Richard A.
Bitzinger - RSIS
Commentary
Biên dịch: Nguyễn
Thị Hồng Thư| Hiệu đính: Lê Hồng Hiệp
Posted
on 22/03/2018 by The Observer
Đã
từng có một loạt những bài viết suy đoán rằng nếu Nhật Bản trở thành một cường
quốc sở hữu vũ khí hạt nhân thì đó có thể là một điều tốt cho an ninh khu vực.
Học giả nổi tiếng Walter Russell Mead đã có một bài viết trên tờ Wall
Street Journal nêu quan điểm rằng một “nước Mĩ rút khỏi Thái Bình
Dương” – xuất phát từ sự dao động của chính quyền Trump với những cam kết suy yếu
ở châu Á – có thể dẫn đến việc Nhật Bản kết luận rằng “sở hữu vũ khí hạt nhân”
có lẽ là lựa chọn tốt nhất cho nước này. Gần đây hơn, trên tờ Washington
Post Bilahari Kausikan viết rằng cả Nhật Bản và Hàn Quốc nên phát triển
vũ khí hạt nhân, và điều đó chỉ còn là vấn đề thời gian, chứ không phải là có xảy
ra hay không.
Thực
vậy, cả Mead lẫn Bilahari đều tin rằng chính quyền Trump nên hoan nghênh ý tưởng
về một châu Á hạt nhân hóa. Theo Bilahri, điều đó sẽ tạo ra một “sự đối trọng 6
hướng của tình trạng hủy diệt lẫn nhau chắc chắn”. Và quả thật, nếu Hoa Kỳ
không còn đảm bảo an ninh cho Nhật Bản nữa, tức bảo vệ nước này bằng ô hạt nhân
Hoa Kỳ, thì có lẽ Tokyo cần nghiêm túc cân nhắc trở thành quốc gia hạt nhân.
Hơn nữa, nhìn chung phải thừa nhận rằng Nhật Bản có năng lực công nghệ để chế tạo
bom nguyên tử trong một khoảng thời gian tương đối ngắn – có lẽ là vài tháng,
nhiều nhất là vài năm. Tuy nhiên, câu hỏi thiết thực lại là: Nhật Bản có thực sự
muốn trở thành quốc gia hạt nhân không?
Thách
thức
Trước
hết, Nhật Bản có thể sẽ nhận thấy trở thành một quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân
là một việc khó khăn hơn rất nhiều so với những gì nước này hay nhiều người
nghĩ. Nó không đơn giản là chế tạo một quả bom nguyên tử. Phải, nếu Nhật Bản chế
tạo và thử nghiệm bom hạt nhân, điều đó sẽ tạo ra tác động khắp châu Á và cả thế
giới. Nhưng sẽ cần rất, rất nhiều thứ để Tokyo có thể tạo ra được một sự răn đe
hạt nhân đáng tin cậy.
Trước
hết, Nhật Bản sẽ cần thử nghiệm và kiểm tra lại năng lực hạt nhân của chính nước
này. Phải, những siêu máy tính có thể mô phỏng vài đặc tính của một vụ nổ hạt
nhân, nhưng cuối cùng rõ ràng Nhật Bản sẽ phải thực hiện nhiều thử nghiệm hạt
nhân trong nhiều năm để tạo ra một lực lượng hạt nhân đáng tin cậy.
Nhưng
nước này sẽ triển khai vũ khí này như thế nào đây? Trên máy bay ư? Nhật Bản
không có một máy bay nào đủ khả năng chuyên chở bom hạt nhân, cũng không có máy
bay ném bom hay máy bay cường kích chuyên dụng. Đúng là Lực lượng Phòng vệ Trên
không của nước này sử dụng nhiều máy bay chiến đấu phản lực của Hoa Kỳ, đặc biệt
là F-15, và quả thật loại máy bay này có thể được cải tiến để chuyên chở vũ khí
hạt nhân. Tuy nhiên, điều đó cần có sự cho phép của Hoa Kỳ để mở “hộp đen” của
F-15 – nơi chứa các cấu phần điện tử và mã nguồn – nhằm hạt nhân hóa những máy
bay này. Và điều này khó mà được Hoa Kỳ cho phép.
Nhật
Bản cũng có thể lắp đặt vũ khí hạt nhân trên tên lửa. Và như thế thì cần phải
thu nhỏ vũ khí hạt nhân lại sao cho vừa với tên lửa và rồi cần phải cải tiến
tên lửa. Nhật Bản có một nền công nghiệp phóng tàu vũ trụ phát triển, nhưng những
tên lửa này lại không thể dùng cho lực lượng hạt nhân. Gần như sẽ phải chế tạo
một loại tên lửa dùng nhiên liệu rắn chuyên dụng từ con số không.
Ở
đâu?
Kể
cả khi đáp ứng được các tiêu chí đó, thì Nhật Bản sẽ đặt những tên lửa này ở
đâu, trong hầm chứa tên lửa (vốn sẽ dễ bị nguy hiểm trong các trận động đất)
hay trên giàn phóng di động? Nhật Bản là một quốc gia nhỏ và đông dân, và vùng
nào của Nhật sẽ muốn chấp nhận cho đặt những vũ khí này, nhất là khi nếu bị kẻ
thù tấn công chúng sẽ biến địa điểm này thành đích ngắm đầu tiên? Có khả năng
nhiều cộng đồng địa phương sẽ bắt chước Okinawa phản đối kịch liệt việc quân sự
hóa địa phương của họ.
Nhật
Bản có thể lắp đặt những tên lửa này lên tàu ngầm, và cần phải chế tạo một loại
tên lửa phóng từ tàu ngầm chuyên dụng, được bọc kín phù hợp với việc phóng dưới
nước. Nước này cũng sẽ phải phát triển một tàu ngầm mới hoàn toàn (tức loại
SSBN) mà rất có thể phải dùng năng lượng nguyên tử. Điều đó cũng có nghĩa là cần
phải vượt qua một chướng ngại công nghệ nữa (một lò phản ứng hạt nhân nhỏ và thật
an toàn).
Và
tất cả những thứ này sẽ không hề rẻ. Anh phải chi 15 tỉ bảng để chế tạo một hạm
đội 4 tàu SSBN lớp Vanguard– và London đơn giản là chỉ mua tên lửa
Trident II phóng từ tàu ngầm do Hoa Kỳ sản xuất (một việc mà có thể Washington
sẽ không làm đối với Tokyo).
Các
vấn đề khác
Cùng
lúc đó, Nhật Bản sẽ phải xây dựng cả một cơ sở hạ tầng hỗ trợ cho vũ khí hạt
nhân. Những nhà kho chuyên dụng cực kì kiên cố sẽ phải được xây ở các căn cứ
không quân và hải quân để bảo vệ vũ khí hạt nhân. Các kĩ sư hạt nhân sẽ phải được
đào tạo để có đủ khả năng bảo trì và quản lí các quả bom và đầu đạn.
Hơn
nữa, Nhật Bản sẽ phải sớm có một hệ thống cảnh báo sớm (vệ tinh và ra đa) để kịp
thời phát hiện những đòn tấn công hạt nhân của kẻ thù, cũng như hệ thống chỉ
huy và kiểm soát chuyên dụng và an ninh cao cho việc sử dụng lực lượng hạt
nhân. Thêm nữa, những thiết bị an ninh, được gọi là thiết bị Kiểm soát cho phép
hành động (PAL), sẽ phải được lắp đặt lên từng vũ khí nhằm ngăn chặn việc lắp đặt
hay kích nổ thiết bị hạt nhân trái phép, các thiết bị PAL này sẽ phải được mã
hóa hết sức an toàn để tránh bị bên ngoài xâm nhập.
Sau
đó Tokyo sẽ phải đặt ra các quy trình cho việc phát nổ và sử dụng lực lượng hạt
nhân. Hầu như chắc chắn thủ tướng sẽ kiểm soát va li hạt nhân chứa các mã kích
hoạt, và vị thủ tướng đó sẽ là người có thẩm quyền cuối cùng trong việc kích hoạt
vũ khí hạt nhân trên thực tế. Nhưng còn lực lượng hạt nhân phóng từ tàu ngầm
thì sao? Ngay cả với cơ cấu kiểm soát hai người, thì về mặt lý thuyết những người
chỉ huy tàu ngầm trên các SSBN cũng có sự tự chủ đáng kể trong việc cho phép
phóng tên lửa mang đầu đạn hạt nhân. Những chi tiết này sẽ cần phải được làm
rõ.
Tự
thân vận động
Quan
trọng hơn cả, Nhật Bản sẽ cần phải tự mình giải quyết tất cả các vấn đề về mặt
công nghệ và cơ sở hạt tầng. Chắc chắn Hoa Kỳ sẽ không giúp đỡ. Sẽ cần chi hàng
nghìn tỉ yên để tạo ra được một lực lượng hạt nhân khả tín và mất nhiều thập
niên để hoàn thành nó.
Trong
lúc đó, liệu công luận Nhật Bản có ủng hộ một chương trình vũ khí hạt nhân khổng
lồ và đắt đỏ không? Các nhà chính trị cực hữu của Nhật Bản sẽ yêu thích ý tưởng
này. Những người theo chủ nghĩa dân tộc đã mong chờ cái ngày giành lại di sản đế
quốc từ lâu, đó là sở hữu sức mạnh quân sự to lớn, bao gồm vũ khí hạt, nhằm có
thể tự mình bảo vệ quốc gia.
Nhưng
còn phần lớn người dân Nhật Bản thì sao, những người vẫn không chấp nhận ý tưởng
Nhật Bản sở hữu vũ khí hạt nhân? Người dân Nhật đã khắc sâu niềm tin chống chủ
nghĩa quân phiệt, chống chiến tranh và chống hạt nhân, những điều đã khắc sâu
trong tâm trí họ suốt 70 năm qua.
Những
niềm tin này được ghi rõ trong Điều 9 của Hiến pháp Nhật Bản, trong đó ghi rằng
Nhật Bản từ bỏ việc dùng chiến tranh làm công cụ giải quyết tranh chấp quốc tế.
Vâng, điều khoản này đã liên tục được tái diễn dịch trong nhiều thập niên qua
nhằm cho phép Nhật Bản tái vũ trang, đưa quân đội Nhật ra nước ngoài và tham
gia an ninh tập thể với Hoa Kỳ. Tuy nhiên, Điều 9 vẫn được hiểu là cấm sở hữu
các loại vũ khí tấn công, đặc biệt là lực lượng hạt nhân.
Hơn
nữa, khi nói về vũ khí hạt nhân, Nhật Bản là nạn nhân đặc biệt, là quốc gia duy
nhất từng bị bom nguyên tử tấn công. Đây là những điều thuộc về tình cảm vô
cùng khó khăn cần phải vượt qua để có thể “sở hữu vũ khí hạt nhân”. Một Nhật Bản
sở hữu vũ khí hạt nhân không phải là không thể hình dung được. Nhưng đây cũng
không phải là chuyện có thể làm mà không tốn quá nhiều chi phí, nhanh chóng,
hay không tạo ra một cơn bão chính trị lớn nào.
*
Richard
A. Bitzinger là Nghiên cứu viên cao cấp và Điều phối viên Chương trình Biến đổi
Quân sự tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam (RSIS), Đại học Công nghệ
Nanyang, Singapore.
Nguồn: Richard A. Bitzinger,
“Does
Japan really want to go nuclear?”, RSIS Commentary, 17/10/2017.
-------------------------------
Bài
mới
No comments:
Post a Comment