống của cả hai đảng cùng với sự tham gia của các giám đốc những tập
đoàn đa quốc gia đã tìm cách khuyến khích sự hội nhập của Trung Quốc đối với
Hoa Kỳ và thế giới. Họ cho rằng điều đó sẽ có lợi cho nước Mỹ và dẫn đến một thế
giới cởi mở hơn khi Bắc Kinh tuân theo các luật chơi toàn cầu.
Tổng thống Mỹ
Barack Obama tiếp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Nhà Trắng năm 2015. Ảnh:
Getty.
TT Obama bắt đầu nhiệm kỳ
bằng việc tìm kiếm một mối giao thiệp chặt chẽ hơn với Bắc Kinh và yêu cầu Phó
TT của mình phải thúc đẩy mối quan hệ với ông Tập. Biden tự hào rằng ông đã
dành nhiều thời gian với lãnh đạo Trung Quốc [Tập Cận Bình] hơn bất cứ viên chức
ngoại giao nào khác, khi cho rằng cả hai đã có 25 giờ dùng bữa riêng cùng nhau,
và cùng chia sẻ 24.000 dặm (hơn 30.000 km) bay.
“Sự phát triển thịnh vượng
của Trung Quốc cũng là lợi ích của chúng ta [Hoa Kỳ],” Biden nói trong chuyến
thăm tới nước này vào năm 2011 – một câu nói thường được sử dụng [nhằm hạ bệ đối
phương] trong chiến dịch của Donald Trump. Tuy vậy, những người ủng hộ Biden
cho rằng Trump cũng đã đưa ra những bình luận tương tự khi là tổng thống.
Quan điểm ban đầu của
chính quyền Obama-Biden về Trung Quốc dựa trên những giả định rằng ông Tập sẽ
tiếp tục các chính sách tự do hóa thị trường của những người tiền nhiệm. Tuy
nhiên, khi Chủ tịch Trung Quốc bắt đầu củng cố quyền lực và đảo ngược nhiều
chính sách, các nhà chức trách cho biết quan điểm của họ về Trung Quốc đã thay
đổi.
Các trợ lý của ông chia sẻ,
Biden đã tận mắt chứng kiến xu hướng chuyên quyền ngày càng tăng của ông Tập và
một số nhà lãnh đạo Trung Quốc khác. Trong một cuộc họp năm 2013, Biden nói với
ông Tập rằng Hoa Kỳ sẽ phủ nhận nỗ lực của Bắc Kinh trong việc mở rộng vùng nhận
dạng phòng không, và sẽ hỗ trợ các đồng minh của mình làm điều tương tự. Một số
nhà phê bình vào thời điểm đó cho rằng Biden nên công khai yêu cầu Trung Quốc
xóa bỏ vùng nhận dạng này, là điều ông đã không thực hiện trong chuyến đi đó.
Vào gần cuối nhiệm kỳ của
Obama, Hoa Kỳ bắt đầu trấn áp tội phạm mạng, thách thức những yêu sách lãnh thổ
của Trung Quốc ở Biển Đông, và thắt chặt việc giám sát đầu tư của Trung Quốc
vào công nghệ của nước này. Lúc đó, Biden đã đi đầu trong việc chỉ trích các hoạt
động thương mại của Trung Quốc, mặc dù các hành động khi đó của chính quyền [Obama]
chủ yếu là gửi đơn khiếu nại lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) tại Geneva.
Tổng thống Trump sau đó
đã tăng tốc trong đường hướng chống lại Trung Quốc của mình. Ông cho rằng WTO
đã quá chậm chạp và yếu kém, đồng thời phát động cuộc chiến thương mại và áp
thuế lên 370 tỷ USD hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Trump cũng đã hạn chế các
công ty công nghệ Trung Quốc, bao gồm tập đoàn công nghệ Huawei và công ty
ByteDance (chủ sở hữu ứng dụng TikTok).
Chiến dịch gây áp lực
càng được mở rộng khi Trump đổ lỗi cho Trung Quốc về đại dịch COVID-19. Hoa Kỳ
sau đó cũng đã đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston vì cáo buộc gián điệp
kinh tế, tăng cường các cuộc tập trận quân sự ở Biển Đông, và áp đặt các biện
pháp trừng phạt đối với các quan chức cấp cao của Trung Quốc.
Trong vòng sáu tháng kể từ
khi Biden hoàn toàn giành được đề cử của Đảng Dân chủ, TT đương nhiệm [Donald
Trump] và đối thủ [Joe Biden] đã lời qua tiếng lại về vấn đề Trung Quốc. Mỗi
bên đã cho sản xuất các video tranh cử có cảnh quay ứng cử viên đối lập gặp mặt
với ông Tập. Video của phía Trump cho rằng “Biden ủng hộ Trung Quốc”. Ngược lại,
phía Biden đáp trả “Trump đã bị Trung Quốc đánh bại.”
Sự đồng thuận mới trong
đường lối của Washington không còn xem rằng Trung Quốc đang trên con đường áp dụng
các hệ thống kinh tế và chính trị của phương Tây, mà là một đối thủ độc tài. Sự
kình địch không chỉ xoay quanh vấn đề thương mại, mà còn về sự kiện đàn áp ở
Hong Kong và sự trấn áp người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ.
“Bất kể ai thắng, chính
sách của Mỹ đối với Trung Quốc sẽ cứng rắn hơn trong vòng năm năm tới so với
năm năm trước,” Richard Haass, một quan chức Bộ Ngoại giao trong chính quyền
George W. Bush, hiện là chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (Council on Foreign
Relations) cho biết, “Trung Quốc đã thay đổi, và suy nghĩ của Hoa Kỳ về Trung
Quốc cũng đã thay đổi”.
Các nhà lập pháp đã đưa
ra hơn 200 dự luật đối phó với Trung Quốc trong kỳ họp Quốc hội hiện tại, gấp
đôi con số trước đó. Trong một cuộc thăm dò của Trung tâm Nghiên cứu Pew vào
mùa hè cho thấy: 73% người Mỹ cho biết họ có quan điểm không mấy tích cực về
Trung Quốc, và số người được hỏi có quan điểm tích cực chỉ là 22%. Năm 2011,
các con số khảo sát lần lượt là 51% và 36%.
“Người dân Trung Quốc… cảm
thấy rất thất vọng về những gì đang xảy ra ở đất nước này đối với Trung Quốc,
công chúng Trung Quốc ngày càng nổi giận”, Cui Tiankai, đại sứ Trung Quốc tại Mỹ,
phát biểu tại Diễn đàn An ninh Aspen (Aspen Security Forum) thường niên vào
tháng trước. Ông nói thêm rằng, các nhà lãnh đạo “không được phép để bất kỳ
tính toán hay nhận thức sai lầm nào làm tổn hại mối quan hệ [giữa hai nước].”
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2020/09/im-216271.jpg
Joe Biden trong một cuộc gặp với Chủ tịch Trung
Quốc Tập Cận Bình. Ảnh: WSJ.
Biden chỉ trích chính
sách của Trump đối với Trung Quốc là đã gây thiệt hại cho nền kinh tế của Hoa Kỳ
mà không hề thúc đẩy Trung Quốc thực hiện các cải cách kinh tế mà Trump đã yêu
cầu. Hậu quả mà Hoa Kỳ phải gánh chịu bao gồm sự sụt giảm trong xuất khẩu nông
sản, cũng như sự gia tăng chi phí và gián đoạn nguồn cung đối với các công ty Mỹ
đang phụ thuộc vào hàng hoá nhập khẩu từ Trung Quốc.
Một nghiên cứu của
Moody’s Analytics vào cuối năm ngoái ước tính, cuộc chiến thương mại với Trung
Quốc đã khiến nền kinh tế Mỹ thiệt hại khoảng 300.000 việc làm, và làm giảm
0,3% tổng sản phẩm quốc nội.
Các quan chức của [chính
quyền] Trump cho biết, phần lớn thiệt hại sẽ được bù đắp từ những cam kết mua
hàng của Trung Quốc được đưa ra trong thỏa thuận thương mại vào tháng Một năm
nay.
Trong khi đó, các cố vấn
của Biden lại coi đối sách với Trung Quốc là bao gồm cả việc tái thiết nền kinh
tế Hoa Kỳ và kiềm chế Trung Quốc. Ely Ratner, phụ tá an ninh quốc gia của Biden
dưới chính quyền Obama, và hiện đang làm việc tại Trung tâm Tân An ninh Hoa Kỳ
(Center for a New American Security) cho biết: “Cuộc tranh luận nên xoay quanh
việc ai sẽ làm cho nước Mỹ trở nên cạnh tranh hơn”.
Các nhà hoạch định chính
sách của Hoa Kỳ từ lâu đã cố gắng thuyết phục Bắc Kinh tiến tới mô hình chủ
nghĩa tư bản kiểu Mỹ. Tuy nhiên, nếu đắc cử, các chính sách của Biden cũng bao
gồm việc áp dụng mô hình quản lý nhà nước can thiệp kiểu Trung Quốc [ở Hoa Kỳ]
nhằm thúc đẩy sự tăng trưởng. Ông có một đề xuất “Mua hàng Mỹ” (“Buy American”)
đầy tham vọng, hứa hẹn sẽ dành nhiều nguồn quỹ liên bang hơn cho các công ty của
Mỹ.
Joe Biden nói rằng, chính
sách Trung Quốc của ông sẽ tập trung nhiều vào việc thúc đẩy các giá trị dân chủ
và nhân quyền. Ông coi đây là nền tảng cho phép Hoa Kỳ cạnh tranh với Bắc Kinh
trên toàn cầu về các giá trị, không chỉ về thương mại. Đây là khuôn khổ chính
sách đối ngoại truyền thống của Mỹ mà Donald Trump đã đánh giá thấp.
Điều này cũng sẽ hé lộ một
số chính sách về công nghệ của Biden. Antony Blinken, cố vấn chính sách đối ngoại
cấp cao trong chiến dịch tranh cử [của Biden], cho biết: “Như phó tổng thống
[Biden] nhận thấy, trên thế giới có sự phân chia công nghệ giữa các nền dân chủ
và các nền chuyên chế,” và “trong khi các nền dân chủ coi công nghệ là công cụ
để thúc đẩy cho một thế giới tự do hơn, thì các nền chuyên chế cung ứng những
công cụ giám sát và kiểm duyệt gắt gao hơn cho các nhà độc tài”.
Nếu trở thành tổng thống,
Joe Biden sẽ phải giải quyết sự chia rẽ giữa các thành viên trong nội bộ Đảng
Dân chủ về chính sách đối với Trung Quốc. Bất đồng đầu tiên là về quân sự. Một
bên muốn cắt giảm nhiều hơn ngân sách của Lầu Năm Góc, và bên kia muốn dành nhiều
hỗ trợ quân sự hơn cho các đồng minh châu Á.
Một bất đồng khác đang
nhen nhóm là về vấn đề thương mại. Nhiều thành viên Đảng Dân chủ phản đối các
hiệp định thương mại tự do mới. Một số khác lại cho rằng, những hiệp ước đó là
quan trọng để củng cố các liên minh nhằm chống lại Trung Quốc.
Vào cuối nhiệm kỳ của
mình, TT Obama đã đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) gồm 12
quốc gia với cùng mục tiêu trên. Vào thời điểm trên, Joe Biden đã ủng hộ hiệp định
này. Tuy nhiên, trong chiến dịch tranh cử của mình, Donald Trump đã đi ngược lại
tiến trình và rút Hoa Kỳ ra khỏi TPP. Giờ đây, Biden cho rằng việc gia nhập lại
TPP không phải là một ưu tiên hàng đầu trong chiến dịch tranh cử của ông.
No comments:
Post a Comment