31/03/2018
Giống
như nhiều xóm khác, xóm ấy có nhiều nhà. Giống như nhiều xóm khác, xóm ấy có một
căn to hơn, đông người hơn và có vẻ khá giả hơn những nhà khác.
Bên
cạnh căn dường như to nhất, giàu nhất xóm ấy là một căn nhà nhỏ. Dân trong xóm
chú ý tới cả hai không phải vì sự khác biệt về mức độ bề thế, phát đạt giữa hai
căn nhà - những khác biệt vốn xóm nào cũng có - yếu tố khiến thiên hạ bận tâm
là quan hệ, cách ứng xử kỳ quái của hai chủ nhà, đặc biệt là chủ căn nhà nhỏ.
Sống
bên cạnh một người hàng xóm lâu đời mà thế hệ nào cũng muốn chi phối cả xóm, thậm
chí làm chủ cả làng, thế hệ nào cũng muốn mở rộng mảnh đất của họ và trong quá
khứ, gia tộc của chủ căn nhà lớn từng dùng đủ thứ thủ đoạn để nuốt chửng hàng
xóm, thay vì phải hết sức cẩn thận, khôn khéo, “tề gia” để tự bảo vệ nơi cư trú
cho gia tộc của mình, chủ căn nhà nhỏ hiện thời từng dựa hẳn vào chủ căn nhà lớn
để đánh, đuổi anh em của mình ra khỏi nhà.
Khi
giành được quyền kiểm soát căn nhà, chủ căn nhà nhỏ vừa liên tục bày tỏ sự biết
ơn chủ căn nhà lớn đã giúp sức cho mình “đá gà cùng một mẹ”, vừa cấm con, cháu
đề cập đến những xung đột giữa tổ tiên, ông bà hai bên vì mâu thuẫn nhà, đất
trong quá khứ...
Tuy
nhiên sự phi lý chưa ngừng ở đó. Dẫu không từ dịp nào để chứng minh mình là
“láng giềng tốt”, rằng mình luôn tâm niệm “vận mệnh tương thông, lý tưởng tương
đồng” với chủ căn nhà lớn nhưng thỉnh thoảng, chủ căn nhà nhỏ vẫn bị chủ căn
nhà lớn “bạt tai, đá đít”. Lạ là chủ căn nhà nhỏ không thay đổi… lập trường và
cách hành xử.
Sống
trong cảnh hôm qua bị chủ căn nhà lớn chiếm mất góc vườn này, hôm nay bị chủ
căn nhà lớn sai con, cháu mang rác sang đổ giữa nhà mình,… một số đứa trong đám
con, cháu của chủ căn nhà nhỏ thắc mắc, phản đối. Đám đó bị chủ căn nhà nhỏ gom
hết, xếp hết vào loại “nghịch tử”, bị “giáo dục” bằng những biện pháp nghiêm khắc
vốn chỉ dành cho kẻ thù. Muốn được yên thân, con cháu của chủ căn nhà nhỏ chỉ
có một cách: Nhắm mắt, bịt tai, tự gạt chính mình rằng nhà cửa, đất đai, quan hệ
giữa chủ căn nhà nhỏ và chủ căn nhà lớn là chuyện của… người lớn.
Giờ,
phần lớn mặt tiền của căn nhà nhỏ đã thuộc quyền kiểm soát của chủ căn nhà lớn.
Thực tế đó khiến số thành viên của căn nhà nhỏ bất bình với cả chủ nhà của mình
lẫn chủ căn nhà lớn tăng đáng kể. Gần đây, để duy trì quyền kiểm soát căn nhà,
thỉnh thoảng, chủ căn nhà nhỏ lên tiếng phản đối chủ căn nhà lớn song xét về tổng
thể, chuỗi hành động phản kháng ấy chỉ là chiếu lệ, chủ yếu nhằm trấn an, xoa dịu
con cháu trong nhà. Song song với chuỗi hành động phản kháng, chủ căn nhà nhỏ vừa
khuyến cáo, vừa tạo điều kiện để chủ căn nhà lớn tham gia khuyến cáo con cháu
trong nhà mình rằng, hàng xóm vừa giàu, vừa mạnh thành ra đối đầu không chỉ dẫn
tới thảm cảnh toàn gia mất chốn dung thân mà còn có nhiều kẻ trong gia đình mất
mạng…
Dưới
gầm trời này sẽ có rất nhiều người bĩu môi, lắc đầu sau khi nghe câu chuyện vừa
kể. Ắt có không ít người nhận định câu chuyện vừa kể là… nhảm nhí. Làm gì có
gia đình nào, gia tộc nào bạc phúc tới mức có loại gia trưởng suy nghĩ, hành xử
khó tin như chủ căn nhà nhỏ! Nếu bạn – người vừa đọc câu chuyện này – nhận ra,
câu chuyện dù không thể tin được ấy có thật, xin… chia buồn với bạn, bởi còn cư
trú trong căn nhà nhỏ ấy hay không thì bạn vẫn là một thành viên của gia đình,
gia tộc bạc phúc đó.
***
Scandal
“Điệp vụ Biển Đỏ” (Operation Red Sea do Bona Film Group - Trung Quốc sản xuất)
đã được hóa giải bằng “Thông cáo báo chí” mà Bộ Văn hóa – Thông tin” phát hành
ngày 26 tháng 3.
“Điệp
vụ Biển Đỏ” do Trung Quốc sản xuất dựa trên một sự kiện xảy ra hồi 2005: Nội
chiến bùng phát tại Yemen (một quốc gia thuộc khu vực Tây Nam châu Á, nằm bên bờ
Biển Đỏ) và chính phủ Trung Quốc đã điều động quân đội di tản 600 công nhân
Trung Quốc khỏi Yemen.
“Điệp
vụ Biển Đỏ” là một thông điệp được soạn thảo hết sức công phu, có chủ đích rất
rõ ràng: Quảng bá sự thiện chiến, sức mạnh của quân đội Trung Quốc, đặc biệt là
của Hải quân Cộng hòa nhân dân Trung Hoa. Với những người lính dũng cảm, mưu
trí và phương tiện chiến tranh hiện đại như đã trình bày trong “Điệp vụ Biển Đỏ”,
khán giả ắt phải nhận ra quân đội Trung Quốc là đội quân “bất khả chiến bại”,
dư khả năng đè bẹp mọi kẻ thù, bất kể ở chiến trường, tình huống nào.
Sau
khi “Điệp vụ Biển Đỏ” được phép công chiếu tại Việt Nam, khán giả phát giác,
trong 36 giây cuối, bộ phim “kể thêm” một sự kiện nữa: Trên đường đưa đồng bào
của mình từ Yemen trở về Trung Quốc, Hải quân của Cộng hòa nhân dân Trung Hoa
đã băng qua biển Đông và vì phát giác có một số con tàu đang hiện diện tại vùng
biển này, Hải quân của Cộng hòa nhân dân Trung Hoa đã cảnh cáo qua loa: “Đây là
Hải quân Trung Quốc. Quý vị sắp tiến vào lãnh hải Trung Quốc, hãy rời khỏi đây
ngay lập tức”!
36
giây “kể thêm” ấy khiến nhiều người Việt phẫn nộ. Với họ, trong bối cảnh như hiện
nay, cho phép công chiếu “Điệp vụ Biển Đỏ” là phản quốc vì gián tiếp thừa nhận
yêu sách của Trung Quốc về chủ quyền tại biển Đông. Bộ Văn hóa – Thông tin bác
bỏ những nhận định kiểu đó vì vô căn cứ. 36 giây “kể thêm” chỉ thể hiện chuyện
khi băng ngang “lãnh hải của Trung Quốc ở biển Đông”, vì nhìn thấy một vài chiếc
tàu từ xa nên chiến hạm của Trung Quốc phát cảnh báo. Bởi “hình dáng những chiếc
tàu này không rõ nét” nên “không thể kết luận ‘Điệp vụ Biển Đỏ’ liên quan đến vấn
đề chủ quyền biển đảo”. Bộ Văn hóa – Thông tin khẳng định, Hội đồng Thẩm định
và Phân loại phim truyện Quốc gia, bao gồm đại diện của Ban Tuyên giáo thuộc
Ban Chấp hành Trung ương Đảng CSVN, Ủy ban Văn hóa - Giáo dục - Thanh thiếu
niên và Nhi đồng của Quốc hội Việt Nam, Cục Điện ảnh thuộc Bộ Văn hóa – Thông
tin của chính phủ Việt Nam, Hội Điện ảnh Việt Nam và các chuyên gia có uy tín
đã thực hiện “đúng quy trình hiện hành”. Thậm chí, một thành viên trong Hội đồng
Thẩm định và Phân loại phim truyện Quốc gia, bà Lý Phương Dung, Cục phó Cục Điện
ảnh còn cho rằng, ngoài dân chúng, báo giới cũng “suy diễn, chủ quan, gây ra
nhiều thông tin sai lệch trong dư luận, đồng thời tạo ra những tác động tiêu cực
trong xã hội” (1).
***
Nhân
những tranh cãi phát sinh từ “Điệp vụ Biển Đỏ”, có lẽ nên nhắc lại một chuyện
cũng liên quan tới phim: Oshin – bộ phim truyền hình 297 tập, mỗi tập 15 phút,
kể về cuộc đời của bà Shin Tanokura, người Nhật. Sở dĩ chọn Oshin vì nhiều người
đã xem và rất dễ tự đối chiếu…
Người
Việt được xem Oshin năm 1994. Thời đó, mỗi khi Đài Truyền hình Việt Nam phát
Oshin, hàng chục triệu người Việt tạm rũ bỏ tất cả các công việc thường nhật để
theo dõi những diễn biến trong cuộc đời của Shin từ lúc 6 tuổi cho đến khi đã
84 tuổi.
Có
một điểm chung, đáng chú ý là xem xong Oshin, người ta không chỉ thương cảm,
ngưỡng mộ lòng nhân ái, nghị lực phi thường, sự thông minh, sắc sảo của Shin mà
còn đồng cảm với người Nhật. Đặc biệt là với thế hệ người Nhật dính líu đến Thế
chiến thứ hai, từng gieo rắc đau thương, tang tóc khắp châu Á, kể cả Việt Nam
(hai triệu người chết đói).
Oshin
là câu chuyện sống động, đủ sức thuyết phục mọi người rằng, người Nhật cũng đói
khát, gánh chịu đủ thứ đau khổ, mất mát như mọi dân tộc khác trong và sau Thế
chiến thứ hai. Người Nhật, nước Nhật cũng chỉ là nạn nhân của chính quyền phát
xít Nhật...
Đến
giờ, tác động mạnh mẽ của Oshin lên người Việt vẫn còn sâu đậm. Oshin giờ là một
danh từ có tính đại chúng, nhiều người Việt vẫn dùng để chỉ những người giúp việc
nhà.
Chẳng
riêng tại Việt Nam, Oshin đã tạo ra hiệu ứng tương tự trên khắp thế giới, kể cả
khu vực Trung Đông. Chính phủ Nhật đã dùng Oshin như một món quà để trao tặng
nhiều quốc gia. Qua Oshin, thiên hạ tự điều chỉnh nhận thức của họ về người Nhật,
nước Nhật. Với nhiều cá nhân, người Nhật, nước Nhật trở thành một thứ mẫu mực. Ở
Iran, sau khi một phụ nữ trả lời trên đài phát thanh quốc gia rằng với cô,
Oshin là biểu tượng của phụ nữ Hồi giáo, Giáo chủ Ayatollah Khomeini – lãnh tụ
tối cao của quốc gia Hồi giáo này - đã ra lệnh tống giam bốn người của đài truyền
hình quốc gia với cáo buộc phải chịu trách nhiệm do đã tiếp nhận và quảng bá
Oshin trên toàn quốc (2).
Chính
trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học - kỹ thuật luôn luôn tạo ra những tác
động nhất định đến nhận thức. Những tác động đó tích cực hay tiêu cực, đậm hoặc
nhạt phụ thuộc vào chủ trương, cách thức, mức độ. Không phải tự nhiên mà quốc
gia này trao tặng học bổng cho những sinh viên ưu tú của quốc gia khác hay tài
trợ cho những chương trình giảng dạy ngôn ngữ của dân tộc mình ở quốc gia nào
đó. Không phải tự nhiên mà quốc gia nào đó tổ chức triển lãm, giới thiệu rộng
rãi các thành tựu hơn người của mình. Cũng không phải tự nhiên mà các kế hoạch
hỗ trợ phát triển, chương trình viện trợ ra đời… Tất cả chỉ có một mục đích, tạo
sự đồng cảm, phát triển thiện cảm, niềm tin, sự ngưỡng mộ. Đồng cảm, thiện cảm,
niềm tin, sự ngưỡng mộ vốn trừu tượng không đo, đếm được nhưng lợi ích thu về từ
sự chuyển hóa ấn tượng thành thị hiếu tiêu dùng, khuynh hướng mua sắm sản phẩm,
dịch vụ lại rất cụ thể.
***
Trong
vài thập niên gần đây, theo chân nhiều cường quốc, Trung Quốc cũng bắt đầu thực
hiện các dự án đầu tư bên ngoài lãnh thổ, triển khai các kế hoạch hỗ trợ phát
triển, chương trình viện trợ trên toàn thế giới. Dù đó là một nỗ lực không
ngưng nghỉ nhưng nếu chịu khó theo dõi thời sự thế giới ắt sẽ thấy tại sao
Trung Quốc không thành công, ắt sẽ hiểu tại sao Trung Quốc không tạo được những
tác động tích cực như Trung Quốc mong muốn trên toàn cầu. Đến giờ, tác động lớn
nhất, dễ thấy nhất là sự lo ngại về một Trung Quốc đang cố gắng phát triển theo
kiểu Trung Quốc.
Vậy
một Trung Quốc đang cố gắng phát triển theo kiểu Trung Quốc có gây lo ngại tại
Việt Nam không? Câu trả lời là có. Giống như dân chúng nhiều quốc gia khác, mức
độ lo ngại về Trung Quốc nơi người Việt càng lúc càng tăng. Tuy nhiên khác với
chính phủ nhiều quốc gia khác, dường như hệ thống công quyền Việt Nam muốn chuyển
hóa sự lo ngại ấy thành sợ hãi. Không phải tự nhiên mà nhiều viên chức hữu
trách liên tục bóng gió, xa gần về hậu quả thảm khốc nếu hành động cứng rắn đối
với một Trung Quốc đã vượt xa Việt Nam cả về khả năng quân sự lẫn kinh tế.
Không phải tự nhiên mà mạng xã hội càng ngày càng nhiều thách thức, chỉ trích
những cá nhân bày tỏ sự lo ngại về chuyện Trung Quốc càng ngày càng hung hãn,
càn rỡ ở biển Đông.
Nếu
không muốn chuyển hóa sự lo ngại của dân chúng Việt Nam về Trung Quốc thành sự
sợ hãi đến mức toàn dân nên nhất trí nhún nhường thì tại sao hồi tháng 2 năm
nay, dù website của Bộ Quốc phòng Trung Quốc từng khẳng định, 36 giây “kể thêm”
trong “Điệp vụ Biển Đỏ” chính là thông điệp gửi cho các loại tàu xâm phạm lãnh
hải Trung Quốc ở quần đảo Trường Sa, giữa tháng 3 này, Hội đồng Thẩm định và
Phân loại phim truyện Quốc gia vẫn gật đầu cho bộ phim quảng bá sự thiện chiến,
sức mạnh của quân đội Trung Quốc, đặc biệt là của Hải quân Cộng hòa nhân dân
Trung Hoa trên toàn Việt Nam (3)?
Nếu
không muốn chuyển hóa sự lo ngại của dân chúng Việt Nam về Trung Quốc thành sự
sợ hãi đến mức toàn dân nên “nhất trí nhún nhường” thì tại sao Công ty Phim
Thiên Ngân (Galaxy ME) – một doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực
phát hành phim – có thể nhận ra ngay lập tức rằng, 36 giây “kể thêm” trong “Điệp
vụ Biển Đỏ” không ổn, thành ra cương quyết lắc đầu với đề nghị của Bona Film
Group (hỗ trợ một triệu Mỹ kim để Thiên Ngân đứng ra lo thủ tục phát hành “Điệp
vụ Biển Đỏ” tại Việt Nam) mà Hội đồng Thẩm định và Phân loại phim truyện Quốc
gia vẫn “gật”, Bộ Văn hóa – Thông tin vẫn mạnh miệng khẳng định “gật” là “đúng
qui trình”, vẫn phê phán sự phẫn nộ vì cho phép Trung Quốc quảng bá rộng rãi
yêu sách chủ quyền ở biển Đông qua “Điệp vụ Biển Đỏ” là “vô căn cứ” (4).
Tình
tiết Bona Film Group thà bỏ ra thêm một triệu Mỹ kim nữa chứ không chấp nhận đề
nghị của Galaxy ME (cắt bỏ một số cảnh không ổn trong “Điệp vụ Biển Đỏ”), nâng
mức “hỗ trợ” từ một triệu Mỹ kim lên hai triệu Mỹ kim, giao “Điệp vụ Biển Đỏ”
cho CGV (một doanh nghiệp khác hoạt động trong lĩnh vực phát hành phim tại Việt
Nam) đứng ra làm thủ tục và tổ chức chiếu phim này trên toàn Việt Nam - như bà
Đinh Thanh Hương, Tổng Giám đốc Galaxy ME, kể với báo chí có đáng xem là căn cứ
để phải làm gì đó không?
***
Thái
độ, cách ứng xử kỳ quái của hệ thống công quyền Việt Nam - chủ căn nhà nhỏ
trong quan hệ với Trung Quốc - chủ căn nhà lớn là lý do khiến càng ngày càng
nhiều người Việt tự an ủi, những thua thiệt mà dân tộc, xứ sở của mình đã cũng
như đang gánh chịu là do… định mệnh an bài, trở thành láng giềng của một gã
hàng xóm xấu tính.
Nhỏ
có đồng nghĩa với thua thiệt và phải sống hèn, chịu nhục không?
Thực
tế chứng minh là không!
Nếu
có thời gian, xin hãy tìm đọc lịch sử Luxembourg – quốc gia mà diện tích chỉ
khoảng 2.500 cây số vuông. Tuy diện tích của Luxembourg xấp xỉ các tỉnh như: Bạc
Liêu, Tiền Giang, Bình Dương,… của Việt Nam nhưng dân số của Luxembourg chỉ cỡ
¼ các tỉnh vừa kể.
Nhỏ
xíu lại bị vây bọc bởi nhiều cường quốc (Pháp, Đức, Bỉ), giữa một châu Âu từng
liên tục hợp – tan do vô số kế hoạch thôn tính, triệt hạ lẫn nhau, Luxembourg từng
bị quốc gia này đá qua, liên minh kia đá lại trong nhiều thế kỷ. Thế nhưng
Luxembourg không bị xóa sổ. Xét về bản lĩnh, Luxembourg hơn xa Prussian (Phổ -
cường quốc thống trị, làm mưa, làm gió ở châu Âu suốt hai thế kỷ 18 và 19 nhưng
đến thập niên 1930 thì mất tên trên bản đồ thế giới).
Nhỏ
xíu nhưng Luxembourg là một trong những thành viên sáng lập Liên Hiệp Quốc, đồng
thời là một trong những thành viên sáng lập NATO (Khối Hiệp ước Bắc Đại Tây
Dương). Nhỏ xíu nhưng Luxembourg còn là một trong những thành viên sáng lập
BENELUX (liên minh Bỉ - Hà Lan – Luxembourg), kế đó là một trong những thành
viên sáng lập Liên minh châu Âu (EU). Nhỏ xíu song Luxembourg luôn là quốc gia
dẫn đầu về GDP/nhân khẩu trên thế giới.
Nếu
đọc lịch sử Luxembourg ắt sẽ thấy, sở dĩ Luxembourg như ngày nay vì may mắn
không có tập thể nào “tài tình, sáng suốt” đến mức tự nguyện biến đồng bào của
mình thành “xung kích cho lực lượng vô sản toàn thế giới”, tự biến quê hương của
mình thành “tiền đồn của khối xã hội chủ nghĩa”, không cậy nhờ hàng xóm để “đá
những con gà cùng mẹ” và để có thể duy trì vai trò gia trưởng, luôn luôn nhẫn nại,
không ngừng bày tỏ “lòng biết ơn”, ý chí cầu an với những kẻ hôm nay bạt tai,
ngày mai đá đít mình.
Nghĩ
ra, xiển dương “vận mệnh tương thông, lý tưởng tương đồng”, Trung Quốc quả là…
tài!
Chú
thích:
No comments:
Post a Comment