ĐẢNG CỘNG SẢN TRUNG QUỐC SẼ SỤP ĐỔ TRƯỚC NĂM 2049 (Bùi Mẫn Hân - Project Syndicate)

Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ sụp đổ trước năm 2049

Bùi Mẫn Hân  -  Project Syndicate

Đỗ Kim Thêm dịch

21/09/2019

https://baotiengdan.com/2019/09/21/dang-cong-san-trung-quoc-se-sup-do-truoc-nam-2049/

Hồi năm 2012, Chủ tịch Tập Cận Bình đã hứa hẹn rằng, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) sẽ mang lại những thành công vĩ đại trước hai buổi lễ kỷ niệm một trăm năm sắp tới vào năm 2021 và 2049. Nhưng không có một thái độ nào thuộc về tinh thần dân tộc có thể thay đổi sự thật là sự sụp đổ của Đảng hiện ra gần hơn bất cứ lúc nào kể từ khi thời đại Mao kết thúc.

Vào ngày 1 tháng 10, để kỷ niệm 70 năm ngày thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ có bài phát biểu ca ngợi thành tích ĐCSTQ kể từ năm 1949 là không thể đảo ngược. Nhưng, mặc dù sự tự tin rõ ràng và lạc quan của Tập, với lý do chính đáng, các cơ sở của ĐCSTQ ngày càng quan tâm đến triển vọng tương lai của chế độ.

Năm 2012, khi Tập nắm quyền lãnh đạo ĐCSTQ, ông đã hứa rằng Đảng sẽ cố gắng mang lại những thành công vĩ đại trước hai buổi lễ kỷ niệm một trăm năm sắp tới, đánh dấu sự thành lập ĐCSTQ vào năm 1921 và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Nhưng tình trạng trì trệ kinh tế dai dẳng và các căng thẳng ngày càng gia tăng với Hoa Kỳ có thể sẽ làm xáo trộn tâm trạng ĐCSTQ trong các buổi lễ kỷ niệm trong năm 2021. Và chế độ độc đảng thậm chí có thể không tồn tại cho đến năm 2049.

Trong khi về mặt kỹ thuật không có giới hạn thời gian nào đối với chế độ độc tài, ĐCSTQ đang tiến gần đến hết mức tuổi trường thọ cho chế độ độc đảng. Đảng Cách mạng Thể chế Mexico giữ quyền lực trong 71 năm (1929-2000); Đảng Cộng sản Liên Xô cầm quyền trong 74 năm (1917-1991); và Quốc Dân Đảng của Đài Loan nắm quyền được trong 73 năm (từ 1927 đến 1949 trong Hoa Lục và từ 1949 đến 2000 tại Đài Loan). Chế độ Bắc Triều Tiên, một chế độ gia đình trị theo kiểu Stalin đã cai trị 71 năm, Trung Quốc chỉ là một nước cạnh tranh đương thời.

Nhưng các mô hình lịch sử không phải là lý do duy nhất khiến cho ĐCSTQ phải lo lắng. Các điều kiện cho phép chế độ phục hồi các thảm họa tự gây ra do chủ nghĩa Mao và thịnh vượng trong bốn thập niên qua, phần lớn đã được thay thế bằng một môi trường ít thuận lợi hơn, và trong một số ý nghĩa, có nhiều thù địch hơn.

Mối đe dọa lớn nhất đối với sự tồn tại lâu dài của Đảng nằm trong cuộc chiến tranh lạnh đang diễn ra với Mỹ. Trong phần lớn thời kỳ sau Mao, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã giữ một phong độ thấp trên chính trường quốc tế, họ cố gắng tránh xung đột trong khi xây dựng sức mạnh trong nước. Nhưng đến năm 2010, Trung Quốc đã trở thành một cường quốc kinh tế, theo đuổi chính sách đối ngoại ngày càng phô trương sức mạnh. Điều này đã gây cho Mỹ nổi giận, vốn bắt đầu dần chuyển từ chính sách cam kết hướng về phương sách đối đầu công khai như ngày nay.

Với khả năng quân sự vượt trội, công nghệ, hiệu quả kinh tế và mạng lưới liên minh (vẫn còn mạnh mẽ, bất chấp sự lãnh đạo có tác hại của Tổng thống Donald Trump). So với Trung Quốc, Mỹ có nhiều khả năng thắng thế trong cuộc chiến tranh lạnh Mỹ-Hoa. Dù chiến thắng của Mỹ có thể là quá nhiều tốn kém, nhưng dường như nó sẽ định đoạt số phận cho ĐCSTQ.

ĐCSTQ cũng phải đối mặt với những cơn cuồng phong về kinh tế. Cái gọi là kỳ tích của Trung Quốc được thúc đẩy bởi một lực lượng lao động trẻ trung và đông đảo, đô thị hóa nhanh chóng, đầu tư cơ sở hạ tầng trong quy mô lớn, tự do hóa thị trường và toàn cầu hóa, tất cả các yếu tố này đã giảm đi hoặc biến mất.

Những cải cách triệt để, đặc biệt là việc tư nhân hóa các doanh nghiệp nhà nước kém hiệu năng và chấm dứt các hoạt động giao dịch theo chủ nghĩa tân trọng thương, có thể duy trì sự tăng trưởng. Nhưng, dù là luôn hứa hẹn đầu môi chót lưỡi để đẩy mạnh các cải cách thị trường hơn, ĐCSTQ đã miễn cưỡng thực hiện các biện pháp này, thay vào đó, Đảng bám vào các chính sách có lợi cho các doanh nghiệp nhà nước gây tác hại cho các doanh nhân tư nhân. Do khu vực quốc doanh định hình nền tảng kinh tế cho sự cai trị của chế độ độc đảng, nên triển vọng cho là các nhà lãnh đạo Đảng sẽ đột nhiên nắm lấy cải cách kinh tế triệt để là mờ mịt.

Các xu hướng chính trị trong nước cũng đáng lo ngại tương tự. Dưới thời Tập, ĐCSTQ đã từ bỏ tinh thần thực dụng, linh hoạt về mặt ý thức hệ và sự lãnh đạo tập thể mà nó đã phục vụ cho Đảng rất tốt trong quá khứ. Với sự chuyển huớng của Đảng theo chủ nghĩa tân Mao, bao gồm sự tuân thủ nghiêm ngặt theo ý thức hệ, kỷ luật tổ chức cứng nhắc và quy tắc dựa trên nỗi sợ hãi kẻ có quyền thế, những rủi ro của những sai lầm trong chính sách thảm khốc đang gia tăng.

Để chắc chắn, ĐCSTQ sẽ không để cho tàn lụn mà không chiến đấu. Khi bám víu quyền lực suy yếu, có lẽ Đảng sẽ cố gắng khơi dậy tinh thần dân tộc trong số những người ủng hộ, đồng thời gia tăng đàn áp những người đối kháng.

Nhưng chiến lược này không thể cứu vãn chế độ độc đảng của Trung Quốc. Mặc dù chủ nghĩa dân tộc có thể tăng cường hỗ trợ cho ĐCSTQ trong thời gian ngắn, năng lượng của nó cuối cùng sẽ tiêu tan, đặc biệt là nếu Đảng không thể tiếp tục cải thiện mức sống. Một chế độ phụ thuộc vào cưỡng chế và bạo lực sẽ phải trả giá đắt qua hình thức hoạt động kinh tế suy trầm, sức đề kháng của dân chúng ngày càng gia tăng, các chi phí cho an ninh leo thang và cô lập quốc tế.

Đây không phải là bức tranh nâng cao tinh thần mà Tập sẽ trình bày cho người dân Trung Quốc vào ngày 1 tháng Mười. Nhưng không có một thái độ thuộc về tinh thần dân tộc có thể thay đổi thực tế rằng, quyền lãnh đạo của ĐCSTQ tan rã xuất hiện gần hơn bất cứ lúc nào kể từ khi thời đại Mao kết thúc.

_____

Tác giả: Bùi Mẫn Hân (Minxin Pei) là Giáo sư khoa Công quyền học tại Claremont McKenna College và là Chuyên gia cao cấp không thường trú thuộc Quỹ Marshall của Đức ở Mỹ. Nguyên tác: The Coming Crisis of China’s One-Party Regime. Tựa đề bản dịch là của người dịch.