Nguyễn Đình Cống
20/03/2018
Vừa
qua Nguyễn Khắc Phê (NKP) có bài “ Một đề tài khoa học thú vị về 2 tác
phẩm (TP) của Nguyễn Ái Quốc (NAQ)”. TP1, “Lời than vãn của Bà Trưng Trắc”,
năm 1922, tác giả là NAQ. TP2, “Lịch sử nước ta”, năm 1941, tác giả là Hồ
Chí Minh (HCM). TP1 có đoạn ca ngợi Gia Long, ông Tổ triều Nguyễn: ”là
người quả cảm vô song, đức hạnh trong sáng..., đã để lại một đất nước
giàu có, một dân tộc độc lập, một quốc gia được kẻ mạnh vì nể và kẻ yếu
kính mến, với một tương lai đầy sức sống và triển vọng”. TP2 có mấy
câu: “Gia Long lại dấy can qua / Bị Tây Sơn đuổi, chạy ra nước ngoài /
Tự mình đã chẳng có tài / Nhờ Tây qua cứu, tính bài giải vây / Nay ta mất
nước thế này / Cũng vì vua Nguyễn rước Tây vào nhà / Khác gì cõng rắn
cắn gà / Rước voi dầy mả thiệt là ngu si”.
NKP
cho rằng 2 TP của cùng một tác giả, nêu ra 2 đánh giá ngược nhau về một con người.
Đây là một đề tài khoa học thú vị. Tôi xin có vài ý kiến trao đổi.
NKP
cho HCM năm 1941 chính là NAQ năm 1922, nhưng có thể không phải như vậy. Từ trước
năm 1922, tại Pháp, NAQ là bút danh của một nhóm người Việt yêu nước, chứ không
phải là tên riêng của ai cả. Ban đầu nhóm này gồm 4 người là Phan Chu Trinh,
Nguyễn An Ninh, Phan Văn Trường, Nguyễn Thế Truyền, sau có thêm Nguyễn Tất
Thành. Từ năm 1924, nhóm trên tan dần. Một số về nước, Nguyễn Tất Thành sang
Liên Xô, khai tên là NAQ và sau 1940, lấy tên HCM. Như vậy HCM viết TP2 và NAQ
viết TP1 có nhiều khả năng là 2 người khác nhau. Không thể cho rằng tất cả hoạt
động và tác phẩm của NAQ tại Pháp đều là của Nguyễn Tất Thành-HCM.
Cũng
có thể TP1 và TP2 do chỉ một người viết vào 2 thời kỳ khác nhau. Điều này là
thường tình chứ không có gì quá đặc biệt. Vào thời kỳ 1922, những người Việt, với
lòng yêu nước trong sáng, có lòng tự hào dân tộc, chưa bị tiêm nhiễm về cách mạng
vô sản, đã thấy Gia Long là một ông vua có công. Năm 1941, sau khi bị thuyết phục
bởi lập luận đấu tranh giai cấp, một số người xem Gia Long là kẻ thù. Việc này
có hình thức tương tự như một thời người ta tôn xưng vị này vị nọ là lãnh tụ, dựng
tượng để chiêm bái, rồi sau đó phát hiện ra bị nhầm, lại tốn công phá bỏ. (Hoặc
ngược lại, vào lúc nào đó xem người ấy, kẻ kia là tội đồ, nhưng sau mới biết họ
là anh hùng, là bậc cứu thế).
Vậy
từ 2 đánh giá ngược nhau cần nghiên cứu để biết đâu là bản chất. Đó mới là đề
tài thú vị của khoa học về lịch sử. Ngoài ra cũng nên xác định xem trong các TP
ký NAQ, cái nào thực sự do Nguyễn Tất Thành viết, cái nào là của nhóm 4 người
ban đầu, không nên quy tất cả TP đó cho chỉ một người.
Nguồn ảnh: https://phamquynh.wordpress.com/2013/01/24/sao-lai-tu-tien-cat-bo-mot-doan-van-cua-nguyen-ai-quoc/
TP1
được viết bằng tiếng Pháp (Les lamentations de Trung Trac), đăng báo L’
Humanite’. Khi công bố bằng tiếng Việt, nhiều bản đã bỏ đoạn ca ngợi Gia Long.
Tháng 8 / 2012, trên tạp chíXưa và Nay, Đào Hùng và Thủy Trường đã công
bố lời dịch đoạn bị bỏ sót đó, và gần đây Nguyễn Khắc Phê nhắc lại. Xin chân
thành cám ơn các tác giả vừa nêu đã cung cấp sự kiện để mọi người có thêm thông
tin khi suy nghĩ và đánh giá, tránh bị nhầm lẫn do vô minh, bị mắc vào bẫy ngụy
biện. Phải chăng đây là ý muốn tốt đẹp của những người tôn trọng lịch sử.
N.Đ.C.
Tác
giả gửi BVN
No comments:
Post a Comment