Lê Phan
March 30, 2019
Tổng Thống Donald Trump đã sung sướng tuyên bố hôm
24 Tháng Ba: “Nó là một sự hoàn toàn và toàn diện nói không có tội,” ngay sau
khi ông bộ trưởng Tư Pháp của ông phổ biến bốn trang giấy tóm tắt những khám phá
của Điều Tra Viên Đặc Biệt Robert Mueller. Rồi ông tiếp: “Nó là một sự tìm cách
hạ thủ bất hợp pháp đã thất bại.”
Sự vui sướng của tổng thống cũng dễ hiểu thôi. Sau
khi trải qua 22 tháng điều tra về liệu chiến dịch Nga để ăn gian cho cuộc bầu cử
năm 2016 có lợi cho ông Trump, điều tra viên đặc biệt không tìm thấy là tổng thống
phải ra tòa. Nhưng điều tra viên đặc biệt cũng không nói là tổng thống không có
tội.
Trước hết là những tin mừng cho tổng thống. Trong
khu vực của sự vi phạm trầm trọng nhất mà ông Mueller cứu xét, theo lời tóm tắt
của Bộ Trưởng Tư Pháp William Barr, ông “không xác định là thành viên của ban vận
động Trump âm mưu hay điều phối với chính phủ Nga trong các hoạt động can thiệp
vào bầu cử.”
Việc này
không có nghĩa là chiến dịch vận động của tổng thống không hợp tác với cố gắng
của người Nga. Trong suốt cuộc điều tra của ông Mueller, nhiều vụ
rõ ràng có hợp tác đã lộ diện. Ông Paul Manafort chẳng hạn, cựu chủ tịch ban vận
động của tổng thống – mà vì cuộc điều tra của ông Mueller đang ngồi tù với bản
án bảy năm rưỡi – đã chia sẻ những thông tin thăm dò dư luận của ban bầu cử cho
một người được nói là điệp viên của Nga. Và có lẽ là ông Mueller đã tìm thấy những
vụ khác nữa. Nhưng rõ ràng ông không tìm thấy bằng cớ “súng còn bốc khói” là ban
vận động của ông Trump đã là những người cố tình tham dự vào một âm mưu của
Nga. Những sự liên lạc của họ với người Nga, theo bản tóm tắt của ông bộ trưởng,
không đủ để trở thành một “âm mưu” hay “một thỏa thuận – ngầm ý hay bày tỏ… về
can thiệp vào bầu cử.”
Nó sẽ phải có một sự tiết lộ hơn nữa những khám phá
của điều tra viên đặc biệt, mà ông Barr đã hứa công bố nhưng nay lại có vẻ chần
chừ, để có thể xác định là kết luận đó có làm cho chúng ta tin cậy được hay
không. Nhưng dầu sao chăng nữa một thắng lợi lớn cho tổng thống. Mặc dầu vẫn
còn có những nghi ngờ – trước sự việc là toán của tổng thống đã bao lần nói
láo, né tránh và chứng tỏ một sự sẵn sàng nhận sự giúp đỡ của người Nga – nó đã
khá gần trong việc xác nhận cho khẳng định “KHÔNG CÓ ĐỒNG LÕA” của tổng thống
mà ông đã tưởng không thể hy vọng có được.
Nó sẽ không cản trở những vị dân biểu Dân Chủ tiếp tục
những cuộc điều tra của Quốc Hội vào công việc của tổng thống và Nga. Và thực
ra là phải như vậy. Quyền kiểm tra của Quốc Hội khác với một cuộc điều tra của
một điều tra viên đặc biệt. Mục đích việc kiểm tra của Quốc Hội là để cung cấp
một sự công khai những hành vi đi ngược lại quyền lợi chung, ngay cả khi nó
không lên đến mức tội phạm, vốn là cái thước mà ông Mueller đã được ra lệnh phải
sử dụng. Và vẫn còn nhiều câu hỏi chưa được trả lời về liên hệ kỳ lạ của tổng
thống với Nga (chẳng hạn như, tại sao Nga lại mong muốn ông được đắc cử đến như
vậy?) mà có vẻ ông Mueller hoặc là không cứu xét đến hay chưa giải quyết được.
Dầu sao chăng nữa, điều tra viên đặc biệt có vẻ đã
làm giảm được nỗi sợ lớn nhất: rằng một tổng thống đương nhiệm của Hoa Kỳ là một
kẻ đồng lõa trong một âm mưu của Nga. Điều này quả là tốt cho ông Trump, nhưng
nó còn tốt hơn cho Hoa Kỳ, và sự kiểm tra của các nhân vật bên đảng Dân Chủ nên
được hướng dẫn bằng việc này. Nếu ông Mueller không tìm thấy bằng cớ nóng bỏng
thì họ cũng không nên chờ đợi tìm thấy.
Phần chính kia của cuộc điều tra của ông Mueller là
chuyện khác. Tóm tắt của ông bộ trưởng xác nhận là điều tra viên đặc biệt đã
tìm hiểu “một số những hành động của tổng thống” mà có thể coi như là một cố gắng
bất hợp pháp để cản trở cuộc điều tra vào âm mưu của Nga. Cuộc điều tra chính, bởi cơ quan
FBI, đã được trao cho ông Mueller một phần là vì quyết định của ông Trump cách
chức người lúc đó là giám đốc cơ quan, ông James Comey. Đó là một trong những
hành động có thể là cản trở pháp lý. Những cố gắng sau đó của tổng thống để
cách chức ông Mueller, mà cuộc điều tra ông đã gọi là “săn phù thủy,” có lẽ
là một điều cản trở pháp lý nữa.
Cả hai việc này chả hay ho gì cho tổng thống. Nhưng
nó luôn là khó khăn khi đặt câu hỏi nó có thể coi như cản trở công lý hay
không, bởi sự việc là ông Trump, qua chức vụ tổng thống, có quyền cách chức cả
hai người. Hầu hết các chuyên gia pháp lý nghĩ là một tổng thống có thể có tội
cản trở, ngay cả khi hành xử quyền chính đáng của chức vụ, nếu động cơ có ác ý.
Và cách chức ông Comey trong cố gắng đóng cửa cuộc điều tra về Nga chắc chắn sẽ
đúng với định nghĩa đó.
Những chuyên gia khác – đáng kể hơn là kể cả ông bộ
trưởng – duy trì là tổng thống không thể có tội cản trở khi hành động trong
khuôn khổ quyền hạn. Cuối cùng, ông Mueller, biết rõ những bất đồng ý kiến, quyết
định không giải quyết vấn đề này.
Theo bản tóm tắt của ông bộ trưởng Tư Pháp về kết luận
của ông, ông kể ra những điều ông tìm thấy về những hành vi đáng nghi ngờ của
ông Trump nhưng không quyết định là liệu nó có là bằng cớ đủ để có thể đưa ra
tòa. Thay vì vậy ông Mueller cung cấp lý luận cho cả hai phe. Theo ông bộ trưởng,
“điều tra viên đặc biệt nói là ‘trong
khi bản phúc trình này không kết luận là tổng thống có tội, nó cũng không nói
là ông không có tội.’”
Ông bộ trưởng – mới tháng rồi trở lại nắm Bộ Tư
Pháp, mà ông đã từng điều hành thời cố Tổng Thống George H.W. Bush – đã tự giải
quyết vấn đề. Ông và Thứ Trưởng Rod Rosenstein đã khẳng định là bằng cớ ông
Mueller cung cấp không đủ để “thiết lập là tổng thống có một hành động phạm tội
cản trở công lý.” Với việc chúng ta đã biết lập trường của ông Barr, việc này
cũng chả có gì là ngạc nhiên cả. Tuy nhiên, ông bộ trưởng đưa ra một lý luận
khác để hỗ trợ cho lập luận này. Ông biện bạch là khi ông Mueller không tìm thấy
bằng cớ tổng thống có âm mưu với Nga, nó sẽ rất khó xác định được là những hành
động sử dụng quyền hành của ông, nhưng bán cản trở công lý, có thể là có ý xấu.
Lập luận này nghe thật thái quá. Những liên hệ mờ ám
giữa ông Trump và Nga, và những thành tích của việc ông và các thuộc hạ của ông
nói láo về liên hệ đó, cho thấy tổng thống có những động cơ vô cùng đáng đặt câu
hỏi – tuy chưa đến mức âm mưu vĩ đại để gian lận bầu cử – để đóng cửa cuộc điều
tra về Nga. Dầu sao chăng nữa, những đối thủ của tổng thống sẽ nhắm thẳng vào sự
việc là ông Mueller cung cấp bằng cớ cản trở, mà ông cảm thấy không thể tha thứ
cho tổng thống, chưa kể những lý do pháp lý khiến nên làm vậy. Bên Dân Chủ nay
sẽ tranh đấu để có được chi tiết của những gì ông Mueller phúc trình về vấn đề
này.
Cuộc chiến sắp xảy ra sẽ có một cuộc sống chính trị
riêng. Trong bản tóm tắt, ông Barr nhắc lại “biết đến sự chú ý của công chúng đến
vấn đề này,” ông hy vọng sẽ phổ biến tối đa bản phúc trình của điều tra viên đặc
biệt sao cho “thích hợp với luật pháp liên hệ, luật lệ, và chính sách của bộ.”
Từng đó cũng đủ để giữ kín khá nhiều bản phúc trình của ông Mueller.
Những người Dân Chủ cảm thấy bị tổn thương vì sự thất
bại của ông Mueller không kết tội tổng thống, sẽ tự an ủi bằng cách xông vào cuộc
chiến mới với ông Barr về công bố bản phúc trình. Nhưng họ không nên cảm thấy bị
thương tổn. Ý tưởng là điều tra viên đặc biệt sẽ hạ bệ ông Trump nằm trong trí
tưởng tượng của bên Dân Chủ nhiều hơn là thực tại. Hàng trăm trang bằng cớ đã
công bố, nhiều trăm trang tài liệu trình tòa, không chỉ ra một âm mưu vĩ đại giữa
ban vận động Trump và Nga. Vụ cản trở khó mà chứng minh.
Thực ra, gánh nặng bằng cớ mà công tố viên độc lập
phải chịu đã làm cho cuộc điều tra của ông trông ra có vẻ như là một sự lảng
tránh để người ta quên đi những câu hỏi chính trị liên quan đến liên hệ của ông
Trump và Nga. Thí dụ như: Liệu cử tri Hoa Kỳ có chấp nhận rằng tổng thống của họ
tiếp tục từ chối công nhận sự hiện hữu của một cuộc tấn công vào nền dân chủ của
mình do một thế lực ngoại lai, mà ông luôn nói láo về liên hệ của ông với họ,
hay là có thể vào được ghế tổng thống nhờ họ, trong khi ông không làm gì để cản
trở cuộc tấn công tiếp tục của họ?
Bên Dân Chủ có lẽ nên cảm thấy là ông Mueller đã cho
họ một món quà chiến thuật. Một bản phúc trình nói có tội sẽ làm cho họ khó có
thể lờ đi chuyện đàn hạch ông. Và dĩ nhiên chuyện đó vô bổ vì đảng ông bảo vệ,
tổng thống chắc chắn sẽ không bị luận tội và cách chức. Các lãnh tụ Dân Chủ biết
rõ điều đó. Và họ không muốn làm điều đó. Điều tốt nhất mà họ có thể hy vọng ở
ông Mueller là một bản phúc trình biện minh cho việc họ tiếp tục các chiến dịch
kiểm tra tổng thống nhưng không buộc họ phải đàn hạch ông. Và ông Mueller đã
làm gần đúng như vậy.
Trong một khía cạnh nào đó, bản phúc trình này có vẻ
là một sự chỉ trích cho những ai muốn nhờ luật pháp giải quyết một vấn đề chính
trị. Cử tri chứ không phải là công tố viên cuối cùng sẽ quyết định là ông Trump
có đáng được làm tổng thống hay không. Và đó chính là cách một nền dân chủ giải
quyết vấn đề chính trị. (Lê Phan)
No comments:
Post a Comment