VOA
Tiếng Việt
24/04/2019
Sau khi bản báo cáo
của Công tố viên Đặc biệt Robert Mueller được công bố về những hành vi có thể bị
quy là tội cản trở công lý của ông Trump, phe Dân chủ ở Quốc hội đối mặt với một
câu hỏi lớn về việc luận tội ông Trump.
Đảng Dân chủ đã tổ
chức cuộc họp qua truyền hình để xem xét bản báo cáo Mueller, vốn được công bố
vài ngày trước đó, hôm 22/4. Khi đó, các lãnh đạo Dân chủ ở Hạ viện đã cố gắng
tránh rơi vào cái bẫy như là Đảng Cộng hòa từng bị khi họ cố gắng lật đổ Tổng
thống Bill Clinton và ngay sau đó họ đã trả một cái giá đắt về chính trị trong
ngắn hạn.
Vấn đề bao trùm là
liệu hành động của Tổng thống là đáng để luận tội bởi vì hành động đó rơi vào mức
độ trọng tội và hành vi sai trái nghiêm trọng theo Hiến pháp chứ không phải vì
liệu việc luận tội này đem lại lợi thế cho đảng phái.
Đáng bị luận tội?
Sau khi báo cáo
Mueller cho thấy ông Trump liên tục nói dối và sử dụng quyền hành Tổng thống để
bóp nghẹt cuộc điều tra, ít có ai bên Đảng Dân chủ đặt vấn đề ông Trump có đáng
bị luận tội hay không.
Nhưng trong khi Chủ
tịch Hạ viện Nancy Pelosi dường như không mặn mà với kế hoạch luận tội trong cuộc
họp thì các ứng viên Tổng thống của Đảng Dân chủ lại đưa ra những lập luận cứng
rắn ủng hộ xúc tiến quy trình luận tội trong những phiên chất vấn do CNN tổ chức
vào tối 22/4.
“Có những quyết định
còn lớn hơn chính trị,” Thượng nghị sỹ Elizabeth Warren nói trong phiên hỏi đáp
ở New Hampshire tối 22/4 để nhắc đến mục tiêu quan trọng hơn của việc luận tội
trong lúc bà đang muốn nhận được sự tưởng thưởng cho việc bà là ứng viên Tổng
thống đầu tiên của Đảng Dân chủ kêu gọi luận tội ông Trump sau khi báo cáo
Mueller được công bố.
“Không có ngoại lệ
nào về sự bất tiện chính trị trong Hiến pháp Mỹ,” bà Warren nói. “Nếu bất cứ một
ai đó ở đất nước này làm những điều được ghi lại trong báo cáo Mueller thì kẻ
đó phải bị bắt và bị bỏ tù,” bà Warren nói.
Một ứng viên Dân chủ
khác là Thượng nghị sỹ Kamala Harris của tiểu bang California cũng đã có lập
trường tương tự như bà Warren tại buổi chất vấn đó. Điều này cho thấy khác biệt
ngày càng tăng giữa các ứng viên Dân chủ ra tranh cử và các lãnh đạo của Đảng ở
Hạ viện.
“Tôi tin rằng Quốc
hội nên có những bước đi hướng đến luận tội,” bà Harris nói.
Mặc dù bà Pelosi tỏ
thái độ hết sức thận trọng trong giọng điệu của bà về việc luận tội, các thành
viên cao cấp của Đảng Dân chủ trong Hạ viện đã nói rằng việc luận tội ông Trump
có thể được đưa vào nghị trình.
“Có rất nhiều bằng
chứng về cản trở công lý,” Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Hạ viện Jerry Nadler phát biểu
trên NBC. “Nếu được chứng minh thì những hành động này đáng bị luận tội.”
Phe Dân chủ ở Hạ viện
giờ cũng đang chia rẽ. Một bên là các Dân biểu Rashida Tlaib, Ilhan Omar,
Alexandria Ocasio-Cortez, Al Green, Steve Cohen – những người đã lớn tiếng
tuyên bố rằng ông Trump không xứng làm Tổng thống và đòi luận tội ông. Phía bên
kia, những dân biểu Dân chủ ôn hòa tin rằng luận tội sẽ làm xao nhãng những vấn
đề thiết thực với cử tri vốn đã giúp họ giành lại Hạ viện từ lúc đầu. Và có những
người ở giữa vốn không loại trừ khả năng luận tội nhưng muốn có thêm thông tin
trước khi họ ra quyết định.
Những người có quyền
lực lớn nhất để định hướng cho Đảng Dân chủ là bà Nancy Pelosi và các chủ tịch
các ủy ban trong Hạ viện vốn thuộc Đảng Dân chủ. Họ nằm ở phe chính giữa. Bất
chấp sự thận trọng của bà Pelosi về việc luận tội, các chủ tịch ủy ban như ông
Nadler và Chủ tịch Ủy ban Tình báo Adam Schiff đang nói về vấn đề này mạnh mẽ
hơn.
“Việc cản trở công
lý trong trường hợp này còn tệ hơn nhiều những gì mà Richard Nixon đã làm,” ông
Schiff phát biểu trên Đài ABC. “Mức độ các bằng chứng mà báo cáo Mueller đưa ra
là nghiêm trọng và tệ hại và trong những trường hợp bình thường thì không nghi
ngờ gì chúng thuộc về những sai trái có thể bị luận tội.”
Ngay cả những thành
viên Dân chủ nghi ngờ về việc luận tội cũng lưu ý đến 10 sự việc mà ông Mueller
điều tra ông Trump về khả năng cản trở công lý. Tuy nhiên, ông Mueller không kết
luận ông Trump có tội hay không mà cho rằng quyền quyết định nằm ở trong tay Quốc
hội.
“Tôi nghĩ có lời
kêu gọi không kín đáo lắm là Quốc hội nắm lấy quyền giám sát chính quyền này,
nghiên cứu các sự việc và quyết định bước tiếp theo,” Dân biểu Dân chủ Jason
Crow phát biểu trên Vox.
Dân biểu Florida
Val Demings, vốn từng là một quan chức thực thi pháp luật, nói trong cuộc họp
truyền hình của Đảng Dân chủ rằng rõ ràng là ông Trump đã ‘trắng trợn’ vi phạm
pháp luật.
“Chúng ta đang tìm
cách biện hộ cho việc tại sao chúng ta không bắt đầu quy trình luận tội,” bà
Demings, vốn từng là cảnh sát trưởng Orlando, nói và cho biết hiện giờ ‘đã có đủ
bằng chứng’ để xúc tiến luận tội.
“Là một sỹ quan chấp
pháp trong 27 năm, tôi tin rằng giờ đây chúng ta đã có đủ bằng chứng,” bà nói.
Rủi ro chính trị?
Trong khi ít có thành
viên Dân chủ nào nghi ngờ là hành động của ông Trump đáng bị luận tội, cuộc
tranh luận giờ đây chuyển sang liệu việc luận tội ông Trump có phải là hành động
khôn ngoan về chính trị hay không.
Ngay cả khi mức độ ủng
hộ của ông Trump ở mức 40% là rất thấp, bà Pelosi và những đồng sự của bà chỉ
muốn xúc tiến quy trình luận tội nếu phát hiện điều hết sức tệ hại của ông
Trump mà phe Cộng hòa cũng không thể bỏ qua.
“Chúng tôi cũng có
bài học từ việc luận tội Tổng thống Clinton rằng nếu anh luận tội trước hết vì
lý do chính trị thì sẽ gây ra vấn đề cho đất nước,” Dân biểu Dân chủ Mary Gay
Scanlon, phó chủ tịch Ủy ban Tư pháp, nói với Vox. “Đó là điều mà đất nước này
không lấy gì làm hứng thú nhưng đất nước này cũng không thể có một tổng thống
gây tổn hại đến pháp trị.”
Dân biểu Crow, người
đã đánh bại Dân biểu Cộng hòa đã phục vụ 5 nhiệm kỳ trong kỳ bầu cử giữa kỳ hồi
năm ngoái ở Colorado, nhắc nhở các đồng sự của ông trong Đảng rằng: “Tôi không
vận động tranh cử dựa trên việc luận tội, tôi vận động cử tri trên các vấn đề
sát sườn. Cử tri ở địa hạt của tôi quan tâm đến cải cách di trú, bạo lực súng đạn,
y tế nhưng họ cũng quan tâm đến tính giải trình.”
Một ứng viên Tổng
thống khác của Đảng Dân chủ, Thượng nghị sỹ Bernie Sanders kêu gọi một cuộc điều
tra ‘khách quan’ ở Hạ viện về ông Trump nhưng cảnh báo rằng nếu cứ nói đi nói lại
về luận tội sẽ khiến Đảng Dân chủ xao nhãng khỏi những vấn đề ưu tiên khác như
y tế, nâng lương tối thiểu và đối phó biến đổi khí hậu.
Bà Pelosi muốn Quốc
hội tiếp tục công việc hiện tại, điều tra ông Trump về tất cả mọi thứ từ cản trở
công lý cho đến chia cắt gia đình ở biên giới phía nam và nỗ lực của chính quyền
Trump nhằm làm suy yếu Obamacare. Bà tin rằng Quốc hội nên tiếp tục đi theo hướng
này mà không cần phải luận tội nhưng cũng không loại trừ khả năng này hoàn
toàn.
“Điều quan trọng là
cần biết rằng những sự thật để giúp quy trách nhiệm cho Tổng thống có thể tìm
thấy được bên ngoài quá trình luận tội,” bà Pelosi viết trong thư gửi các dân
biểu Dân chủ hôm 22/4.
Không luận tội cũng không được?
Tuy nhiên, các dân
biểu Dân chủ trong khi xem xét nguy cơ của việc luận tội ông Trump họ cũng xem
xét hậu quả của việc không luận tội.
Đảng Dân chủ biết rằng
Thượng viện nằm trong tay Đảng Cộng hòa sẽ không có bước đi tiếp theo trong quy
trình luận tội – một phiên xử ở Thượng viện. Tuy nhiên, báo cáo Mueller nêu ra
hàng loạt những hành động của ông Trump có khả năng bị quy tội cản trở công lý,
và Đảng Dân chủ biết rằng họ không thể bỏ qua những bằng chứng này.
“Nếu chúng ta không
làm gì cả, tổng thống sẽ càng không kiêng dè gì,” Chủ tịch Ủy ban Giám sát Hạ
viện Elijah Cummings phát biểu trên kênh CBS.
Bà Pelosi giờ đây
không có đủ thời gian chờ đợi sự phán xét của lịch sử trong khi bà đang lên chiến
lược cho Đảng Dân chủ trong vòng 18 tháng tới cho tới ngày bầu cử.
Nếu bà quyết định
không khởi động quy trình luận tội và Đảng Dân chủ giành lại Nhà Trắng, bà sẽ
được xem là có công. Nhưng nếu Tổng thống Trump tái đắc cử bất chấp việc Nhà Trắng
của ông bị bao phủ trong đám mây mù bê bối thì nhiều người của Đảng Dân chủ sẽ
chất vấn tại sao họ không tấn công ông Trump chí tử về chính trị khi có cơ hội
luận tội như vậy.
Nếu không luận tội,
Quốc hội cũng có khả năng khiển trách Tổng thống. Một nghị quyết khiển trách là
tuyên bố chính thức không tán thành hành động của Tổng thống, nhưng nó không
mang tính ràng buộc và không dẫn đến việc luận tội hay buộc thôi chức. Tuy
nhiên, Quốc hội Mỹ chưa từng khiển trách một Tổng thống nào kể từ khi Thượng viện
khiển trách ông Andrew Jackson vào năm 1834.
Để khiển trách Tổng
thống, Hạ viện chỉ cần đa số thường là thông qua được – điều mà Đảng Dân chủ có
thể dễ dàng làm được. Ở Thượng viện thì khó hơn vì nó cần phải được 60 trên tổng
số 100 thượng nghị sỹ ủng hộ mới được thông qua. Tuy nhiên, Đảng Dân chủ có thể
dùng việc khiển trách như là phép thử để xem có bao nhiêu Thượng nghị sỹ Cộng
hòa sẵn sàng khiển trách ông Trump và ông còn được bao nhiêu sự ủng hộ trong
chính Đảng của ông sau khi báo cáo Mueller được công bố.
Trong lá thư của
mình, bà Pelosi kêu gọi các đồng sự Dân chủ của bà tập trung vào chỉ hai từ
‘trách nhiệm và dân chủ’. Bà cũng lặp lại những gì mà bà đã tuyên bố trước đây
rằng Đảng Dân chủ không nên luận tội vì lý do chính trị.
Bài học lịch sử
Lịch sử có thể là
người thầy khôn ngoan nhưng học được đúng bài học cũng rất quan trọng. Đối mặt
với vấn đề ‘nên hay không nên luận tội Tổng thống Donald Trump’, Đảng Dân chủ
lo lắng rằng nếu họ không học từ những bài học lịch sử thì họ sẽ mắc phải sai lầm
của Đảng Cộng hòa.
Các cuộc thăm dò
cho thấy hầu hết người dân Mỹ không ủng hộ cuộc đấu luận tội và nhóm cử tri
trung thành của ông Trump vẫn dành cho ông sự ủng hộ không suy suyển. Do đó,
nhiều nghị sỹ Dân chủ đang chấp nhận quan điểm truyền thống rằng luận tội sẽ khiến
họ cùng chung số phận như Đảng Cộng hòa vào những năm 1990.
Bản thân bà Pelosi
cũng như các lãnh đạo khác của Đảng Dân chủ đều có những ký ức về việc luận tội
khi bà là ngôi sao đang lên trong Đảng vào những năm 1990.
Những người bảo vệ
ông Trump lập luận rằng việc ông Mueller không xác định được ông Trump có sự
thông đồng với Nga trong cuộc bầu cử Tổng thống hồi năm 2016 và không có quyết
định cuối cùng về việc ông Trump có cản trở công lý hay không có nghĩa là luận
tội sẽ là một quy trình hời hợt và không có cơ sở. Một số người còn cảnh báo Đảng
Dân chủ rằng họ sẽ gặp hậu quả nếu cứ kiên quyết luận tội.
Một lập luận được
đưa ra là Đảng Dân chủ sẽ vô tình làm lợi cho ông Trump nếu luận tội. Đảng Cộng
hòa đang chiếm đa số ở Thượng viện sẽ bảo vệ ông Trump khỏi bị kết tội trong
phiên xử luận tội và quá trình này sẽ đoàn kết Đảng Cộng hòa và củng cố sự ủng
hộ dành cho ông Trump vào năm 2020.
Những người ủng hộ
quan điểm này nhắc lại những gì đã xảy ra khi Đảng Cộng hòa ở Hạ viện tìm cách
luận tội ông Clinton vào năm 1998. Trong cuộc bầu cử giữa kỳ ngay sau đó, phe
Dân chủ đã đảo ngược xu thế lịch sử và giành thêm được 5 ghế Hạ viện – một chiến
thắng gây sốc khiến cho Chủ tịch Hạ viện Newt Gingrich của Đảng Cộng hòa mất chức.
Kết quả này được xem là cuộc trưng cầu dân ý về cách xử lý của Đảng Cộng hòa đối
với ông Clinton sau khi ông bị luận tội về tội khai gian và cản trở công lý
trong vụ ông có quan hệ tình ái với thực tập sinh Nhà Trắng Monica Lewinsky. Nó
cũng chỉ cho Đảng Dân chủ trong thế kỷ 21 thấy điều gì có thể xảy ra khi một đảng
phái đặt việc luận tội lên trước những vấn đề mà các cử tri quan tâm.
“Nếu hai năm còn lại
tập trung vào việc luận tội thay vì vào việc đánh giá Tổng thống về nhiệm kỳ đầu
tiên của ông ấy… thì tôi nghĩ rằng nó sẽ giúp cho ông Trump có cơ hội tái đắc cử,”
Dân biểu Dân chủ Stephen Lynch của tiểu bang Massachusetts nói trên CNN.
Các số liệu có thể
chứng minh cho lập trường của ông Lynch do không có số liệu cho thấy bản báo
cáo Mueller là vấn đề hàng đầu của các cử tri ở cả hai phía tả hữu.
Nhưng do tính chất
phân cực của nền chính trị Mỹ dưới thời của ông Trump, các kết luận của ông
Mueller nhiều khả năng không thể thay đổi lập trường bỏ phiếu của những cử tri
trung thành nhất của hai đảng. Khi đó việc luận tội có nguy cơ sẽ làm đánh mất
phiếu của khối cử tri trung dung nếu tấn tuồng luận tội kéo dài.
Về lâu dài, chuyện sẽ khác?
Tuy nhiên, nếu nhìn
về dài hạn vào những hậu quả của việc luận tội ông Clinton vào năm 1998 chúng
ta sẽ thấy một câu chuyện rất khác hơn so với những gì mà các đảng viên Dân chủ
đang suy nghĩ.
Đúng là Đảng Cộng
hòa ở Hạ viện đã có kết quả tồi tệ trong kỳ bầu cử giữa kỳ giữa lúc việc luận tội
ông Clinton đang diễn ra gay cấn. Sau đó, vị Tổng thống thứ 42 này đã rời nhiệm
sở với tỷ lệ ủng hộ cao khác thường. Nhưng chưa đầy hai năm sau khi ông Clinton
thoát khỏi việc bị luận tội ở Thượng viện, Đảng Cộng hòa đã giành lại Nhà Trắng
sau khi tận dụng các vấn đề đạo đức của Tổng thống mãn nhiệm để làm nền tảng
cho chiến dịch tranh cử của họ.
Một cuộc bầu cử Tổng
thống Mỹ khác cũng bị tác động bởi khả năng luận tội Tổng thống là vào năm 1976
khi ông Gerald Ford của Đảng Cộng hòa mất chức Tổng thống về tay ứng viên Dân
chủ Jimmy Carter. Ông Ford đã phải vận động trong vụ tai tiếng của Đảng Cộng
hòa. Lúc đó là hai năm sau khi Tổng thống Richard Nixon từ chức để tránh nguy
cơ bị luận tội về vụ Watergate. Ông Carter giành được Nhà Trắng nhờ vào đánh
trúng tâm lý chán ngán của cử trị Mỹ bằng cách nói với người Mỹ rằng “Chúng ta
chỉ muốn sự thật.”
Cuộc bầu cử Tổng thống
hồi năm 2000 giữa hai ứng viên George W. Bush và Al Gore sau khi ông Clinton bị
Đảng Cộng hòa luận tội ở Hạ viện là một tiền lệ cho thấy những tháng tai tiếng
của ông Clinton và các cuộc điều tra quyết liệt của Quốc hội sau đó đã có tác động
tai hại đến Đảng Dân chủ đang cầm quyền của ông Clinton mặc dù ông Clinton
thoát tội mà không hề hấn gì.
Mặc dù thua trong
cuộc bầu cử giữa kỳ năm 1998, Đảng Cộng hòa không hề bị thêm tổn thương từ việc
luận tội Clinton trong các cuộc bầu cử sau đó. Họ đã có thành tích ngoạn mục
trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào năm 2002 và giữ được Nhà Trắng vào năm 2004 mặc
dù hai cuộc bầu cử này phần lớn bị chi phối bởi thảm họa khủng bố ngày 11/9.
Một khác biệt trong
tình hình hiện nay là vị Tổng thống ngập chìm trong tai tiếng Donald Trump nhiều
khả năng là sẽ người đại diện Đảng Cộng hòa ra tranh cử với ứng viên Đảng Dân
chủ vào năm 2020 chứ không phải ai khác.
Cho dù các thượng
nghị sỹ Cộng hòa sẽ đứng ra bảo vệ cho Trump xảy ra phiên xử luận tội ở Thượng
viện, hành động đó sẽ rất tai hại cho họ về mặt chính trị nếu họ tái tranh cử ở
những tiểu bang trung dung.
Bà Pelosi đã từng
phát biểu hồi đầu năm rằng việc luận tội ông Trump là ‘không đáng công sức bỏ
ra’ trong khi cấp phó của bà, dân biểu Steny Hoyer nói với CNN rằng cách tốt nhất
để đối phó với ông Trump là đánh bại ông ấy trong cuộc bầu cử.
Mặc dù họ muốn
tránh những nguy cơ tai hại của việc luận tội, phe Dân chủ cũng muốn tranh thủ
những lợi ích mà họ có được từ bản báo cáo không khoan nhượng của ông Robert
Mueller về cách hành xử của ông Trump vừa được công bố.
Hiện giờ, họ đang
theo đuổi cách làm kép là tổ chức một loạt các phiên điều trần đình đám với các
nhân chứng đáng chú ý và điều tra về việc ông Trump cản trở công lý trong nỗ lực
chứng tỏ cho cử tri Mỹ thấy ông Trump không phù hợp để tiếp tục ngồi trên ghế Tổng
thống.
(Theo CNN, Vox)
--------------------------------------
VOA - 20/04/2019
No comments:
Post a Comment