Jonathan Head
Phóng
viên khu vực Đông Nam Á, viết từ Manila
15 tháng 11 2017
Khi
một vị tổng thống tự mãn cho rằng ông ta có thể bắn bất kỳ người nào ở giữa
trung tâm New York mà vẫn được bầu làm Tổng thống gặp một vị tổng thống khác, tự
hào không kém vì chiến dịch đẫm máu nhưng vẫn được yêu mến, bạn biết là chẳng thể
mong đợi gì nhiều về nhân quyền.
Và điều này đã được chứng minh trong cuộc hội đàm rất
được mong đợi giữa Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và Tổng thống Philippines
Rodrigo Duterte.
Trong hơn một năm rưỡi qua, hàng ngàn người - con số
thực tế quá khó để kiểm chứng - đã thiệt mạng trong cuộc chiến chống ma tuý của
Tổng thống Duterte, nhiều trong số đó là trẻ em, nhiều trong số chỉ có chút bằng
chứng mỏng manh về một mối liên hệ nào đó với việc mua bán ma túy.
Họ đã bị giết bởi cảnh sát, vốn được cho là đã bắn tự
vệ phản kháng, nhưng sự giống nhau y đúc giữa các vụ giết hại bởi cảnh sát ám
thị nhiều vụ hành hình không qua xét xử.
Họ đã bị giết bởi những tay súng đeo mặt nạ, một số
người có liên quan đến cảnh sát, hoặc có thể là sĩ quan cảnh sát mặc thường phục.
Đây là một thảm hoạ nhân quyền, nhưng một thảm họa Tổng thống Duterte cho là cần
thiết để giải quyết tệ nạn ma túy ở Philippines.
Sau khi Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama có những lời
chỉ trích nhẹ nhàng về những vụ giết người vào năm ngoái, ông Duterte gọi vị tổng
thống thứ 44 của Hoa Kỳ là "con trai của một con điếm".
Vị tổng thống Philippines nóng tính cảnh cáo ông
cũng sẽ phát ngôn như thế nếu như Tổng thống Trump cũng đặt vấn đề. Nhưng ông
ta không cần phải lo lắng
Tình trạng nhân quyền và dân chủ ở Đông Nam Á đang bị đẩy lùi một cách
chưa từng thấy kể từ thập niên 70. REUTERS
Theo người phát ngôn của Duterte, ông Trump đã chẳng
hề đề cập tới chủ đề về nhân quyền - và nó đã được nêu trong bản tuyên bố chung
một cách mơ hồ gần như là vô nghĩa.
Điều tương tự cũng xảy ra ở Trung Quốc và Việt Nam, ở
hai nước nơi những nhà bất đồng chính kiến bị sách nhiễu, bị bắt và bị bỏ tù lâu
năm.
Một blogger Việt Nam, Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, một bà
mẹ đơn thân được biết đến với cái tên "Mẹ Nấm", đã được Đệ nhất Phu
nhân Melania Trump trao tặng giải thưởng hồi tháng Ba.
Ba tháng sau, một tòa án Việt Nam kết án bà 10 năm
tù vì tội "tuyên truyền chống nhà nước". Không có bằng chứng nào cho
thấy Tổng thống Trump thậm chí đề cập đến trường hợp của bà Quỳnh với nước chủ
nhà trong chuyến đi Việt Nam của ông.
Trong khi ở Manila, ông Trump chụp một tấm ảnh, mỉm
cười giơ ngón cái, cùng với Thủ tướng Campuchia Hun Sen, người không chỉ đang
giam giữ các chính trị gia và tiêu diệt đảng đối lập chính mà còn trục xuất Viện
Dân chủ Quốc gia do chính phủ Hoa Kỳ hậu thuẫn và buộc tội Hoa Kỳ ủng hộ một âm
mưu lật đổ ông.
Đại sứ Hoa Kỳ tại Campuchia nói lời cáo buộc
"vô lý" và "không có bằng chứng quan trọng hoặc đáng tin cậy
nào". Không rõ liệu ông Trump có biết điều này, hay có quan tâm không, khi
ông chụp ảnh với lãnh đạo Campuchia.
Ở khắp Đông Nam Á, từ Thái Lan, hiện đang trải qua
năm thứ tư dưới sự cai trị của quân đội, và nơi các nhà phê bình về chế độ quân
chủ bị kết án nhiều thập kỷ trong tù, cho đến Malaysia, nơi những người dám nói
lên vụ bê bối tham nhũng 1MDB có thể bị truy tố dưới một loạt các luật lệ đàn
áp, nền dân chủ và nhân quyền đang bị đẩy lùi lại một cách chưa từng thấy kể từ
thập niên 70.
Tuy nhiên, mối quan tâm chính của ông Trump nằm ở
thương mại chứ không phải các giá trị. Trong bài phát biểu của ông ở thủ đô
Manila, ông Trump nói chuyện về việc Việt Nam mua chiếc máy bay Boeing trị giá
12 tỷ đôla và thành công trong việc ấn định mối quan hệ với Philippines, nơi mà
ông mô tả là "mảnh đất bất động sản lý tưởng nhất trên góc nhìn quân sự".
Một quan chức Mỹ, khi được hỏi bởi một đồng nghiệp về
lý do tại sao Tổng thống Trump không nói về nhân quyền, đã hỏi ngược lại là tại
sao các nước khác trong khu vực, như Nhật Bản, không làm điều đó.
Nhưng Nhật Bản luôn tránh xuất hiện theo hướng thù địch
trong chính sách đối ngoại của Tokyo, thích sử dụng ngôn ngữ nhạt nhẽo và viện
trợ quốc tế hào phóng.
Chính phủ Hoa Kỳ, kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết
thúc vẫn luôn cầm ngọn đuốc dân chủ và nhân quyền trong khu vực, không chỉ nhắc
nhở các chính phủ về trách nhiệm phải tuân theo các điều lệ của Liên Hiệp Quốc
mà còn tài trợ, đào tạo và khuyến khích các tổ chức phi chính phủ và các chính
trị gia phe đối lập đang cố gắng kiềm cặp các chính phủ khu vực.
VIDEO :
Ông
Trump có quan tâm vấn đề nhân quyền khi tới VN?
"Bảo vệ quyền con người ở khu vực Đông Nam Á luôn là về ngăn cản giới
lãnh đạo chính phủ thực hiện các cuộc đàn áp đối với các chính trị gia phe đối
lập, các tổ chức phi chính phủ và các nhà hoạt động vì cộng đồng, những người cản
đường giới cầm quyền đạt quyền lực tuyệt đối và và giới tài phiệt thân cận
", Phil Robertson, Phó Giám đốc Tổ chức Theo dõi Nhân
quyền, ban Châu Á nói.
"Việc Tổng thống Trump từ bỏ quyền con người là tâm điểm tại Hội nghị
Thượng đỉnh ASEAN lần này đã để lại một lỗ hổng lớn," ông Robertson nói thêm.
Cuộc khủng
hoảng Rohingya
Với việc Hoa Kỳ không nhắc gì, thì Thủ tướng Canada
Justin Trudeau đã thay thế bằng việc nêu ra vấn đề giết người bất hợp pháp ở
Philippines, và việc trục xuất hàng loạt Rohingya từ bang Rakhine ở Myanmar.
Mối ưu tư về các vấn đề nhân quyền cũng bị dập tắt vì nguyên tắc không
can thiệp nội bộ của nhau trong khối ASEAN. REUTERS
Tổng thư ký LHQ, Antonio Guterres, cũng nhấn mạnh
cái mà ông gọi là "thảm kịch kéo dài" của người Rohingya bị bỏ lại và
đề nghị giúp tăng cường Ủy ban Liên Chính phủ về Nhân quyền của ASEAN, AICHR.
Nhưng tiếng nói của cả hai tổ chức đều không có tiếng vang như tổng thống Hoa Kỳ.
AICHR được thành lập vào năm 2009, nhưng chỉ là một
cơ quan tư vấn, và các thành viên của nó là những người được chính phủ bổ nhiệm.
Sau đó là Tuyên bố Nhân quyền của ASEAN lần thứ nhất
vào năm 2012. Tuy nhiên, bước tiến lịch sử này đã bị các nhà hoạt động bỏ qua
vì cho nó rằng nó không hiệu quả và yếu kém do thực tế là nó không bắt buộc các
bên ký kết, không giống với Công ước Châu Âu về Nhân quyền, và danh sách các
quyền cá nhân phải được cân bằng với nghĩa vụ đối với cộng đồng và xã hội.
Nó được soạn thảo mà không có sự tư vấn nào với 600
triệu người sống ở các nước ASEAN.
Giải quyết các vấn đề nhân quyền cũng bị cản trở bởi
nguyên tắc thiêng liêng của ASEAN là không can thiệp vào công việc nội bộ của
nhau. Tổng thống Duterte và những người ủng hộ ông khẳng định những vụ giết hại
trong chiến dịch chống ma túy của ông chỉ là vấn đề đối với người Philippines,
và không của ai khác.
Thời điểm
đáng lo ngại
Chính phủ Myanmar đã dùng những lý lẽ trên để biện
minh cho hành động của các lực lượng an ninh tại Rakhine, mặc dù sự hiện diện của
600.000 Rohingyas ở Bangladesh khiến nó trở thành một vấn đề xuyên quốc gia.
Đối với hàng trăm tổ chức phi chính phủ và các nhóm
xã hội dân sự ở Đông Nam Á, vốn đã quen với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ, đây là những
thời điểm đáng lo ngại.
Chính phủ của họ trở nên bạo dạn hơn, có lẽ bởi các
tuyên bố của Tổng thống Trump rằng ông chỉ quan tâm đến những gì có lợi cho Hoa
Kỳ, hoặc có lẽ bởi sự gia tăng ổn định của Trung Quốc, một quốc gia vốn không
quan tâm đến việc thúc đẩy nhân quyền, hoặc có lẽ do sự sụp đổ của niềm tin vào
các giá trị phương Tây nói chung, sau Chiến tranh Iraq thảm khốc, cuộc khủng hoảng
tài chính năm 2008, và tính hợp pháp đang xói mòn của mô hình dân chủ phương
Tây.
Giả định rằng các nước trong khu vực này chắc chắn sẽ
hướng tới một nền chính trị dân chủ và bảo vệ quyền dân sự cao hơn không còn nữa.
------------------------
XEM
THÊM :
No comments:
Post a Comment