Mai Vân - RFI
Đăng
ngày 21-12-2017
Khi
công bố chính sách an ninh quốc gia đầu tiên dưới thời ông cầm quyền, tổng thống
Mỹ Donald Trump ngày 18/12/2017 vừa qua đã nêu đích danh Trung Quốc là một
trong hai đối thủ cạnh tranh chính, có ý đồ thách thức Hoa Kỳ trên trường quốc
tế.
Trong
một bài phân tích mang tựa đề « Phản ứng ngược chống Trung Quốc trên thế giới
ngày càng tăng - The global backlash against China is growing », nhật báo Mỹ The
Washington Post ngày 19/12 đã nhận định rằng thái độ của Mỹ nằm trong một loạt
những phản ứng gần đây ở rất nhiều nơi trên thế giới chống lại các hành động và
thủ đoạn mang tính chất bành trướng của Bắc Kinh.
Tác
giả bài viết, John Pomfret, từng là trưởng văn phòng của tờ báo Mỹ ở Bắc Kinh,
đã liệt kê một loạt những hành vi của Trung Quốc đã bị phản đòn, từ Úc đến châu
Âu, châu Mỹ, và kể cả tại những quốc gia được coi là đồng minh thân thiết của Bắc
Kinh.
Ví
dụ đầu tiên được báo Washington Post nêu bật là trường hợp tại Úc, nơi mà Trung
Quốc đã sử dụng tay chân tại chỗ để tung tiền lũng đoạn chính trường, dẫn đến
việc một thượng nghị sĩ phải từ chức, và buộc chính quyền Canberra phải đưa ra
một loạt luật lệ nhằm chống lại ảnh hưởng nước ngoài.
Còn
tại châu Âu, cảnh giác ngày lên cao trước những thủ đoạn thương mại của Trung
Quốc và ý đồ của Bắc Kinh muốn thâu tóm những công ty châu Âu có công nghệ học
tiến tiến.
Tại
Mỹ thì giới doanh nhân, từ lâu nay vẫn là chỗ dựa cho quan hệ Mỹ-Trung, hiện
không còn nhất trí trên việc nên tiếp tục làm ăn như thế nào với Bắc Kinh. Nhiều
công ty Mỹ đã bị thua lỗ ở Trung Quốc. Kết quả là yêu cầu phải phản ứng chống lại
Bắc Kinh đã dấy lên trong một loạt vấn đề khác nữa như gián điệp công nghiệp,
yêu sách của Bắc Kinh đòi đối tác ngoại quốc phải chuyển giao công nghệ, hay việc
sử dụng các truyền thông Nhà nước Trung Quốc để tuyên truyền ở Mỹ và nỗ lực gây
ảnh hưởng trên hệ thống giáo dục Mỹ...
Trung
Quốc chịu hệ quả
Hệ
quả đối với Bắc Kinh ngày càng rõ : Những tập đoàn Trung Quốc tìm mua công nghệ
cao cấp của Mỹ đã phải gặp khó khăn nhiều hơn ; ở Quốc Hội Mỹ thì đã có dư luận
muốn buộc Truyền hình Nhà nước Trung Quốc và các hãng tin Trung Quốc tại Mỹ phải
đăng ký là tác nhân nước ngoài.
Các
phản ứng đáp trả nói trên xuất hiện vào lúc mà Trung Quốc đang cho thấy là họ
tin tưởng hơn bao giờ hết vào mô hình kinh tế và chính trị của họ, kết hợp tính
chất chuyên chế của đảng Cộng Sản với một chính sách công nghiệp mà mục tiêu là
đảm bảo sao cho công nghiệp Trung Quốc thống trị kinh tế thế giới trong tương
lai, thông qua việc tài trợ và đẩy mạnh nghiên cứu, thu mua công nghệ phương
Tây.
Theo
Washington Post, phản ứng đáp trả cũng gia tăng vào lúc nhiều người ở phương
Tây lo ngại trước khả năng Trung Quốc chiến thắng trong cuộc đua giành nguyên
liệu, giành thị trường chứng khoán và giành ảnh hưởng về ý thức hệ.
Vào
tháng11 vừa qua, nhân chuyến thăm Trung Quốc của tổng thống Mỹ, báo chí Hoa Kỳ
tràn ngập bài vở cho rằng Trung Quốc đã vượt qua Mỹ trong cuộc đua giành vị trí
lãnh đạo toàn cầu. Kênh truyền hình CNN đã chạy dòng tựa trên trang mạng vào
ngày 3/11 : « Tại sao Trung Quốc đã thắng vào năm 2017 và Donald Trump đã giúp
họ như thế nào để thực hiện điều đó ». Tạp chí Time Magazine trên trang bìa
cũng khẳng định : « Trung Quốc đã thắng ». Báo USA Today cũng chạy một tựa đề
tương tự.
Điều
đáng chú ý là phản ứng tiêu cực trước sự vươn lên của Trung Quốc đã phản bác những
đánh giá theo đó Hoa Kỳ, dưới sự lãnh đạo của ông Trump, không còn khả năng hợp
tác với các đồng minh truyền thống của Mỹ.
Trong
những tuần lễ gần đây, chính quyền Trump đã hợp sức với châu Âu bác bỏ yêu sách
của Trung Quốc đòi được công nhận là một nền kinh tế thị trường chỉ với lý do
là họ đã ký thỏa thuận gia nhập Tổ Chức Thương Mại Thế Giới OMC. Quy chế kinh tế
thị trường sẽ bảo vệ Trung Quốc không bị áp thuế chống phá giá. Tại hội nghị của
OMC ở Buenos Aires tuần qua, Hoa Kỳ, châu Âu và Nhật Bản đã hợp sức đối đầu với
Trung Quốc, chỉ trích việc Bắc Kinh ngoan cố không muốn giảm sản xuất công nghiệp
và từ bỏ một số hành vi thương mại ‘có vấn đề’.
Ấn Độ
làm đối trọng…
Trong
chuyến công du châu Á tháng 11 vừa qua, ông Trump bắt đầu sử dụng thuật ngữ « Ấn
Độ-Thái Bình Dương / Indo Pacific » thay vì « Châu Á-Thái Bình Dương / Asia
Pacific ». Đây là cách cho thấy ý định của Mỹ muốn đưa Ấn Độ vào nỗ lực chung để
tạo thành đối trọng cho sức mạnh không ngừng gia tăng của Trung Quốc về mặt
quân sự cũng như kinh tế. Bên lề cuộc họp thượng đỉnh ASEAN ở Manila, các quan
chức chức Mỹ đã gặp các đồng nhiệm Úc, Nhật Bản, Ấn Độ, để vực dậy cái gọi là
«bộ Tứ», (the Quad) tức 4 nền dân chủ trong vùng đang lo ngại trước sự trỗi dậy
của Trung Quốc.
Thêm
vào đó, cảm nhận rộng rãi theo đó việc ông Trump được bầu lên dẫn đến sự suy yếu
ảnh hưởng của Mỹ, đã thúc đẩy các quốc gia châu Á tìm cách đối phó với Trung Quốc
mà không có Mỹ. Chỉ ít lâu sau khi vào Nhà Trắng, Trump đã rút Hoa Kỳ ra khỏi
hiệp định thương mại TPP. Động thái này tưởng như đã chôn vùi hiệp định, thế
nhưng thực tế lại không như vậy. Lo ngại trước việc Mỹ rút đi sẽ tạo điều kiện cho
Trung Quốc thống trị, 11 nước còn lại tiếp tục tiến bước.
Hơn
nữa quan hệ song phương giữa các nền dân chủ châu Á vẫn vững mạnh và được tăng
cường. Nhật Bản đã đóng một vai trò quan trọng không muốn nói là then chốt,
trong việc cổ vũ Ấn Độ gia tăng ảnh hưởng ở châu Á. Tokyo đã giúp tổ chức một hội
nghị ở New Delhi giữa Ấn Độ và thành viên của ASEAN, tập trung trên việc Ấn Độ
có thể giúp như thế nào để các quốc gia Đông Nam Á bớt dựa vào Bắc Kinh trên
phương diện thương mại và đầu tư.
Các quốc
gia thân cận Trung Quốc cũng bực tức
Phản
đòn chống lại Trung Quốc không chỉ bó hẹp ở các nền dân chủ. Ngay những quốc
gia có quan hệ gần gũi trong lịch sử với Trung Quốc cũng bắt đầu có phản ứng
trước cách cư xử thô bạo của Trung Quốc liên quan đến chương trình hạ tầng cơ sở
cho Con Đường Tơ Lụa mới.
Trong
lúc mà Bắc Kinh cố tô vẽ cho đề án này, cho đấy là một kế hoach Marshall của
Trung Quốc, thì càng lúc nó càng bị cảm nhận như là một chế độ thực dân phương
Tây hơn là một sự trợ giúp hào phóng.
Sri
Lanka chẳng hạn, là nước nợ các công ty do Nhà nước Trung Quốc kiểm soát hơn 8
tỷ đô la. Để phần nào trả nợ, vào tuần trước nước này đã cho Trung Quốc thuê cảng
chiến lược Hambantota trong vòng 99 năm, một quyết định bị những người chỉ
trích cho là phương hại đến chủ quyền của Sri Lanka. Tại Ấn Độ, sự kiện đó phản
ánh « chính sách ngoại giao bẫy nợ ».
Ngay
cả Pakistan, có lẽ là đối tác nước ngoài gần gũi nhất của Trung Quốc, cũng đang
có suy nghĩ khác khi nhận tiền của Bắc Kinh. Tờ báo Express Tribune tại
Pakistan đã đưa tin là Islamabad đã hủy bỏ một đề án xây đập trị giá 14 tỷ đô
la sau khi Bắc Kinh nói rõ là muốn làm chủ con đập sau khi xây dựng xong. Nepal
cũng có một thông báo cho biết là đã hủy đề án đập thủy điện khác vì lý do
tương tự.
Bắc
kinh phản ứng hung hãng
Trước
những mối quan ngại ngày càng tăng, Trung Quốc đã phản ứng rất hung hăng. Tại Úc,
đại sứ quán Trung Quốc lên tiếng cảnh cáo các quan chức chính quyền Canberra là
không nên phá hoại « sự tin tưởng lẫn nhau » giữa hai nước, trong bối cảnh Úc
đang chuẩn bị thông qua luật nhằm bảo vệ hệ thống chính trị trong nước, để
không bị tiền nước ngoài lũng đoạn. Và sau khi thủ tướng Úc lên tiếng lo lắng
trước những « báo cáo đáng quan ngại về ảnh hưởng của Trung Quốc », thì tòa đại
sứ Trung Quốc lại cảnh báo phía Úc là « không nên có những nhận xét vô trách
nhiệm ». Đại sứ quán này cũng cảnh báo truyền thông Úc không nên bịa đặt về «
cái gọi là ảnh hưởng và sự xâm nhập của Trung Quốc ở Úc ».
Báo
Washington Post kết luận : « Từ hàng thập kỷ qua, các chính quyền nối tiếp nhau
ở Mỹ luôn nỗ lực giúp cho Trung Quốc hùng mạnh hơn. Nhưng bây giờ Trung Quốc đã
hùng mạnh hơn, thì cùng với nhiều nước trên thế giới, Hoa Kỳ không còn chắc rằng
đó là điều mà Mỹ muốn. »
---------------------------
No comments:
Post a Comment