Hà Tường Cát/Người Việt
March
26, 2017
Có một thực tế rõ
ràng là ngay từ buổi đầu Tổng Thống Donald Trump đã bị nhiều chỉ trích hơn tất
cả các người tiền nhiệm từ Ronald Regan đến Barack Obama.
Một
cử chỉ thường thấy của Tổng Thống Donald Trump trước công chúng. (Hình: Getty
Images)
Bài
viết này không nhằm tranh luận về cái đúng hay sai, nghĩa là không phụ họa hay
phản bác những chỉ trích, mà chỉ đề cập về lý do của sự kiện ấy. Có thể phân
tích từ nhiều bình diện, nhưng đáng chú ý nhất là hai yếu tố: (1) ông Trump làm
người ta sợ (2) vô tình hay cố ý ông Trump tiếp nhiên liệu cho sự kiện đó.
Bất
cứ nhà lãnh đạo nào trên thế giới cũng có người ủng hộ và người chống đối. Căn
bản của hai quan điểm ấy có thể chỉ là hoàn toàn do cảm tính chứ không phải do
nhận thức. Điểm đáng chú ý là những quan điểm kiểu ấy thường mang tính cách cố
định, không chấp nhận thay đổi hoặc linh động gì khác, cho nên tranh cãi giữa
hai nhóm này không bao giờ đi tới kết luận. Quá trình cá nhân của ông Donald
Trump cung ứng nhiều điều kiện cho cả hai phía chống đối và ủng hộ cho nên ông
phải tiếp nhận nhiều chỉ trích là chuyện tự nhiên.
Làm
gì khiến người ta sợ?
Trước
nhất là những phát biểu khác thường của ông, như là về di dân Mexico, về người
Hồi Giáo và khủng bố, và nhiều lời răn đe khác. Nhưng dần dần người ta cũng bớt
sợ những gì ông nói, vì xem ra qua hai tháng ở Tòa Bạch Ốc, ông chưa thực hiện
hoặc gặp trở ngại không thi hành được như ý muốn. Điển hình là vụ xây bức tường
biên giới Mexico chưa có tiến triển gì cụ thể, vụ trục xuất di dân bất hợp pháp
gặp sự bất hợp tác của các tiểu bang, và sắc lệnh cấm dân một số nước Hồi Giáo
vào Mỹ hai lần bị tòa án chặn lại.
Gần
nhất là việc dự luật y tế mới, thay thế luật ACA (Obamacare), không thông qua Hạ
Viện được vì sự không đồng ý ngay chính từ một số Dân Biểu Cộng Hòa. Trước đây
ông Trump đã mạnh miệng tuyên bố xóa bỏ Obamacare là việc làm ưu tiên số 1 của
ông từ ngày đầu vào tòa Bạch Ốc.
Nhìn
lại khẩu hiệu tranh cử của ông Trump “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại,” người ta
thấy nó hàm chứa những nội dung mơ hồ. Bởi
vì tại sao phải làm cho nước Mỹ vĩ đại “trở lại”? Sau hai trận Thế Chiến và
nhất là từ sau Chiến Tranh Lạnh nước Mỹ đã là vĩ đại nhất thế giới trên tất cả
các mặt quân sự, kinh tế, chính trị. Vị trí ấy chưa hề suy suyển khiến người ta
đáng phải lo lắng. Khẩu hiệu ấy dường như chỉ nhắm cổ vũ sự ủng hộ của các nhóm
có tinh thần kỳ thị sắc tộc, tôn giáo và chống di dân.
Nhưng còn một vấn đề quan trọng mà người
ta lo ngại hơn ở Tổng Thống Trump là ông sẽ làm phương hại nền dân chủ đã tồn tại
vững bền tốt đẹp qua lịch sử hơn 200 năm của nước Mỹ. Ông có nhiều dấu hiệu của
một nhà lãnh đạo độc tài, dù rằng không dễ dàng để có thể đi đến tình trạng ấy
trong hệ thống chính trị chặt chẽ của đất nước này.
Ông
xâm phạm đến quyền độc lập Tư pháp, một trong ba trụ cột căn bản về nguyên tắc
phân quyền của thể chế dân chủ Mỹ. Tờ Slate ngày 10 Tháng Hai cho là Tổng Thống
Trump “khai chiến với lập pháp” qua việc công khai gièm pha vị thẩm phán đã
phán quyết cho ngưng thi hành sắc lệnh cấm nhập cảnh Mỹ. Trong một tweet đánh
đi, ông Trump viết: “Cái gọi là thẩm phán” James Robart đã đặt đất nước chúng
ta vào hiểm họa khủng bố. Ông cũng phê phán ba thẩm phán tòa phúc thẩm liên
bang khu 9 là chính trị hóa ngành tư pháp khi đồng thuận y án phán quyết của thẩm
phán Robart.
Một sự kiện phản dân chủ trắng trợn hơn
hết là Tổng Thống Trump và các cố vấn cao cấp của ông phụ họa gọi giới truyền
thông là “kẻ thù của nhân dân.” Không nhà lãnh đạo một quốc gia dân chủ nào có quan niệm
như thế đối với quyền tự do ngôn luận. Ông Trump có nhược điểm về tiếp thu những
sự chỉ trích, một điều kiện thiết yếu để một nhà lãnh đạo không đi lạc hướng.
Tổng Thống Trump từng
nhiều lần công khai chỉ trích các phóng viên mà ông không ưa. (Hình: Getty
Images)
Tiếp
vũ khí cho người ta tấn công mình
Trái
hẳn nguyên tắc bình thường của các ứng cử viên từ xưa đến nay là giữ quan hệ tốt
với giới truyền thông, ông Donald Trump đã tìm cách gây hấn với họ ngay từ đầu
cuộc tranh cử. Ông đã không hoặc rất ít tốn tiền trong cuộc tranh cử mà vẫn đạt
hiệu quả cao trên mặt quảng bá, bằng cách chỉ cần nói hoặc làm những chuyện
khác thường là bắt buộc truyền thông phải tường trình.
Chiến
thuật của ông có lẽ là đúng nhưng quan niệm của ông về giới truyền thông không
đúng. Khi bị phê phán, ông đổ lỗi cho truyền thông là thiên vị mà thực tế thì
không thể nào có chuyện 90% truyền thông thiên vị cho một phía. Tiếp tục định
kiến sai lầm ấy khi đã đảm nhận vai trò của nhà lãnh đạo, ông không nhận ra được
những sai trái của mình để điều chỉnh thích ứng.
Vì
lo sợ bị chỉ trích và tìm cách chống đỡ, Tổng Thống Donald Trump liên tiếp tạo
ra thêm nhiều sự kiện khiến cho giới truyền thông với lý tưởng, nghiệp vụ cùng
phương tiện của họ không thể nào không đưa ra những phê phán liên tục và mạnh mẽ
nhất.
Một
số người ủng hộ ông Trump, viện lời của ông và các phụ tá, có một lập luận hoàn
toàn sai rằng truyền thông loan tin giả (fake news). Các cơ quan truyền thông
có uy tín lâu năm như báo New York Times, Washington Post, USA Today, truyền
hình CNN, NBC, CBS … cần bảo vệ giá trị của họ vì đó là nhu cầu thiết yếu để sống
còn, hơn nữa phải trách nhiệm loan tin xác thực tránh sự tranh tụng pháp lý rất
tổn hại.
Tổng
Thống Trump cũng không hiểu hay cố tình không hiểu những nguyên tắc tự do căn bản
của báo chí. Ông cho ngăn chặn hay đuổi các phóng viên tham dự một số sinh hoạt.
Ông tuyên bố ở hội nghị thường niên của Tổ Chức Hành Động Chính Trị Bảo Thủ
(Conservative Political Action Conference) hồi cuối Tháng Hai là sẽ cấm các
phóng viên dùng những nguồn tin không tiết lộ xuất xứ. Bảo vệ bí mật về nguồn
tin là một quyền hợp pháp của nhà báo.
Năm
1972, hai phóng viên Bob Woodward và Carl Bernstein của tờ Washington Post dẫn
nguồn tin của một người với bí danh là “Deep Throat” để tường trình những bí mật
của Tòa Bạch Ốc trong vụ Watergate và kết quả là Tổng Thống Richard Nixon phải
tự ý từ chức trước khi có thể bị đàn hặc. Suốt hơn 30 năm sau đó, không ai biết
được “Deep Throat” là ai, tới năm 2005 một luật sư của gia đình mới tiết lộ đó
là một cựu phụ tá giám đốc FBI.
Tổng
Thống Trump thường sử dụng Twitter để loan báo, tấn công hay phản công, mà
không có lời giải thích đầy đủ hay lập luận rõ ràng. Có nhiều trường hợp chỉ là
sự cãi qua cãi lại không cần thiết với một cá nhân.
Trong
những trường hợp khác người ta nhận ra ông chỉ nhắm nói cho những người ủng hộ
mình, theo một chiến thuật biện bác được gọi là “Whataboutism” (Thế thì làm
sao?). Với mục tiêu ấy, những dữ kiện mà ông nêu lên không xác thực và trở
thành đề tài để truyền thông khai thác phê phán.
Vậy
thì nếu như Tổng Thống Donald Trump bị chỉ trích quá nhiều thì cũng là do tại
chính ông chứ không phải vì truyền thông quá khắt khe hay vì sự đánh phá dai dẳng
của những người đối lập. Mặc dù tỉ lệ dân Mỹ không chấp nhận tổng thống hiện
nay lên tới 63% theo thăm dò Gallup, nhưng không phải tất cả số người này đều
có điều kiện để trình bày ra ý kiến của họ.
——
Liên
lạc tác giả: ha.cat@nguoi-viet.com
No comments:
Post a Comment