Thanh Mai chuyển ngữ.
20/10/2017
Đến
lúc mà cảnh sát phải hành hạ tôi, thì tôi sẽ cố gắng lấy đó làm vui, ông Nguyễn
Quang A, một người phê phán chế độ có tên tuổi, mỉm cười. Còn nói chuyện với ai
về chính quyền cộng sản, nếu như không phải là với người cộng sản đã được
"sửa chữa" và bị các đồng chí cũ truy đuổi? Mặc dù... Hồi đó, việc
gia nhập đảng cũng không có gì là cháy bỏng, nhà bất đồng luôn được kính trọng
đã hồi tưởng trong một bài phỏng vấn dài với iRozhlas, ông vốn được biết đến
cũng vì đã bị bắt giữ trên đường tới gặp Tổng thống Obama.
Ông
Nguyễn Quang A tại Praha. Ông tới CH Séc với tư cách là khách tham dự Hội nghị
quốc tế Forum 2000 của năm nay. Ảnh Magdalena Slezakova (rozhlas.cz)
"Đảng cộng sản
Việt Nam đã không còn là cộng sản. Đấy là một giai cấp mới, một giới tinh hoa
tư bản hiện đang lợi dụng sự bảo trợ do quá khứ cộng sản mang lại, để bảo vệ tiền
bạc và quyền lực của mình," ông Nguyễn Quang A nói.
Hôm
tháng Năm năm ngoái đó, ông Nguyễn Quang A dậy. Ông chuẩn bị cẩn thận một bộ
complete đẹp nhất, ông chụp một tấm hình lên Facebook và mở cửa xuống đường đi
gặp Tổng thống Barack Obama.
Người
đứng đầu Nhà Trắng lúc bấy giờ sắp kết thúc chuyến thăm chính thức Việt Nam, và
đã ký kết được với chính phủ Việt Nam một thỏa thuận vốn đã được bàn bạc từ rất
lâu về việc mua bán vũ khí. Tuy nhiên trước khi rời khỏi Việt Nam, ông còn muốn
gặp một số nhà hoạt động vì dân chủ, và ông Nguyễn Quang A, một doanh nhân
thành đạt, một nhà kinh tế-trí thức và một trong các khuôn mặt hàng đầu của giới
bất đồng tại Việt Nam, là một trong số những người được mời.
Không
phải là ông A tin rằng sẽ tới được tận nơi gặp Obama. Trong chuyện này ông đã
quá nhiều kinh nghiệm với chính quyền của đảng cộng sản Việt Nam. Và quả có thế:
ông ra khỏi nhà lúc 6h22, và chỉ sau 3 phút, lúc 6h25, một nhóm cảnh sát mặc
thường phục đã tóm ông lên xe với cửa kính tối và số xe bị che. Họ đi lòng vòng
- đúng hơn là 7tiếng lòng vòng, cho đến khi máy bay chở Obama rời khỏi đường
băng.
Một
nền kinh tế thị trường như mãnh thú ăn thịt, nỗi đam mê tiền bạc và là nơi mà
ngay giữa ban ngày, người ta đánh đập người bảo vệ nhân quyền ngay trên đường
phố - đó là Việt Nam ngày hôm nay. Tương lai của đất nước này như thế nào? Và
những người cộng sản đang lãnh đạo đất nước này là ai? Trước kia, ông Nguyễn
Quang A đã từng đi lại với những con người ấy. Ngày hôm nay, ông là khách mời của
các hội nghị quốc tế về dân chủ và nhân quyền - như Forum 2000, cũng là nơi ông
có buổi trò chuyện với iRozhlas.
*
Hồi
tháng 5.2016 và cũng không phải là lần cuối cùng mà cảnh sát bắt giữ ông, có phải
vậy không? Trên thực tế việc đó rất hay xảy ra, dường như đã gần là một thói
quen. Sự việc cách đây không lâu, ngày 17/8 đã xảy ra như thế nào?
Ngày
17/8 năm nay rất đặc biệt. Tôi đang chuẩn bị đến nhà băng gửi ít tiền cho cô em
gái, nhưng vừa ra đến đường đã có khoảng một chục an ninh mặc thường phục lao đến
tôi. Họ tống tôi vào ô tô như bao lần trước đó. "Tại làm sao? Các anh nghĩ
tôi có kế hoạch gì đây?" tôi ngạc nhiên. Họ không trả lời và chúng tôi về
đồn.
Ở đó, có một viên sĩ quan đã chờ tôi, đó là người tôi đã biết rõ từ tháng 9/2015, khi tôi từ châu Âu và Hoa Kỳ trở về. Khi đó, họ giữ tôi 15 tiếng và chất vấn: tôi đã đi những đâu, đã gặp gỡ ai, ai đã trả tiền cho tất cả những việc này... Khi đó tôi đã không cộng tác và cả lần này tôi cũng từ chối trả lời.
Ở đó, có một viên sĩ quan đã chờ tôi, đó là người tôi đã biết rõ từ tháng 9/2015, khi tôi từ châu Âu và Hoa Kỳ trở về. Khi đó, họ giữ tôi 15 tiếng và chất vấn: tôi đã đi những đâu, đã gặp gỡ ai, ai đã trả tiền cho tất cả những việc này... Khi đó tôi đã không cộng tác và cả lần này tôi cũng từ chối trả lời.
Thư mời
lên trao đổi
Họ
sử xự với ông trong các buổi hỏi cung đó như thế nào?
Họ
cứ hỏi đi hỏi lại những câu hỏi như nhau. Tôi nói: "các anh không có gì phải
căn vặn tôi. Tôi mới là người phải chất vấn các anh! Tại sao các anh mang tôi đến
đây? Trong chuyện này, chính các anh đã vi phạm pháp luật chứ còn gì!" Họ
thì cứ tiếp tục câu hỏi của mình: tại sao tôi cho BBC và các đài phương Tây phỏng
vấn, tại sao tôi viết trên Facebook tất cả các trò nói xấu, tại sao tôi cộng
tác với bọn phản động, tại sao tôi phá đảng, tại sao tôi là kẻ thù của chính
quyền...
Tôi
nghĩ, họ lo ngại vì biết rằng ngày hôm sau tôi sẽ bay sang châu Âu: sang Nga,
sang Hungary và nhất là sang Đức, là nơi chỉ cách đây không lâu một vụ tai tiếng
ngoại giao đã xảy ra, vì một người Việt xin tị nạn ở Berlin đã bị bắt cóc. Vì
thế họ giữ tôi để phòng ngừa, như là một lời cảnh báo để tôi đừng mở miệng quá
nhiều ở nước ngoài.
*
Sau
đó họ để ông đi?
Sau
5 tiếng họ nói "ông Quang A, ngày mai chúng tôi lại mời ông đến đây một lần
nữa, chúng ta sẽ tiếp tục trao đổi". Tôi trả lời: "tôi không nhận lời
mời của các anh. Ngày mai tôi đầy việc phải chuẩn bị cho chuyến đi của tôi, và
chuyến đi ấy là đi du lịch. Với những việc tôi định làm, các anh chẳng ảnh hưởng
gì được. Các anh đừng có nghĩ rằng tôi sẽ chịu nghe theo những lời đe dọa của
các anh!".
Tôi
là kỹ sư và tôi hành xử như vậy trong những buổi hỏi cung - tôi cố gắng đo đạc
và thử nghiệm phản ứng của họ: tôi nói điều gì đó và chờ xem họ phản ứng ra
sao. Bạn cần đánh giá tình hình và thích nghi với tình hình đó. Tôi nói với họ
là tôi bay ngày 19/8, trong thực tế tôi bay cùng con trai từ hôm 18/8, vì vậy
chúng tôi đã bay mà không gặp trở ngại. Lần này tôi đến Praha tham dự Forum
2000 cũng thế. Lo ngại trục trặc có thể xảy ra, cho nên tôi đã đề nghị ban tổ
chức cho tôi bay sớm hơn một chút - để người ta khỏi ngăn chặn tôi ngay ở Việt
Nam.
*
Ông
nói về những điều đó như thể nói về một trò chơi nào đó: tôi thử nghiệm, tôi thử
phản ứng của họ. Thế nhưng đó đâu phải là trò chơi, đúng không?
Không,
đó không phải là trò chơi. Khi bạn phải chịu áp lực thường xuyên, khi bạn có cảm
giác bị theo dõi cả 24 tiếng một ngày, thì điều đó hoàn toàn có thể làm bạn
phát điên lên. Vì thế bạn phải tìm một cách nào đó để đối phó với điều đó. Và
tôi làm như thế.
Dĩ
nhiên, tôi biết là họ không theo dõi tôi non-stop. Nhưng khi họ theo dõi, thì
tôi biết. Và tôi cố gắng tự nhủ "đó là công việc của họ, cứ để họ
làm". Một khi họ chưa hiện lù lù trước mặt tôi và chưa tấn công tôi thì
cũng không sao lắm. Và nếu như tôi không khoái chút nào, thì mặt khác nó cũng
là một thách thức với tôi… Mà tôi thì thích vượt qua các thử thách. Nếu như điều
đó xảy ra thì tôi sẽ cố gắng tìm niềm vui ở trong đó (ông mỉm cười).
Tôi lên
án người lãnh đạo, chứ không phải các quân cờ
Có
thể họ chỉ „làm công việc của mình“, thế nhưng có lẽ họ cũng có tội - vì những
gì họ thực thi?
Tôi
lên án người lãnh đạo của họ: cơ chế. Chứ không phải những con người. Tôi
thương họ. Họ là những quân cờ. Chị biết không trong một năm rưỡi đây cảnh sát
đã bắt giữ tôi 13 lần. Thoạt đầu tôi rất tức giận, tôi quát mắng họ... Nhưng
sau đó, tôi dần dần học được cách thở sâu và nghĩ đến việc rằng họ chỉ tuân thủ
mệnh lệnh, rằng không phải là lỗi của họ.
Tôi
phê phán chế độ, chứ không phê phán các cá thể. Tôi phê phán cái chức vụ tổng
bí thư đảng, thủ tướng chính phủ. Việc sửa đổi hiến pháp, luật pháp, chức năng
là điều mấu chốt, chứ không phải là thay ông X, hay là bà Y hiện đang ngồi ở ghế
đó. Dĩ nhiên, có những người sẽ phải từ chức. Nhưng họ không nhiều đến thế. Tôi
từng biết hoặc là vẫn biết khá nhiều người trong số họ. Các Bộ trưởng, các binh
sĩ... Họ có hai, ba nhân cách. Chính thức thì họ là các cán bộ cốt cán có lòng
tin vững chắc với tư tưởng của nhà nước. Nhưng nếu như chị gặp họ nơi quán bia
thì sao? Ở đó, họ còn ăn nói mạnh mẽ hơn cả tôi.
Một
khi ông đã nói đến đề tài này: ông là một trong những người thành lập Diễn đàn
xã hội dân sự với tư tưởng đối lập mà ngày nay đã có gần một trăm thành viên.
Và khoảng hai phần ba trong số đó là các cựu đảng viên đảng cộng sản Việt Nam,
kể cả chính ông. Phải chăng xuất phát điểm của mối quan hệ lâu dài của ông với
đảng chính là tình yêu với đảng?
Hoàn
toàn không! Trong những năm 70 tôi học tại Budapest, ở đó tôi cũng làm xong luận
án Tiến sĩ, và tôi không quan tâm chút nào tới chính trị, thậm chí còn hơn thế
nữa: tôi đã thề với mình là sẽ không tham gia bất cứ đảng phái nào. Tuy nhiên
sau đó chiến tranh kết thúc, và tôi trở lại Việt Nam, rồi ở đó người ta lấy tôi
vào quân đội.
*
Ông
đã nói sao?
Tôi
không muốn vào đó lắm và phản đối. Tuy nhiên lúc bấy giờ, quân đội đang nắm
toàn bộ đất nước và họ coi công nghiệp điện tử là một ngành mấu chốt, mà đó lại
là ngành của tôi, vì thế tôi không có nhiều lựa chọn và phải vào viện nghiên cứu
của quân đội. Họ cho tôi chức sĩ quan và tất cả các sĩ quan thì phải là đảng
viên. Thế là tôi cũng vào đảng, năm 1978.
Cần
phải nói rằng chúng tôi không có bất cứ các hoạt động chính trị nào ở trong viện,
chúng tôi làm khoa học, sau đó đến năm 1982, tôi lại sang Budapest, tôi làm việc
5 năm tại Viện Hàn lâm khoa học của Hungary. Trên đường quay trở lại Việt Nam,
tôi may mắn gặp tướng Giáp nổi tiếng khi chuyển máy bay tại Mátxcơva, ông biết
tôi từ thời ở Viện. Tôi nói với ông rằng tôi muốn ra khỏi quân đội và ông đã
giúp tôi ra. Rồi tôi bắt đầu làm ăn: chúng tôi nhập các phụ kiện máy tính và lắp
ráp máy tính.
Từ chủ
nghĩa cộng sản chuyển sang kinh doanh
Lúc
bấy giờ là khoảng những năm 80, là thời kỳ Việt Nam bắt đầu cởi mở về kinh tế
chăng?
Vâng.
Không còn cách nào khác, bởi vì trợ cấp của nước Nga đã không còn, quan hệ với
Trung Quốc thì căng thẳng, vì thế Việt Nam trơ trọi một mình, và sẽ sụp đổ nếu
như không thay đổi. Đại hội Đảng lần thứ 6 (1986) đã thông qua việc chuyển đổi
từ nền kinh tế được kế hoạch hóa sang kinh tế thị trường, quá trình này vốn được
biết đến ở Việt Nam dưới tên gọi Đổi mới. Người ta đã trả lại cho người dân quyền
được làm kinh tế mà trước đó chính họ đã tước bỏ - và bằng cách đó đã cứu được
cả Đảng, cả chế độ.
*
Và
quan hệ của ông với Đảng thì sao?
Mối
quan hệ này tiến dần đến giai đoạn cuối. Tôi tiếp tục công việc kinh doanh và
chúng tôi rất thành công: chúng tôi bán máy tính sang Liên Xô và thu được rất
nhiều tiền, với tiền đó chúng tôi mua hàng từ Đông Đức. Chỉ với một đơn đặt
hàng này chúng tôi lãi gần 10 triệu đô la.
Có
thể là cảnh sát cũng muốn có phần chăng, tôi không biết. Tuy vậy họ đã tung tin
trên truyền thông rằng đã phát hiện một vụ lậu thuế lớn nhất trong lịch sử nước
Việt Nam xã hội chủ nghĩa, và đến cuối năm đó thì chính quyền công khai buộc tội
chúng tôi, trong phạm vi Quốc hội và trực tiếp trên Đài truyền thanh và truyền
hình. Có điều là sau ba tháng điều tra, cuối cùng họ kết thúc với kết luận rằng
không có bất cứ sự lậu thuế nào xảy ra! Và đó là giọt nước cuối cùng cho tôi,
đơn giản là tôi không thể ngồi lại với cái thể chế này. Tôi ra khỏi Đảng, đó là
vào năm 1993. Từ đó đến giờ tôi làm tất cả để giúp cái chế độ toàn trị này chuyển
thành dân chủ.
*
Tôi
được biết, trong những năm 90, ông viết rất nhiều về việc cải cách nền kinh tế
xã hội chủ nghĩa, thậm chí ông đã dịch Janos Kornai, một nhà kinh tế nổi tiếng
của Hungary. Kinh nghiệm của Đông Âu là cảm hứng đến mức nào đối với ông?
Vô
cùng lớn. Tôi đã theo dõi và tiếp tục theo dõi rất chăm chú các biến chuyển tại
Đông Âu. Và tôi muốn dịch những gì nói đến kinh nghiệm ở đây - cả những kinh
nghiệm tốt, và cả các kinh nghiệm xấu. Đầu tiên tôi tập trung vào các vấn đề
kinh tế, ví dụ xử lý thế nào đối với các doanh nghiệp nhà nước, phát triển các
ngành tư nhân ra sao, khuyến khích cạnh tranh như thế nào. Tôi dịch ngay mấy cuốn
của Kornai, trong đó chắc chắn cuốn quan trọng nhất là Chế độ xã hội chủ nghĩa.
Đây không chỉ là một tác phẩm về kinh tế, đó là một cuốn sách miêu tả tổng thể
chế độ xã hội chủ nghĩa. Và tất cả những ai nghiên cứu cuốn này, hiển nhiên sẽ
đi đến kết luận rằng chế độ xã hội chủ nghĩa không thể vận hành lâu dài và cuối
cùng sẽ phải sụp đổ.
Tôi
tự in bản dịch cuốn này bằng tiền của mình và các ý tưởng của cuốn sách xuất sắc
này quả thật có ảnh hưởng rất lớn trong giới trí thức người Việt.
Các hy
vọng nằm trong bóng tối của sự man rợ.
Có
điều ở Đông Âu, quyền lực chính trị sụp đổ cùng với nền kinh tế được kế hoạch
hóa, mà chính nó tạo nên. Ở Việt Nam, điều đó không xảy ra, như chính ông đã nhắc
đến; nền kinh tế được kế hoạch hóa được thay bằng một thị trường như một con
mãnh thú, nhưng thể chế chính trị thì trụ lại được. Cùng với thời gian, nó có
khá hơn trước?
Chắc
chắn là có. Tôi có may mắn là tôi có thể không chỉ theo dõi, mà còn trực tiếp
tham gia vào những thay đổi ấy. Trong vòng 30 năm cuối đây Việt Nam thay đổi rất
nhiều cả về kinh tế, cả về xã hội và chính trị. Xã hội dân sự của chúng tôi rộng
lớn dần, mặc dù chưa đủ mạnh nhưng vô cùng sống động và liên tục lớn - trước
kia thì chưa từng tồn tại! Thậm chí, không gian chính trị cũng rộng lớn hơn. Quả
thật, tất cả đó là một sự phát triển tích cực. Tuy nhiên ở đây có hàng loạt điều
tồi tệ. Những gì thừa hưởng từ chế độ cũ và sự phát triển của chế độ mới mà tôi
gọi là chế độ tư bản man rợ.
*
Cái
gì tệ hơn? Hay là những gì tệ hại đó đang hòa chung làm một?
Chính
vậy, hòa chung làm một. Ngày nay tại Việt Nam chúng tôi đang có nền kinh tế
100% tư bản - không còn gì là chủ nghĩa xã hội, cũng như chủ nghĩa cộng sản. Thậm
chí tôi cho rằng, cả Đảng cộng sản Việt nam cũng không còn là cộng sản. Đó là một
tầng lớp mới, một giới tinh hoa tư bản, hiện đang lợi dụng sự bảo trợ do quá khứ
cộng sản mang lại, để bảo vệ tiền bạc và quyền lực của mình,".
Ở
Việt nam người cộng sản lên nắm quyền hơi khác so với ở đây. Ở Tiệp khắc, họ có
liên quan với các xe tăng của Nga, nhưng ở nước chúng tôi, những người cộng sản
đã chiến đấu cả 30 năm chống lại chủ nghĩa thực dân, vì sự giải phóng dân tộc
và nền độc lập. Đó là các thông điệp rất mạnh, được dùng đến tận bây giờ.
Việt nam ngày nay là xứ như thế nào?
Việt nam ngày nay là xứ như thế nào?
Đó
là một chế độ toàn trị độc đảng trong một môi trường tư bản. Việt nam làm tôi
hình dung tới Đài Loan trong những năm 70-80: bàn tay độc tài Quốc dân đảng
trong môi trường kinh tế tư bản. Nhưng sau đó, điểm nút đã đến và quá trình dân
chủ hóa - và chị hãy xem Đài Loan ngày hôm nay.
*
Có
thể đó là sự tương đồng cả cho Việt nam? Dù sao thì nửa thứ hai của những năm
80 đã tạo điều kiện cho băng tan: chế độ độc tài ở Nam Triều sập đổ, Trung quốc
hướng đến mùa xuân của Bắc kinh, không kể các biến động trong vùng. Nhưng hôm
nay thì sao? Việt nam có hy vọng nào?
Thay
đổi cần phải đến từ phía dưới, từ áp lực của người dân, từ xã hội. Những đỉnh
cao của quyền lực không bao giờ thay đổi điều gì. Sau đó, từ trong sự thay đổi
của bầu không khí xã hội có thể xuất hiện các nhà lãnh đạo cải cách, những người
đại diện cho sự thay đổi, và là những người sẽ đàm phán các cuộc cải cách hoặc
đàm phán trực tiếp cho sự chuyển đổi. Trước hết chúng tôi cần giới bất đồng. Một
giới bất đồng đủ mạnh. Không có nó thì sẽ không bao giờ thành.
Họ sợ
chúng tôi
Ở
Việt nam liệu có "mạng lưới kiểu sợi nấm" để giới bất đồng có thể lớn
mạnh? Chính ông là nhân chứng rằng người ta truy đuổi, đàn áp giới đối lập, nhiều
người bị đánh đập dã man trên đường phố, một số khác bị bỏ tù, và bị bỏ tù hàng
năm dài, hàng chục tù nhân chính trị đã được lập hồ sơ...
Vâng,
ở Việt nam chúng tôi không có giới đối lập hợp pháp, giới này chỉ có ở xứ dân
chủ. Nhưng những gì mà chúng tôi có thể gọi là giới bất đồng, đang lớn lên và mạnh
hơn - và chính vì thế, sự việc đang thay đổi dần dần.
Tôi
có một ví dụ cho chị. Trong những năm cuối đây môi trường là vấn đề rất lớn,
các thảm họa môi trường xuất hiện ngày một nhiều. Nhưng cùng với chúng là các
buổi biểu tình công khai.
Thảm
họa của nhà máy Formosa, làm biển ngập cá chết, đã dẫn đến biểu tình trên toàn
quốc. Người ta phản đối chống ô nhiễm không khí, chống chặt cây ồ ạt, chống những
người làm công vụ thu hồi đất của người dân cho các doanh vụ mờ ám của mình.
Như
là ở Hà nội, vì bị cướp đất những người dân đã giữ gần 40 cảnh sát làm con tin
và giữ họ hơn 10 ngày. Chúng tôi (Diễn đàn xã hội dân sự) đã gửi đến đó luật sư
của chúng tôi, là người đã làm trung gian và đã đạt tới thỏa thuận, trong đó có
một điều khoản rằng chính phủ không được buộc tội người dân. Đó là một bước tiến
bộ lớn!
*
Liệu
chính phủ có sợ các cuộc biểu tình của người dân?
Tôi
tin là rất sợ. Thì chị có thể thấy, người ta đã không chỉ biểu tình chống các
thế lực nước ngoài, chống các bước lấn của Trung quốc trên Biển Đông. Họ phẫn nộ
trước các bước đi của chính phủ của mình, và đứng lên phản đối! Tôi tin rằng
chính vì điều này mà trong những tháng cuối đây chúng ta là nhân chứng cho ngần
ấy những vụ tấn công, bắt bớ và tăng cường tuyên truyền. Tại sao mà họ lại phải
bỏ tù hai nhà hoạt động tới 9-10 năm chỉ vì những bài báo ôn hòa mà họ viết? Bởi
vì chế độ này lo sợ. Vì thế mà đàn áp, đàn áp, xiết chặt đinh ốc.
*
Điều
đó có giúp được gì?
Từ
góc nhìn ngắn hạn thì có lẽ là có. Nhưng về kết quả thì sẽ là phản tác dụng.
Càng đàn áp, càng bắt bớ và càng hành hạ, sẽ càng làm sôi sục thêm sự phản
kháng và bất bình trong người dân, mà cuối cùng sẽ thể hiện ra ngoài.
Hãy gây
áp lực và kéo
Nhưng
trong khi đó thì chuyện gì sẽ xảy ra với những người bị truy đuổi? Khi Barack
Obama đến Việt nam và hủy việc cấm vận vũ khí kéo dài đã nhiều năm với Việt
nam, nhiều người trách ông rằng để đổi lại, ông không thành công trong việc đòi
thả các tù nhân lương tâm. Ông nghĩ sao về lời chỉ trích này?
Áp
lực quốc tế nhất là từ phía Hoa Kỳ đối với chế độ, là rất quan trọng đối với
chúng tôi. Nhưng chúng ta hãy thực tế. Các nước có ưu tiên của mình, và hành động
của họ trước tiên là vì các mối quan tâm về kinh tế, chính trị và an ninh của
mình, sau đó mới đến các mối quan tâm về nhân quyền hay là Việt nam. Tôi không
bao giờ nói rằng sự giúp đỡ từ bên ngoài không quan trọng đối với chúng tôi - rất
quan trọng và chúng tôi vô cùng trân trọng điều đó. Nhưng áp lực quan trọng nhất
phải đến từ bên trong Việt nam, từ chính chúng tôi. Chúng tôi phải dựa chủ yếu
vào chính mình.
Quay
lại chỉ trích mà chị vừa nhắc đến: tôi kiên quyết phản đối việc đối xử với các
tù nhân lương tâm như một món hàng trao đổi! Đó là việc rất dở và không thể chấp
nhận được. Dẫu chỉ vì một việc là nếu coi đây là một phương pháp có hệ thống,
thì điều đó chỉ làm chính phủ tăng cường bắt bớ - càng nhiều tù nhân, họ càng
có nhiều quân át chủ bài trong tay.
*
Và
rồi thì sao?
Lời
khuyến cáo của tôi với cộng đồng quốc tế, mà tôi vẫn nói cả khi làm việc với
các nhà ngoại giao phương Tây ở Hà nội, là điều mà tôi gọi là biện pháp
"gây áp lực và kéo". Cần phải liên tục gây áp lực với Việt nam, liên
tục nhắc nhở rằng họ đã ký kết các công ước quốc tế về việc bảo vệ nhân quyền
và phải tuân thủ điều đó. Cần phải nói với họ "anh có nghĩa vụ này và
này... chúng tôi sẽ thỏa thuận với các anh: chúng tôi giúp anh về thương mại,
công nghệ vv... nếu như anh thực thi nghĩa vụ kia".
Đó
vẫn là sự trao đổi một điều gì đó với một điều gì đó, nhưng trên bình diện của
một sự thay đổi dần dần một lề lối, hoặc một điều luật, chứ không phải đổi chác
lấy con người. Và cần không ngừng nhấn mạnh, rằng các bạn không phải là kẻ thù,
mà ngược lại, các bạn là những người bạn - rằng các bạn chìa tay ra giúp đỡ -
nhưng đồng thời các bạn cần tỏ rõ một cách cương quyết rằng bàn tay đang chìa
ra giúp kia sẽ không được phép và sẽ không phải là cho không. Và trong việc này
cần linh hoạt, cần biết ước đoán tình hình và thích nghi theo tình hình: lúc
này thì cần gây áp lực nhiều trong hậu trường, lúc khác lại cần tiếng nói của
truyền thông quốc tế, bởi vì đây cũng là những gì họ rất sợ.
Không
thể đòi thay đổi ngay lập tức. Để sự thay đổi thật sự có hiệu lực, nó cần đến một
cách từ từ, từng chút một.
Nguồn: irozhlas.cz
No comments:
Post a Comment