The
Economist
Đỗ Đặng Nhật Huy dịch
27/05/2020
Tập Cận Bình kêu gọi các sĩ quan quân đội tăng cường sẵn sàng chiến đấu vũ trang.
Khi phát biểu bên lề Nhân Đại ở Bắc Kinh, Chủ tịch Trung Quốc cho biết đại dịch
covid-19 đã tác động sâu sắc đến an ninh và sự phát triển của đất nước. Bất chấp
mối lo ngại này, chính phủ tuần trước đã đề xuất với quốc hội là trong năm nay
mức tăng chi tiêu quốc phòng sẽ là 6,6%, giảm so với 7,5% hồi năm ngoái.
Thành phố Vũ Hán của
Trung Quốc, nơi coronavirus khởi phát, đã hoàn thành xét nghiệm 6,5 triệu người
trong mười ngày. Chiến dịch này theo sau những lo ngại rằng covid-19 đã xuất hiện
trở lại sau khi lệnh phong tỏa thành phố hồi tháng 1 dường như đã kiểm soát được
dịch bệnh. Các quan chức tuyên bố khoảng 3 triệu xét nghiệm đã được tiến hành
trước chiến dịch vừa rồi, trong một thành phố khoảng 11 triệu dân.
Chính phủ Afghanistan
cho biết họ sẽ thả 900 tù nhân theo thỏa thuận hòa bình với Taliban được ký hồi
tháng 2, theo đó quân đội nước ngoài sẽ rút khỏi
đất nước. Bất chấp thỏa thuận, thù địch vẫn tiếp diễn. Thông báo được đưa ra
sau đợt ngừng bắn ba ngày nhân dịp lễ Eid của người Hồi giáo kết thúc.
Costa Rica trở thành quốc gia Trung Mỹ đầu tiên hợp pháp hóa hôn nhân đồng giới.
Phán quyết của tòa án hiến pháp nhằm dỡ bỏ lệnh cấm chính thức có hiệu lực vào
nửa đêm thứ Hai. Ngay lập tức sau đó, một cặp đôi đồng tính nữ đã kết hôn trên
truyền hình quốc gia, chứng kiến bởi một công chứng viên đeo khẩu trang. Carlos
Alvarado giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống 2018 một phần nhờ vận động
xóa bỏ luật cấm hôn nhân đồng giới.
Hãng hàng không LATAM
Airlines của Chile, hãng hàng không lớn nhất của Mỹ Latinh, đã nộp đơn xin
bảo hộ phá sản theo Chương 11. Avianca, hãng hàng không quốc gia
Colombia, cũng đã làm như vậy vào đầu tháng này. Các hãng hàng không trên khắp
thế giới đang khốn khổ vì coronavirus làm hạn chế đi lại, ngưng trệ các chuyến
bay và khiến mọi người không thể bay. Không giống như các hãng hàng không Mỹ và
châu Âu, các hãng Mỹ Latinh vẫn chưa được nhận tiền giải cứu.
Warner Music Group cho biết họ dự định gây 1,8 tỷ đô la bằng
cách bán cổ phần. Đợt IPO này, dự kiến được định giá vào ngày 2 tháng 6, có thể là lớn
nhất năm 2020 cho đến nay. Công ty thu âm lớn thứ ba thế giới này từng lên kế
hoạch IPO hồi tháng 3 nhưng đã phải dời lịch vì covid-19.
Bộ trưởng năng lượng của
Alberta, một tỉnh giàu tài nguyên của Canada, cho biết bây giờ là thời
điểm tuyệt vời để tiếp tục thúc đẩy một đường ống gây tranh cãi, khi
phong tỏa toàn quốc do coronavirus ngăn các cuộc biểu tình lớn diễn ra . Việc mở
rộng đường ống dẫn dầu Trans Mountain bị các nhà môi trường và các nhóm bản địa
phản đối. Thủ tướng Justin Trudeau hậu thuẫn dự án này vì lý do kinh tế.
TIÊU ĐIỂM
NASA và SpaceX tiếp tục hợp
tác
Mười năm trước, Barack
Obama công bố kế hoạch dựa vào các công ty tư nhân để tiến hành các chuyến đi của
Mỹ tới Trạm Vũ trụ Quốc tế ISS. Hôm nay NASA dự định sẽ sử dụng một tên lửa của
SpaceX, công ty tên lửa do Elon Musk điều hành, để khởi động chuyến bay có người
lái đầu tiên tới ISS kể từ khi chương trình tàu con thoi của họ kết thúc vào
năm 2011.
Hợp tác giữa NASA và
SpaceX trông rất lạ. Bản chất thận trọng của cơ quan này trái ngược với bản chất
liều mạng của ông Musk. Tuy nhiên, trong tám năm qua, SpaceX đã tiến hành được 20 trong số 34 chuyến bay hậu
cần không người lái thành công của NASA tới ISS, trở thành tay chơi chủ
đạo trong ngành công nghiệp vũ trụ Mỹ. Ông Musk không phải là tỷ phú duy nhất
tìm cách thống trị ngành công nghiệp. Tháng trước, cả SpaceX và Blue Origin,
thuộc sở hữu của ông chủ Amazon Jeff Bezos, đã thắng được các gói thầu trị giá
gần 1 tỷ đô la của NASA để phát triển tàu đổ bộ cho nhiệm vụ tiếp theo lên Mặt
trăng.
Kinh tế Thái Lan đếm từng ngày
tới thời điểm mở cửa
Hôm nay Thái Lan sẽ công
bố dữ liệu sản xuất công nghiệp của tháng 4. Sản lượng nhà máy dự kiến giảm
tháng thứ 12 liên tiếp, thể hiện quá trình phi công nghiệp hóa kéo dài của nền
kinh tế lớn thứ hai Đông Nam Á. (Tỉ trọng của ngành chế tạo trong GDP đạt đỉnh
31% hồi năm 2010; hiện giờ có thể là 25%.) Đại dịch đang giáng đòn đau vào nền
kinh tế phụ thuộc vào thương mại và du lịch của nước này. Ít nhất 7 triệu người
đã thất nghiệp.
Chính phủ được quân đội hậu
thuẫn đã yêu cầu 20 người Thái giàu nhất (không ai trong số họ giàu lên nhờ
ngành chế tạo) giúp nâng đỡ nền kinh tế. Nhưng họ sẽ không thể làm gì nhiều. Chỉ
khi nào biên giới mở cửa mới giúp được các doanh nghiệp vốn phụ thuộc vào người
tiêu dùng này. Các cựu tướng lĩnh hiện đang điều hành Thái Lan đã dỡ bỏ phong tỏa,
nhưng vẫn đóng cửa biên giới cho đến ít nhất là tới cuối tháng Sáu. Nhu cầu đối
với hàng Thái – và các dịp lễ Thái Lan – chắc sẽ mất một thời gian mới phục hồi.
Mỹ chậm rãi mở cửa trở lại
Ở nhiều nơi, dịp cuối tuần
mừng Ngày Tưởng niệm (Memorial Day) chẳng khác gì mọi ngày. Đám đông đổ về các
bãi biển mới mở cửa, kể cả khi các khách sạn ở một số nơi vẫn đóng cửa và các
nhà hàng bị hạn chế một nửa công suất. Chỉ có ba bang – Illinois, New Jersey và
Delaware –và Washington, DC, là vẫn đóng cửa, nhưng ngay cả họ cũng đã dỡ bớt
các hạn chế đối với một số hoạt động và kinh doanh. Và hầu hết các bang tái mở
cửa đều giữ lại các hướng dẫn về giãn cách xã hội và vệ sinh.
Trong khi đó, chia rẽ
chính trị đã trở lại. Covid-19 tấn công vào các khu vực nghiêng về Đảng Dân chủ
đông dân – như thành phố, đặc biệt là những nơi mà nhiều người dân phụ thuộc
vào giao thông công cộng – nặng nề hơn so với các vùng nghiêng về Đảng Cộng
hòa. Tại Washington, một trong những thành phố bị ảnh hưởng nặng nề nhất, Thượng
viện do Đảng Cộng hòa lãnh đạo đã họp trở lại, trong khi Hạ viện do Dân chủ
lãnh đạo thì chưa. Tổng thống Donald Trump rất muốn đưa nước Mỹ trở lại bình
thường, mặc dù điều đó khó xảy ra trong ngắn hạn. Trừ một vài cuộc biểu tình nhỏ, ồn ào không đại diện cho
tất cả, hầu hết người Mỹ đều vẫn cảnh giác với việc mở cửa trở lại hoàn toàn,
và ủng hộ các biện pháp giãn cách xã hội.
Tây Ban Nha mở cửa nhưng viễn
cảnh không rõ ràng
Sau mười tuần thực hiện một
trong những lệnh phong tỏa chặt chẽ nhất thế giới, Tây Ban Nha sẽ mở cửa trở lại.
Cư dân của Madrid và Barcelona trong tuần này có thể gặp gỡ xã hội và lui tới
các cửa hàng không thiết yếu và cà phê sân thượng. Theo kế hoạch mở cửa ba giai
đoạn phức tạp của Pedro Sánchez, thủ tướng đảng Xã hội, nhiều phần còn lại của
đất nước sẽ tiến xa hơn, với những bãi biển và trung tâm mua sắm được mở cửa trở
lại.
Tâm thế này phản ánh
virus đã thoái lui. Nhưng nỗ lực của ông Sánchez, người bị ám ảnh với sự trở lại
của virus, để quản lý việc mở cửa là rất khó khăn. Khi môi trường chính trị
căng thẳng của Tây Ban Nha quay lại, ông chỉ thắng suýt soát trong cuộc bỏ phiếu
quốc hội để kéo dài tình trạng khẩn cấp đến ngày 7 tháng 6 như ông muốn. Vẫn
chưa rõ có kéo dài tình trạng này thêm nữa hay không. Chính phủ đang đề nghị
tăng tốc mở cửa và cho các vùng tiếng nói lớn hơn. Họ không có nhiều lựa chọn.
EU tìm cách thông qua quỹ phục
hồi
Hôm nay, chủ tịch Ủy ban
châu Âu Ursula von der Leyen sẽ công bố các đề xuất cho ngân sách bảy năm của
Liên minh, và cho một quỹ phục hồi vốn sẽ chuyển tiền trợ cấp tới các nền kinh
tế khó khăn nhất. Đối với một số nước châu Âu (như Tây Ban Nha và Ý) bị hạn chế
bởi tỷ lệ nợ công cao hơn các nước khác (như Đức và Hà Lan), nhiều nhà kinh tế
đồng ý rằng cần có một phản ứng chung của EU.
Ủy ban có khả năng dựa
vào một đề xuất Pháp-Đức về một quỹ trị giá 500 tỷ euro (550 tỷ đô la) được tài
trợ bằng cách vay chung, nằm ngoài ngân sách EU và cấp tiền cho những nơi bị ảnh
hưởng nặng nề nhất. Tuy nhiên, không phải tất cả các thành viên đều mặn mà với
cách phân phối này. Áo, Đan Mạch, Hà Lan và Thụy Điển ủng hộ các khoản vay với
các điều kiện ràng buộc đi kèm các khoản tiền cứu trợ. Quỹ này có thành hiện thực
hay không còn phụ thuộc vào việc “bốn kẻ tằn tiện” này có thể bị đánh bại trong
cuộc họp lãnh đạo vào tháng 6 hay không.
No comments:
Post a Comment