Quách Hạo Nhiên
Viet-Studies
2-2-2019
1. Định
mệnh và kiếp nạn?
Tết cổ truyền của dân tộc đang đến gần, cũng không
biết nói sao (cũng có thể là định mệnh và kiếp nạn của dân tộc này?) vì những
ngày cận Tết cũng trùng với dịp kỷ niệm ngày thành lập Đảng. Năm nay “Đảng ta”
đã bước qua “tuổi” 89 (03/02/1930 – 03/02/2019), lẽ thường, nếu là con người ở
độ tuổi này sẽ rơi vào tình trạng lú lẫn, không kiểm soát được suy nghĩ và hành
vi của bản thân, nhớ trước quên sau, không nói có, có nói không… Đây là quy luật
của tạo hóa, không cãi được.
Thật lòng thì tôi cũng không thấy phiền toái gì lắm
(như một vài người có những phản ứng khá cực đoan) về cái khẩu hiệu “Mừng
Đảng, mừng Xuân” được giăng mắc khắp nơi mỗi độ xuân về. Trịnh Công
Sơn nói “cuộc đời đó có bao lâu mà hững hờ”, thôi thì, ai vui được cứ vui, ai
sướng được cứ sướng. Với tôi, đơn giản chỉ coi đây như là sự không may (vì Xuân
và Đảng ở xứ sở này như đã nói ở trên, không hiểu sao định mệnh đã bắt “về”
cùng một lúc) hay có khi là trò đùa của số phận. Nói không may là vì Xuân về Tết
đến lẽ ra, phải được yên tĩnh và tự do thụ hưởng trọn vẹn niềm vui khi đất trời
thì phải/bị nghe những lời dối gian (trong suốt một năm chưa bao giờ ngơi nghỉ).
Giống như năm nay, nếu là người có lương tri, có tấm lòng với quốc dân đồng bào
và nếu còn minh mẫn, tỉnh táo, không lú lẫn thì tôi tin nhiều người sẽ không
tùy tiện cho phép mình mở miệng nhai đi nhai lại cái điệp khúc: “đất nước
có bao giờ được như thế này không!?”; “giáo dục nước nhà chưa bao giờ được như
bây giờ”; hay “cơ đồ dân tộc chưa bao giờ được như hôm nay?”…
Hãy nhìn mà xem, biển đảo cha ông rơi vào tay của
người “bạn vàng” chẳng biết bao giờ mới lấy lại được; đồng bào thì hết Tiên
Lãng – Hải Phòng lại đến Formosa – Hà Tĩnh, Đồng Tâm – Hà Nội, Cai Lậy – Tiền
Giang, Thủ Thiêm – Sài Gòn… chẳng lúc nào được yên vậy mà khi tổng kết chỉ thấy
nói về những thành tựu vượt bậc thì có phải sự dối gian đã ăn sâu vào máu rồi
không? Về bản chất, nhìn nhận vấn đề như thế thì có khác gì các “thế lực thù địch”
đã “nói xấu” và “xuyên tạc”, “chống phá”… mình theo chiều ngược lại. Nghĩa là
bên này thì ra sức thổi phòng những “thành tựu” và che giấu những khuyết tật,
còn bên kia thì thổi phòng các khuyết tật và lờ đi những “thành tựu” để công
kích lẫn nhau.
Không dừng lại ở đó, cả nước sâu mọt đục khoét khắp
nơi, lòng dân oán thán ngút trời, thế nhưng công cuộc “nhóm lò đốt củi” càng ngẫm
chỉ càng thấy ngao ngán và thất vọng thêm hơn. Vì tất cả xét đến cùng cũng chỉ
là những mưu toan nhằm triệt hạ vây cánh, “quân mày quân tao” để củng cố quyền
lực và sự độc đoán của kẻ “thắng làm vua”. Hoặc không thì là tìm một vài “con
chốt thí” để che mắt nhân dân. Kêu gào chống tham nhũng, chống suy thoái mà bật
đèn xanh để cho các ông quan tòa chà đạp lên hệ thống luật pháp, lợi dụng sự lơ
là không chú ý của người dân dịp xuân về để “xử chạy Tết” những kẻ sâu mọt
nhưng có “nhiều đóng góp cho ngành công an”. Hóa ra, nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa chỉ có tác dụng với những người dân thường, ít học còn gần như hoàn
toàn bất lực trước bọn quan tham – những kẻ có chức có quyền mà nhà thơ Nguyễn
Duy gọi là “điếm cấp cao” (Điếm cấp thấp bán trôn nuôi miệng/ Điếm cấp cao bán
miệng nuôi trôn)…
“Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân/Quân điếu phạt trước
lo trừ bạo”, những kẻ lãnh đạo nhân dân, lãnh đạo đất nước mà để cho lòng dân
không yên hay thù hận, oán thán ngút trời (vì không “trừ bạo”) thì theo cụ Nguyễn
Trãi đó là những kẻ vô đạo, thiếu lòng nhân và sự nghĩa tình. Cơ đồ, vận mệnh
tương lai của dân tộc, của đất nước vì thế, đứng trước nguy cơ ngày một xấu đi
hơn bao giờ hết. Nếu không lú lẫn thì cũng không nên hoang tưởng cho mình là
sáng suốt hay đỉnh cao trí tuệ.
2. Tai
nạn giao thông và sự thất bại của nền quản trị quốc gia
Những ngày cuối năm 2018, trong phiên họp thường kỳ
của Chính phủ (ngày 27/12), ông Nguyễn Xuân Phúc – người đứng đầu Chính phủ đã
rất vui mừng thông báo về tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt mức kỷ lục
trong nhiều năm qua. Thông tin nay được hầu hết các phương tiện truyền
thông đưa tin và sau đó cũng được một số người bình chọn là một trong những điểm
nhấn về tình hình kinh tế xã hội của đất nước trong năm 2018. Rõ ràng, nếu chỉ
nhìn ở khía cạnh bài toán kinh tế đơn thuần thì không thể không ghi nhận nỗ lực
và cố gắng của cả ê kip trong Chính phủ của ông Nguyễn Xuân Phúc. Thế nhưng,
xét trong cái nhìn về mối quan hệ giữa sự phát triển kinh tế và xây dựng nền
văn hóa đặc biệt là thảm trạng tai nạn giao thông hiện nay thì có nhiều vấn đề
cần nhận thức và suy nghĩ lại. Nói khác đi, trong cuộc sống chúng ta cần nỗ lực
và siêng năng lao động để kiếm tiền nhưng kiếm tiền xong rồi mà không được hoặc
không kịp thụ hưởng thì mọi nỗ lực cố gắng cũng là vô nghĩa. Trong cái nhìn
này, những người thuộc “Chính phủ kiến tạo và phục vụ” rõ ràng
vẫn đang nợ người dân Việt Nam một lời xin lỗi vì thảm trạng tai nạn giao thông
trong những năm qua vẫn không hề thuyên giảm cả là về số vụ lẫn tính chất và mức
độ nghiêm trọng của nó.
Dĩ nhiên, tai nạn giao thông là điều không ai mong
muốn. Nhưng trong thời bình mà số người chết vì tai nạn giao thông trong một
năm lên đến vài ngàn người (hơn cả thời chiến) thì dù muốn dù không phải thừa
nhận đó là sự thất bại trong quản trị và điều hành quốc gia. Thế nên, ở góc
nhìn văn hóa, nếu nói sinh mạng con người là quý nhất và cứu người như cứu hóa
thì những người trong “Chính phủ kiến tạo và phục” thay vì
sung sướng và tự hào về sự “tăng trưởng vượt bậc” hay “đạt mức kỷ lục chưa từng
có” của nền kinh tế hãy biết xấu hổ vì đã để trung bình mỗi ngày có gần 30 người
dân thiệt mạng vì tai nạn giao thông.
Nói cho cùng, có hai nguyên nhân lớn và cơ bản nhất
liên quan đến vấn đề tai nạn giao thông ở Việt Nam hiện nay đó là: cơ sở hạ tầng
giao thông còn nhiều hạn chế và ý thức, văn hóa của người dân khi tham gia giao
thông. Trong hai nguyên nhân lớn này thì vấn đề cơ sở hạ tầng giao thông nếu muốn
cải thiện khắc phục nhất định cần có lộ trình và nhiều yếu tố phức tạp khác như
tầm nhìn về quy hoạch đô thị hay tiềm lực, sức sống của nền kinh tế đất nước… Dẫu
vậy đây không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra các vụ tai nạn thảm khốc và
làm chết nhiều người như nguyên nhân thứ hai. Bởi lẽ, tuy vấn đề hạ tầng, đường
sá còn nhiều hạn chế nhưng nếu ý thức và văn hóa giao thông của người Việt tốt
hơn thì tin chắc rằng sẽ không có nhiều vụ tai nạn giao thông thảm khốc và khủng
khiếp như vừa rồi.
Có nhiều yếu tố liên quan đến ý thức và văn hóa giao
thông của người Việt hiện nay, tuy vậy có hai vấn đề cụ thể và quan trọng nhất
đó là: ý thức chấp hành luật pháp về giao thông và sự yêu
thương, tôn trọng, nhường nhịn lẫn
nhau của người Việt khi tham gia giao thông. Ở giác độ văn hóa, đây là hai vấn
đề người Việt kém nhất. Từ thực tế các vụ tai nạn giao thông cho thấy, có những
tài xế chỉ vì một tích tắc giành đường, vượt ẩu, hoặc sử dụng má tuy và uống rượu
bia nhưng vẫn ngồi sau tay lái để rồi sau đó tông xe vào người khác… gây ra những
cái chết rất thương tâm. Đây là gì nếu không phải là sự coi thường luật pháp và
thiếu tôn trọng, không biết quan tâm, chia sẻ với những người xung quanh mình?
Nhìn rộng ra, đây phải chăng cũng là biểu hiện của sự suy đồi và xuống cấp về đạo
đức, văn hóa trong xã hội hiện nay – vấn đề mà đã rất nhiều lần các chuyên gia
văn hóa, giáo dục đã lên tiếng cảnh báo. Một xã hội mà con người không có tinh
thần thượng tôn pháp luật cũng như không biết yêu thương, nhường nhịn và tôn trọng
lẫn nhau thì sự hỗn loạn, bấn loạn xảy ra âu cũng là một lẽ tất yếu.
Như vậy, từ thảm trạng tai nạn giao thông có thể thấy,
một “Chính phủ kiến tạo và phục vụ” mà chỉ lo, chỉ quan tâm đến việc kiếm tiền
mà bỏ qua hay gạt sang một bên vấn đề văn hóa (trong đó quan trọng nhất là giáo
dục) thì cơ đồ dân tộc nhìn về tương lai có thể lạc quan và tin tưởng được
không?
3. Thay
lời tết
Xuân về, Tết đến lẽ ra không nên nói những lời không
hay, không may. Tuy vậy, cũng không nên vì những mong ước tốt lành gửi đến nhau
mà chỉ toàn thốt ra những lời giả trá, dối gian. Một cá nhân tử tế thì không
nên “tốt khoe xấu che”. Một lãnh đạo tử tế thì không nên mỵ dân bằng những lời
chảy chuốt, giáo điều, sáo rỗng… Một dân tộc tử tế thì không nên ảo tưởng về tầm
vóc, trí tuệ của dân tộc mình. Tất cả phải chân thành và dũng cảm nhìn thẳng
vào các khuyết tật của mình để từng bước khắc phục, thay đổi và phấn đấu. Đây
là mới thật sự là, con đường, là điều kiện và cơ sở vững chắc để cái cơ đồ và
tiền đồ của dân tộc, của đất nước thêm nhiều khởi sắc, hi vọng và lạc quan hơn.
Cần Thơ, 02/02/ 2019 (28 Tết)
Q.H.N
No comments:
Post a Comment