Thứ
Tư, 04/25/2018 - 11:31 — tuongnangtien
Nhiệt
độ thời tiết thay đổi đột ngột như thân nhiệt của một người mang bệnh sốt rét.
Mới sáng bữa trước trời còn lành lạnh và nhạt nắng; qua sớm bữa sau nắng đã
chuyển màu vàng sậm và trời thì hâm hấp nóng. Tới trưa thì nóng như hun. Tôi mở
cửa bước vào xe mà tưởng như mình bước chân vô cái lò bánh mì.
Người
dân bản xứ bỏ giầy, bỏ vớ, bỏ luôn quần trong, áo ngoài; họ chỉ còn đeo lại vài
mảnh vải nhỏ xíu trên người, đi lơn tơn ở ngoài phố, gặp nhau họ chào hỏi hớn hở
và gật gù nhận xét thú vị “’The summer’s coming !” Mùa hè thiệt sao? Hè ở đâu
mà tới một cái rào vậy kìa? Có cái gì đột ngột, mới mẻ quá khiến cho một thằng
dân ti nạn khó tránh được đôi chút ngỡ ngàng.
Tự
nhiên tôi nghĩ đến cảnh một anh chồng, sống vào Thời Thượng Cổ, có sáng thức dậy
– trước khi cầm giáo mác đi vào rừng – đứng tần ngần nhìn quanh quất đất trời một
lát rồi quay vào nhà lay vai vợ: “Nè em, bắt đầu từ sáng nay là bước qua Thời
Trung Cổ rồi đó nha, dậy sớm một bữa đi để đón chào một thời đại mới!” Nghĩ
chơi và nói cho vui vậy chứ chưa chắc bất cứ cái gì mới đều được đón chào. Đôi
khi căn nguyên của sự khó chịu nằm ngay ở chỗ mới mẻ đó.
Tôi
sinh trưởng trong một xã hội nông nghiệp. Tôi quen và ưa thích một nhịp sống chậm.
Khi khổng khi không đời đẩy tôi vào đất lạ xứ người. Tôi trôi dạt đến những
thành phố kỹ nghệ và đô thị hóa ở mức cao độ. Nơi đây sự mới mẻ có hoài hoài, mọi
thay đổi đều đột ngột và nhanh chóng khiến tôi thấy mệt.
Mùa
Hè xứ lạ không tới đơn thuần, giản dị với cái nhận xét: “The summer’s coming!”
Nó tới cùng thì đủ thứ chuyện lôi thôi phiền phức khác. “Hàng mùa Đông bán
‘sale’ hà rầm!” Những món hàng được chụp hình mầu cẩn-thận, ghi giá biểu rõ
ràng trên những tờ báo quảng cáo – không biết từ đâu – cứ rớt vô nhà đều đều.
Bên cạnh hàng mùa Đông “sale” thắm thiết là y phục, giầy vớ và những đồ trang bị
cần thiết cho mua Hè. Hàng mới thì không “sale” nhưng cũng “discount” dữ lắm !
Cái
quần tắm giá thường tới bốn mười đồng; tự nhiên bớt còn có ba mươi đồng bạc.
Không mua thiệt uổng hết sức. Cái áo choàng lông con gì đó, hồi mùa Đông bán tới
ba trăm; bây giờ đại hạ giá còn có hai trăm. Hai trăm mỹ kim, sao rẻ rề và ít xịt
hà!
Tôi
thiệt là đang sống ở một thời đại và một nơi mà ai ai cũng có quá nhiều cơ hội
để tằn tiện và tiết giảm sự chi tiêu. Vậy mà, không hiểu tại sao, ai cũng mang
công, mắc nợ. Có lẽ người ta không nên sống theo nhịp “sale” của thị trường. Kẹt
nỗi cuộc đời nơi đây bị mấy thằng chó đẻ nào đó “set” như vậy rồi. Sức người có
hạn. Khó ai “reset” được những gì đã “set”. Do vậy, thiên hạ cứ theo đó mà sống
dở và chết dở. Tôi cũng đang dở sống, dở chết như hàng bao nhiêu thằng cha và
con mẹ ngu ngốc khác ở quanh mình.
Lâu
lâu tôi cũng chợt – nhận ra rằng mình đang chết dần, chết mòn, chết lắng, chết
thắm, chết dấm dúi và chết chắc ở nơi xa lạ này. Tôi cũng muốn phản kháng lắm
nhưng không nổi. Tôi chỉ có được những phản ứng tiêu cực mà thôi.
Thỉnh
thoảng tôi vẫn thường bỏ cái cuộc đời mình đang sống, con đường mình đang đi,
nhẩy lên bờ lề ngồi. Tôi ngồi nghỉ một lát chớ không mệt tắc thở. Tôi thường ngồi
hồi tưởng lại tuổi thơ của mình chơi. Cả đời tôi chỉ có những năm thơ ấu là coi
được được…
Khi
mà mùa hè bắt đầu ở nơi đây thì ở quê tôi mùa mưa đang đến, mưa đầu mùa. Mùa
mưa có dế. Chao ơi, là dế! Tôi nhắc đến tên loại dế và những kỷ niệm ấu thơ của
mình mà thấy bâng khuâng buồn nhớ như nghe có ai nhắc đến tên một người tình lỡ,
vào thuở đầu đời.
Sau
một buổi chiều mưa thành phố tôi ở thường tươi mát như vừa được tưới, sạch sẽ
như mới được lau. Tay cầm một cái hộp giấy, chân bước mải mê dọc theo những cột
đèn, chăm chú cúi đầu tìm kiếm. Thoáng thấy một cái chấm đen nho nhỏ đang di động
là tim lại đập hụt đi một nhịp, khấp khởi mừng thầm, hồi hộp, hớn hở chạy nhào
người tới: một con dế mái ! Thiệt là thất vọng não nề và những cú thất vọng kiểu
này có đều đều trong một đêm. Phải chịu khó đi hỏi, đi suốt đêm thì may ra mới
tìm được một hai con dế trống.
Mà
được đi như vậy là may đó nha. Đâu phải chiều nào trời cũng mưa. Chiều không
mưa là tối không có dế bay. Có đi dọc theo một triệu cái cột đèn thì cũng chả
tìm được một chú dế nào. Một buổi chiều không mưa, giữa những ngày mưa đầu mùa,
là một đêm vất vả cho những mái đầu xanh vô tội. Thế nào rồi cũng phải kiếm
chuyện để xin mẹ cho bằng được một đồng, mua nến. Sau đó, làm bộ xuống bếp đứng
sớ rớ chơi; đợi đúng lúc không ai để ý là chớp cái hộp quẹt bỏ túi rồi len lén
biến ra khỏi nhà giữa lúc đêm thâu.
Nơi
đến thường là một cái vườn rau, nếu gần nhà không có cái vườn rau thì đành
phiêu lưu vào bất cứ một cái cánh đồng cỏ nào. Tới nơi rồi là phải lắng tai
nghe ngóng cho đúng hướng, bước lần dò thật êm, thật nhẹ. Chỉ cần hơi mạnh chân
là con dế mất dạy im bặt tiếng liền.
Lại
phải ngồi xuống, ngồi yên một nơi, nín thở đợi chờ, chờ cho đến khi con dế tiếp
tục phùng cánh gáy. Ước lượng khoảng cách, thẩm định vị trí xong, nhè nhẹ thắp
nến lên, một thằng câm nến, một thằng quì nhào người xuống bụi cỏ, hai tay vạch
bắt tìm kiếm May lắm thì mới lật được ngay chóc, bắt một cái dính liền, nếu
không thì lại công toi !
Lỡ
mà nhằm khi “gia đình có việc”. Bố mẹ khó khăn nghiêm khắc thấy rõ, đi đêm về
là chắc chắn ăn đòn chứ chả có dọa dẫm lôi thôi gì cả. Kẹt vậy thì tôi đành phải
bắt dế ban ngày – vô vọng hơn nhiều. Ban ngày dế ít khi gáy lắm. Tha thẩn hết
gò này sang đồi khác, gặp cục đá bự nào cũng ráng lật, thấy bất cứ cái gì có thể
che được một con dế đều bới ra, và năm thì mười họa tôi mới thấy được một con dế
thiệt. Không có gì vất vả bằng đào bắt dế hàng.
Đất
mềm thì cuốc. Cuốc ấm ớ đụng đâu cuốc đó thì chỉ toàn thấy đất. Cuốc lạng quạng
thì đứt đầu con dế như không. Đất cứng thì chỉ có mỗi một cách chơi, đổ nước xuống
hang. Hai ba thằng mở nút quần, thi nhau đái, đái hết, đái hết nước cũng chưa
chắc đã ăn thua. Thường thì thế nào cũng phải chạy đôn chạy đáo tìm cho được
năm mười lon sữa bò nước nữa đổ cho ngập miệng hang mới được. Tới đây rồi thì rắn
cũng phải bò ra chứ đừng nói chi là dế.
Và
đây cũng là lúc phiền hà. Cũng như cái chuyện người lớn làm cách mạng, trẻ con
đi bắt dể phải tuyệt đối thân và tin nhau. Mọi giao hẹn chia chác đều phải phân
định trước một cách rõ ràng. Nếu không thì lại xẩy ra chuyện oa xịt thằng này, nghỉ
chơi thằng nọ, thanh trừng hàng ngũ hoài hoài.
Nhiều
thằng nhiều con thấy dế là tối cha nó mắt lại. Thế là giành giựt, mẻ đầu,
u trán tùm lum. Một con dế bắt được tại hang quí lắm chớ chơi sao. Chụp giựt lạng
quạng nó còn có một giò thì có mà tiếc ngẩn người. Khi đã chụp dính con dế về
phần mình rồi, hé hé ra coi, chi cần thấy nó đứt mẹ một cái râu là tôi cũng cảm
thấy muốn đứt ruột.
Để
có một con dế thực sự ngon lành thì điều kiện tiên quyết là phải cồ, giò cẳng
chửng chạc, râu mắt, râu mép còn nguyên. Mùa dế chắc chắn sẽ sinh động và đầy đủ
hơn nhiều khi sở hữu một con dế có đủ những tiêu chuẩn vừa kể.
Có
vô số việc phải chăm lo và chăm lo một cách say mê thích thú. Trước hết là hộp
đựng. Cái hộp bánh LU thấy thì tuyệt đẹp nhưng mà sợ là dế không thích lạnh. Hộp
“fromage con bò cười” thì được quá, nhưng nếu có cái hộp “calcium corbière” thì
được hơn nhiều. Rộng rãi và thoáng mát, nơi ẩn trú lý tưởng cho loài dế. Bên
trên đục chừng mươi, mười lắm lỗ cho dế thở. Ở dưới rải một lớp đất mỏng cho có
hơi đất.
Tất
nhiên là thằng nào ngu lắm mới quên cho vào đó một hai cọng giá hay một cuống
xà lách thật non và thật tươi. Đừng có cho dế ăn cơm, bụng nó sẽ dài ra và mau
biến thành sâu rọm!
Một
mùa hè mà bắt được chừng hai ba trự dế nhứt xóm thì sách vở coi như là tôi vứt.
Có ráng tới trường thì chỉ là để chờ giờ ra chơi. Đá dế. Đá cho nó đã. Đá dế phục
thù. Thù hằn có đâu từ mùa dế trước khi mà mình không có cái may mắn bắt được một
con dế ngon lành như hiện tại.
Mỗi
đêm trước khi đi vào giấc ngủ, hồi tưởng lại những pha gay cấn nhất trong ngày
mà còn thấy đã. Con dế mình càng rộng, đi sát đất, thúc mạnh, nghiến dai, quay
mình lẹ như chớp. Bảnh cỡ đó lấy cái gì ra mà không ăn con nhà người ta. Sáng sớm
thức dậy đã nghe tiếng gáy vang dưới chân giường. Lại một ngày hạnh phúc nữa.
Hạnh
phúc ở đâu ra mà dễ dàng và lảng xẹt vậy trời. Mà có liền liền nữa chớ. Năm nào
mà không có mùa dế. Năm nào mà thiếu mùa nuôi chim nuôi cá. Thiệt là quanh năm
ăn chơi mệt nghỉ.
Phải
chi người ta nhỏ hoài thì đâu có ai ngán cái kiếp người. Nhưng mà đâu có ai
“nhỏ” hoài được. Tự nhiên là con người cứ lớn ào ào dù chắc thiệt tình là
không ai thích. Và khi đã lớn là tuổi thơ giã từ cuộc đời. Tuổi thơ ra đi mang
theo hết cả dế, chim, diều, cá và hàng ngàn thứ đồ chơi tuyệt vời khác.
Tôi
đi một cái rột từ tuổi thơ đến tuổi già. Tôi không có tuổi trẻ nên không biết
cái tuổi trẻ đầy đủ trọn vẹn an bình – thực tình – nó ra sao ? Tuổi trẻ của tôi
và những thằng như tôi chỉ có những phản ứng hóa học trừu tượng; những công thức
toán khô khan mà chúng tôi phải ráng nuốt sống để đi thi. Sau đó là những
ngày quân trường đổ mồ hôi, chiến trường lai láng máu. Giữa những khoảng thời
gian khó sống này là những khoảng trống nằm thoi thóp trong những căn phòng ngủ
rẻ tiền với rượu, với cần sa, ma túy và gái điếm rồi cái thứ tuổi trẻ xa lạ này
chấm dứt trong một trại tù binh!
Trại
tù binh hay trại cải tạo thì thôi hết nói. Ở đây thì không có tuổi cũng không
có tên. Tên tuổi làm gì ở một nơi mà người ta cố ép con người thành những con vật
đói. Hú vía là tôi đã chạy thoát khỏi nơi đó. Rồi tưởng sao? Bây giờ thì tôi sa
lầy nơi góc bể chân trời. Cái vũng lầy này coi bộ không dễ dẫy và không dễ
thoát. Phần đời còn lại chắc cũng cầm bằng như nước chảy hoa trôi. Thôi, kệ mẹ
nó muốn tới đâu thì tới. Thiệt uổng là đời người chỉ cuốn tới chứ không có cái
vụ de lui; nếu không, tôi đã trở lại quãng đời thơ ấu của mình rồi.
Tuổi
thơ – trời ơi – tôi biết tìm nó ở đâu bây giờ. Những con dế ấu thời thì lại
càng biệt vô âm tín. Sống ở một thành phố kỹ nghệ nhìn đâu đâu cũng toàn thấy
nhựa đường và ciment thì tìm đâu cho ra con dế. Ráng lắm thì cũng chỉ thấy được
con dán mà thôi. Mà dán – nói thiệt – hồi nhỏ tới giờ tôi không hề giao du với
cái con vật kỳ cục này. Nó làm phiền người ta chết mẹ.
Thôi
cũng đành. Adieu con dế!
1984
No comments:
Post a Comment