Mạnh Kim
28/10/2019
Mỗi ngày tin tức một loang ra, con em người Việt càng thấy lòng đau nghẹn.
Những tưởng nỗi nhục này sẽ ném lên đầu con sói họ Tập, nào ngờ lại rơi
trúng mặt kẻ đồng cấp "môi răng" của Việt Nam.
Cứ tha hồ ăn tiêu xả láng đi! Đưa cho nhiều con cháu vào ngồi trong công
sở để tháng tháng lĩnh tiền mà chẳng có việc gì làm ngoài xây tượng đài khủng để
thờ lãnh tụ; xây chùa chiền tâm linh to vật để các ngài đến cầu cúng cho chiếc
ghế không lung lay; phong đủ loại tướng tá để hộ vệ bộ máy, nhưng hễ nghe tin
tàu địch trâng tráo xâm phạm vùng biển chủ quyền là... cụp mặt xuống, hoặc gân
cổ lên cãi người khác một cách hùng hồn: Bộ chính trị đã quyết không kiện ra quốc
tế làm tình hình thêm phức tạp, quyết thế là bài bản lắm, là sáng suốt lắm
trong đường đi nước bước cũng như trong đối sách “ba không!
Ừ thì cứ thế mà làm! Rồi cuối nhiệm kỳ ta lại vác rá đi vay, có ngượng một
chút chứ có sao đâu.
Nhưng núi nợ khoác lên cổ dân thì mỗi năm một phình lên, làm lún sụt cả đất
nước và đè người dân xuống đáy vực.
Thế thì dám chắc sẽ còn đoàn đoàn lũ lũ bỏ nước ra đi bằng mọi cách, từ mọi
nẻo đường khác nhau, kể cả những người trẻ tuổi, xinh đẹp, là tương lai của đất
nước trong mơ ước của tất cả cộng đồng, như cô gái trong tấm hình trên đây.
Và nhất định là sẽ lại có những containers chở đầy xác người Việt khiến cả
thế giới kinh hoàng, không còn biết ăn nói ra sao với cái thể chế XHCN đang
"tiến nhanh tiến mạnh", GDP “hứa hẹn” tăng đến 7 – 8% này nữa.
Than ôi! CNCS đến lúc tàn sao mà thê thảm làm vậy!
--------------------------------------------------
“Có chết cũng đi!” đã trở thành một lời nguyền kinh
khủng ám ảnh gần như tất cả người Việt. Vì sao không nội chiến tang thương,
không cuộc khủng hoảng lương thực trầm trọng nào khiến cả nước bị đói, không bị
đe dọa thường trực bởi khủng bố…, vậy mà người ta phải đi, “chết cũng đi”? Đằng
sau hình ảnh đất nước “yên bình” này đang nổi lên một nỗi bất an kinh khủng. Nó
đến từ nhiều nguyên nhân và điểm quy chiếu cuối cùng, khi xét đến hậu quả, có lẽ
chẳng gì khác hơn là sự thất bại toàn diện của một nhà nước!
Ở thời mà đất nước chứng kiến giai đoạn “bình yên”
có thể nói là lâu dài nhất kể từ thế kỷ 20 đến nay, những giọt nước mắt ly
hương vẫn chưa cạn. Nếu không kể những người giàu có đi “tỵ nạn” để mong tương
lai con cái tốt hơn, và thành phần quan chức tham nhũng cuốn gói trốn chạy, thì
nhóm đối tượng với tỷ lệ đáng kể tìm mọi cách để đi khỏi quê hương lại chính là
những người nghèo hoặc cực nghèo. Vừa nghèo vừa ít học. Nhiều trường hợp được
khảo sát chi tiết cho thấy họ không còn bất kỳ chọn lựa nào khác là phải đi. Đi
với hy vọng đổi đời, qua con đường buôn lậu người, với cái giá không hề rẻ.
Chưa có thống kê chính xác số người Việt bị đẩy vào
các đường dây buôn người trên con đường di trú bất hợp pháp nhưng ghi nhận mới
của Salvation Army, nơi tiếp xúc trực tiếp các nạn nhân, cho thấy rằng, tỷ lệ
người Việt được nhắc đến đối với Salvation Army từ tháng 7-2018 đến tháng
7-2019 là nhiều hơn bất kỳ quốc tịch nào khác. Trong thời gian nói trên,
Salvation Army đã làm việc với 209 người đến từ Việt Nam, tăng 248% so với số nạn
nhân trước đó 5 năm. Tổ chức từ thiện ECPAT (End Child Prostitution and
Trafficking) cũng cho biết có một sự tăng vọt số nạn nhân người Việt, từ 135
người năm 2012 lên 704 người năm 2018 (The Guardian 25-10-2019).
Việt Nam cũng “duy trì” “vị trí” như một trong những
“quốc gia nguồn” về nạn nô lệ thời hiện đại tại Anh. Ít nhất 3.187 nạn nhân Việt
Nam đã được ghi nhận tại Anh kể từ năm 2009 đến nay. Khoảng 362 nạn nhân trẻ em
Việt Nam (được đưa đến bằng đường dây buôn lậu người) đã được phát hiện tại Anh
năm 2017, tăng hơn 1/3 so với năm 2016 (Reuters 6-3-2019). “Nạn nhân trẻ em” –
chi tiết này cho thấy có không ít người hoặc đã mang theo cả con mình trên con
đường di trú lậu hoặc chấp nhận để con mình ra đi không chỉ để cứu chính nó mà
còn mang lại sự sống cho những người còn ở lại quê nhà.
Nghèo không là
nguyên nhân lớn nhất và duy nhất khiến nhiều người dân tại các vùng “chó ăn đá,
gà ăn sỏi” thuộc các tỉnh cực nghèo như Hà Tĩnh hoặc Quảng Bình phải đi. Thế giới
có nhiều nước nghèo. Châu Á có nhiều quốc gia nghèo. Ấn Độ có nhiều bang cực
nghèo. Một nước nghèo như Philippines hẳn nhiên cũng có nhiều người “thiếu hiểu
biết” đối diện nguy cơ trở thành nạn nhân bị dụ dỗ. Tuy nhiên, Việt Nam - quốc
gia được đánh giá “liên tục thoát nghèo” - lại phải chứng kiến tình trạng di cư
lậu ngày càng tăng. Họ đi khắp nơi, từ Ukraine đến Đức, từ Pháp đến Ba Lan, từ
Anh đến Mỹ, từ Philippines đến Thái Lan...
Báo cáo Precarious Journeys: Mapping Vulnerabilities
of Victims of Trafficking from Vietnam to Europe dài 135 trang, do Anti-Slavery
International, ECPAT UK và Pacific Links Foundation thực hiện (công bố thượng
tuần tháng 3-2019), đã không những tường thuật chi tiết liên quan các đường dây
buôn lậu người mà còn cho thấy tại sao một số người nghèo Việt Nam chọn con đường
nghiệt ngã và đau đớn khi rời quê hương. Kinh tế, chính trị, môi trường và văn
hóa, tất cả đều trở thành những yếu tố có liên kết với nhau, tạo nên bức tranh
phức tạp vẽ lên diện mạo những người ra đi.
Nó đồng thời tạo nên sự tương đồng với một bức tranh
khác cũng xảy ra với người dân ở một nước mà Việt Nam theo đuổi mô hình chính
trị lẫn kinh tế gần tương tự là Trung Quốc. Dường như sự “thiếu hiểu biết” và
“ngây thơ tin vào sự đổi đời bằng cách đi khỏi đất nước” của người Việt không
giống người dân quốc gia nào khác ngoài Trung Quốc? Các tổ chức buôn người dĩ
nhiên đáng lên án nhưng tại sao chúng thường nhắm vào người dân Việt Nam và
Trung Quốc hơn là dân các nước khác? Chúng tìm thấy ở các “đối tượng” này có điểm
gì chung?...
Đừng lấy sự “thiếu hiểu biết” của người dân để biện
minh như là lý do hàng đầu khiến họ trở thành nạn nhân của các tổ chức buôn người.
Hãy tìm cách trả lời thật chính xác vì sao họ thiếu hiểu biết, nguyên nhân nào
khiến họ thiếu hiểu biết, và làm thế nào để chặn đứng những cuộc ra đi khi
không thể mang lại công ăn việc làm cho những người khốn cùng này. Không thể
xem kiều hối là nguồn tiền đóng góp cho kinh tế quốc gia khi cùng lúc không
quan tâm mồ hôi nước mắt của những người gửi tiền về. Không có thái độ nào vô
lương tâm bằng việc khước từ trách nhiệm và đổ hết lỗi lên đầu người dân, đặc
biệt người nghèo. Điều đó chẳng khác gì như muốn dội lên đầu người nghèo một
gáo nước lạnh: “Mày ngu thì mày chết. Không phải lỗi của tao!”.
Với một số địa phương, nghèo thôi chưa đủ. Cuộc sống
vốn dĩ khốn khổ của họ còn bị giáng thêm một cú khiến thêm khánh kiệt: ô nhiễm
môi trường. Các cuộc ra đi liên tiếp của dân Hà Tĩnh, Nghệ An, Quảng Bình, Hải
Phòng… không phải mới đây. Hiện tượng này đã xảy ra từ nhiều thập niên trước.
Tuy nhiên, tỷ lệ tăng đột ngột số nạn nhân có nguyên quán Hà Tĩnh, như được ghi
nhận của Mimi Vu - chuyên gia hàng đầu về tình trạng buôn người Việt (khi cô
quan sát các trại tỵ nạn tại Bắc nước Pháp vào giữa tháng 10-2019) - cho thấy
thêm, cuộc khủng hoảng môi trường đã đẩy nhanh tốc độ “chạy trốn” của người dân
những khu vực này.
Chính phủ Việt Nam thừa nhận vụ ô nhiễm Formosa làm
chết ít nhất 115 tấn cá, phá hủy 200 hecta san hô, gây ảnh hưởng cuộc sống
200.000 người trong đó có 41.000 ngư dân. Và chính phủ cũng đã “nỗ lực khắc phục”.
Hai năm sau vụ Formosa, báo Chính Phủ (17-5-2018) cho biết:
“Thực hiện chính sách hỗ trợ khẩn cấp cho người dân
bị ảnh hưởng bởi sự cố môi trường…, 19.335,374 tấn gạo đã được cấp cho 214.840
người thuộc các hộ gia đình bị ảnh hưởng trực tiếp bởi sự cố môi trường biển với
mức 15 kg gạo/người/tháng trong thời gian 6 tháng…; hỗ trợ khẩn cấp 101,36 tỷ đồng
để người dân mua giống, sửa chữa tàu, thuyền…; hỗ trợ lãi suất vay ngân hàng…,
hỗ trợ 70% giá trị hàng hải sản tiêu hủy… Tính đến ngày 10-5-2018, tổng kinh
phí các tỉnh đã phê duyệt để chi trả bồi thường thiệt hại là 6.490,2 tỷ đồng
(Hà Tĩnh: 1.748,1 tỷ đồng; Quảng Bình: 2.759 tỷ; Quảng Trị: 1.017,1 tỷ; Thừa
Thiên-Huế: 966 tỷ). Đến nay đã chi trả 6.403 tỷ cho người dân, tương đương 98,7%
so với số tiền đã phê duyệt...; Quỹ quốc gia về việc làm đã cho 2.384 dự án vay
vốn tạo công ăn việc làm cho 3.279 người lao động…”.
Tuy nhiên, việc “khắc phục hậu quả” dường như không
giải quyết tận cùng vấn đề. Nó không làm lu mờ một thực tế khác. Báo cáo
“Precarious Journeys” cho biết, từ tháng 12-2016 đến tháng 5-2018 – gần bằng thời
gian mà chính quyền “khắc phục sự cố” – số di dân bất hợp pháp gốc từ Hà Tĩnh
nhập vào Anh đã tăng đột ngột. Cũng cần nhắc lại, ba tháng trước bài báo Chính
Phủ, chính quyền đã xử Hoàng Bình, một trong những nhà hoạt động lên tiếng
mạnh mẽ vụ khủng hoảng Formosa, với bản án 14 năm tù. Không phải tự nhiên mà yếu
tố “tự do bị hạn chế” (“limited freedoms”) đã được “Precarious Journeys” đề cập
như một trong những lý do khiến không ít người Việt ra đi. Ngay thời điểm hiện
tại, có không ít người Việt, chưa được cơ quan hoặc tổ chức nào ghi nhận con số
chính xác, đang trốn tại Thái Lan và Philippines như những nạn nhân tỵ nạn
chính trị.
Bất luận
thành phần ra đi là ai và đi bằng cách gì, hiện tượng rời bỏ quê hương, “chết
cũng đi”, chưa hề dừng lại sau gần nửa thế kỷ “đất nước thống nhất”, cho thấy một
điều không thể phủ nhận: chính quyền đang cai trị là một chính quyền thất bại. Để duy trì chế độ, nhà cầm quyền đã phải trả cái giá quá đắt, khi họ
“thành công” trong việc áp đặt chính sách giáo dục nhồi sọ nhưng phải lãnh hậu
quả và khiến người dân cùng lãnh hậu quả là đất nước ngày càng thiếu hụt nhân
tài; khi họ “thành công” trong chính sách xóa đói giảm nghèo nhưng cùng lúc đẩy
sự bất công lên đến mức không thể kinh khủng hơn; khi họ “thành công” trong “định
hướng” kinh tế và kêu gọi đầu tư nhưng họ thờ ơ hoặc bất lực trong chính sách
kiểm soát môi trường; khi họ “thành công” dựng nên những đô thị lộng lẫy nhưng
thất bại trong việc ngăn chặn những cái chết tức tưởi của những người tận cùng
dưới đáy xã hội; khi họ “thành công” tạo ra được một nhóm thiểu số trung thành
nhưng thất bại tuyệt đối trong việc xây dựng niềm tin đối với đa số người dân…
Tương lai nào cho đất nước? Không ai có thể hình
dung. Không thể hình dung tương lai một quốc gia cũng như nó sẽ sống và phát
triển như thế nào, khi nó dường như đang chết, khi niềm tin dành cho đất nước
đã chết.
1- Di dân lậu người Việt bị bắt tại Anh vào tháng
10-2017 (Daily Mail)
2- Sau thế hệ thuyền nhân chen chúc nhau trên những
con tàu lênh đênh biển khơi, bây giờ là thế hệ vượt biên nhét nhau trong những
container “con nghẹt thở quá, mẹ ạ!” (Irish Mirror)
No comments:
Post a Comment