Christopher
Lebron - Boston Review
Dịch
giả: Trần Văn Minh
Posted
by adminbasam on
03/02/2017
Trưa
ngày 20 tháng 1 năm 2017, một kỷ nguyên mới của Mỹ mở ra. Donald J. Trump trở
thành tổng thống đời thứ 45 của Hoa Kỳ. Quyền lực vĩ đại được đầu tư vào một
người có tiểu sử cá nhân rải rác với sự khinh miệt phụ nữ, các cáo buộc về tấn
công tình dục, các vụ kiện, lừa đảo tiền lương của nhân viên, tự cao tự đại,
kích động phân biệt chủng tộc, và phủ nhận khoa học. Tổng thống của chúng ta,
không thể chối cãi, là một người với cá tính khiếm khuyết. Cứ cho rằng không cần
phải ưa thích các nhà lãnh đạo của một nền dân chủ, nhưng chuyện cần thiết là họ
phải nắm vững trách nhiệm quản trị nền dân chủ, bao gồm tôn trọng tự do ngôn luận,
nghĩa vụ phải trả lời, và trách nhiệm đối với công chúng.
Trong
khoảng thời gian một tuần, Trump và những người thừa hành của ông đã chà đạp
lên sự mong đợi, ngay cả ở mức rất thấp này, ném cơn giận dữ vào đám đông, bổ
nhiệm các tỷ phú không có kinh nghiệm hành chính vào các chức vụ nội các quan
trọng, và đưa ra tuyên bố gây choáng váng, theo George Orwell nói về sự tồn tại
của “những thông tin định hướng”.
Thật
đáng báo động khi mỗi thời khắc trôi qua, chúng ta không thể đánh giá sai lầm
những hành động như thế chỉ đơn thuần là điều hành bộ máy hành chánh một cách kỳ
lạ. Thay vào đó, khi xem xét một cách tổng thể, chúng tạo nên một tập hợp khá
chặt chẽ các hành động biểu lộ đặc điểm của một chế độ độc tài toàn trị đang trỗi
dậy. Hiện tượng này chưa từng xảy ra trong lịch sử nước Mỹ. Khi chiến lược gia
hàng đầu của tổng thống tuyên bố gây chiến với báo chí và xác định các cột trụ
của tự do ngôn luận là “đảng đối lập”, chúng ta cần phải tự hỏi, liệu sẽ có bao
nhiêu cơ quan báo chí sẽ bị suy yếu nghiêm trọng, có thể vĩnh viễn, khi một
chính quyền thách thức nền tảng sinh hoạt dân chủ một cách bừa bãi.
Chế
độ độc tài toàn trị là một sự sắp xếp quyền lực nhà nước, trong đó tầng lớp cầm
quyền kiểm soát các điều kiện tồn tại chính trị và xã hội trong khi xóa bỏ quyền
lực của công dân. Trong một nhà nước độc tài toàn trị, ý muốn của nhà cầm quyền
thực chất là trên hết và về mặt luân lý, được coi trọng hơn cảm nghĩ và sự mong
ước của người dân, và tất cả các phương tiện của nhà nước được huy động để bảo
đảm sự ưu việt được xác định này. Trong hoàn cảnh này, người dân trở thành một
tập hợp, một bộ phận chính trị, phụ trợ cho một chế độ không cảm thấy có bất kỳ
nghĩa vụ nào phải đền đáp lại cho người dân. Thật vậy, chế độ như vậy nhấn mạnh
rằng, bổn phận của công dân chỉ đơn giản là tuân phục, trong khi nhiệm vụ của
nhà cầm quyền là thể hiện quyền lực của họ.
Ở
đây tôi trình bày 5 dấu hiệu của chủ nghĩa độc tài toàn trị. Sự hiện diện của bất
kỳ một trong các dấu hiệu đó sẽ phủ lên sự nghi ngờ về cam kết của nhà lãnh đạo
đối với vai trò lãnh đạo chính trị dân chủ. Tuy nhiên, khi chúng xuất hiện cùng
một lúc, chúng báo động rằng chúng ta có thể đang chứng kiến sự trật đường rầy
của cuộc thử nghiệm chính trị mất hai thế kỷ rưỡi để cải tiến.
Dấu
hiệu số 1: Lãnh đạo đòi hỏi sự chiêm ngưỡng của công chúng.
Trong
các quốc gia độc tài toàn trị, một trong những tính năng đầu tiên của đời sống
công cộng bị biến dạng là hội họp công cộng. Dần dần, tất cả các trường hợp hội
họp công cộng – nghệ thuật, tôn giáo, thể thao, lễ hội – được sửa đổi lại như lễ
tôn vinh nhà lãnh đạo. Tôn vinh bất cứ điều gì khác hơn lãnh đạo – hoặc để công
khai chỉ trích lãnh đạo – là phản bội. Tới nay, rõ ràng là Tổng thống Trump đã
mất tự chủ khi đối mặt với những bằng chứng rõ ràng về lễ nhậm chức của ông được
ít người tham dự hơn so với của Tổng thống Obama, và khi so sánh với các cuộc
biểu tình vào ngày hôm sau. Thay vì thừa nhận thua sút và cam kết sẽ làm việc cật
lực để lấy lại cảm tình của người dân Mỹ, ông mắng nhiếc cơ quan truyền thông
vào ngày hôm sau khi nói chuyện với cơ quan CIA. Sự bào chữa của ông là, từ nơi
ông đứng, ông đã nhìn thấy tới 1,5 triệu người tham dự, một số bằng chứng bác bỏ
con số này. Một phản ứng nổi bật như thế chỉ ra những gì chúng ta đã biết về
Trump từ lâu: ông cho rằng quan điểm của ông trên hết và nếu ông không thể là
trung tâm chú ý của mọi người, điều này sẽ dẫn đến bất bình và giận dữ.
Dấu
hiệu số 2: Chế độ kiểm soát sự thật.
Chế
độ toàn trị nhấn mạnh rằng, chỉ mình họ biết cái gì là đúng; câu này là xác định
và không thể tranh luận. Mối liên hệ bất thường đáng báo động của Trump với sự
thật, đã được thấy rõ ràng trong nhiều năm và trong suốt chiến dịch tranh cử.
Cho dù đó là thói quen kỳ lạ của ông ta là gọi cho các nhà báo, giả vờ ông ta
chính là chuyên gia riêng của ông, khẳng định họ đã sai lầm khi có ý kiến tiêu
cực về ông; hoặc sự từ chối của ông trong thời gian dài không chấp nhận Barack Obama là một người Mỹ; hoặc sự
quả quyết của ông rằng chính cá nhân ông viết tất cả các cuốn sách của riêng
mình; hoặc phá thai không phải là cảnh tượng dã man mà ông tuyên bố trong cuộc
tranh luận thứ ba [trong thời gian tranh cử]; hay rằng hàng triệu người nhập cư bất hợp pháp làm ông thua số phiếu phổ
thông, Trump đã nói rõ rằng ông muốn bất cứ điều gì ông nói sẽ được chấp
nhận như học thuyết công cộng. Một ngày sau sự thất bại nhỏ về số người tham dự
trong ngày lễ nhậm chức, Kellyanne Conway đã đưa cho chúng ta một danh từ sẽ ở
với chúng ta trong ít nhất 4 năm tới: “sự thật thay thế” (Alternative Facts –
thông tin định hướng). Để chống đỡ cho sự thiếu khả năng của cấp cao của mình
trong việc đối mặt với thực tế, bà tuyên bố rằng sự đánh giá về số người tham dự
của Trump là “sự thật thay thế”. Đối với sự lố bịch như thế, tất cả người Mỹ
nên chú ý. Độc giả của cuốn tiểu thuyết của George Orwell năm 1949 tiên tri về thời
đại đen tối, sách 1984, sẽ nhận ra sự vô lý dường như
vô hại giống như những gì ông gọi là “Tân Ngôn”, là công cụ của nhà nước để kiểm
soát tất cả báo cáo mà nhà nước không đồng ý bằng cách bóp méo chữ nghĩa.
Dấu
hiệu số 3: Chế độ đàn áp những nhà sản xuất tri thức.
Thanh
trừng các trường đại học, các tổ chức truyền thông, tổ chức nghiên cứu chính trị
và kinh tế, cơ quan chính phủ phi đảng phái, và các viện nghiên cứu là chuyện
thường tình dưới chế độ độc tài toàn trị. Trong suốt chiến dịch tranh cử, Trump
tiếp tục phủ nhận vai trò hành vi con người trong sự biến đổi khí hậu, cộng hưởng
với một tuyên bố đáng kinh ngạc trước đó rằng sự biến đổi khí hậu là một trò lừa
gạt do Trung Quốc gây ra. Người ta phải suy nghĩ cẩn thận về việc cần phải trả
giá thế nào khi đưa ra một kết luận như vậy. Về cơ bản, một nhà lãnh đạo phải hết
sức nghi ngờ đến mức độ khinh khi các nhà khoa học, hành xử trong sự tin tưởng
rằng rất nhiều người có học vấn cao trong các tổ chức có uy tín, đơn giản họ
không biết chính họ đang nói gì. Từ khi thắng cử, Trump đã cố gắng bịt miệng cơ
quan EPA (Cơ quan Bảo vệ Môi trường), USDA (Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ), Dịch vụ
Công viên Quốc gia, Bộ Y tế, NOAA (Cơ quan Quản lý Khí quyển và Hải dương Quốc
gia Hoa Kỳ), và NASA (Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ). Ông đã đóng băng tài
trợ của EPA để siết cổ các nhà khoa học. Ông đã sa thải tất cả các viên chức điều
hành cao cấp của Bộ Ngoại giao. Ông đe dọa sẽ ngưng tài trợ cho Quỹ Tài trợ Nghệ
thuật và Nhân văn Quốc gia. Ông Bannon, phụ tá của ông, đã tuyên chiến với truyền
thông. Trump đã đi một bước xa hơn khi ông tuyên bố rằng ông sẽ tìm cách “đóng
cửa” internet. Trump mắng chửi, “Ai đó sẽ nói: ‘Ồ, tự do ngôn luận, tự do ngôn luận.’ Đây là những
kẻ ngu ngốc“. Gộp chung lại, những điều này tổng thể là một cuộc tấn
công toàn diện vào các nhà sản xuất kiến thức, ở vị thế tốt nhất để thách thức
các câu chuyện được chấp thuận của Trump.
Dấu
hiệu số 4: Chế độ sáng chế ra kẻ thù chung.
Chế
độ toàn trị làm tăng sinh lực cho nền tảng của họ và xây dựng đoàn kết dân tộc
bằng cách đề cao tâm lý “chúng ta chống lại chúng”: “Nếu không có” – điền vào
chỗ trống: Do Thái, di dân, người Hồi giáo, người da đen, người đồng tính –
thì “đất nước của chúng ta sẽ đạt được sự thịnh vượng mong muốn”. Trump
thực hiện chiến dịch tranh cử với chủ đề “làm cho nước Mỹ vĩ đại trở
lại”, một mục tiêu mà ông đề nghị sẽ đạt được phần lớn thông qua việc
trục xuất hàng loạt, ngăn cấm di dân Hồi giáo, đàn áp bạo lực người biểu tình
da đen, và một bức tường biên giới để ngăn chặn người Mexico “hiếp dâm” vào nước
này. Trong khi nhiều người coi đây là sự khoa trương của chiến dịch tranh cử,
Trump đã sửa soạn thực hiện tốt lời hứa của mình: bức tường và cấm nhập cư đã ở
trên bàn. Sau đó, chẳng có gì đáng ngạc nhiên khi Trump đổ trách nhiệm về sự
thua sút phiếu phổ thông là do những người nhập cư. Rõ ràng là [Trump] không thể
chấp nhận bất cứ điều gì khác hơn là sự thắng lợi tuyệt đối, ông quay lại lời
nói dối mà ông phải đưa ra vì lý do ông ta đã bị mọi người vạch trần: rằng ông
đã bị thua hàng triệu phiếu phổ thông bởi vì sự gian lận bầu cử rất nhiều do những
người di dân “bất hợp pháp” gây ra. Trump vẫn giữ quan điểm này mặc dù các
nghiên cứu cho thấy rằng, gian lận bầu cử thuộc loại ông mô tả là hầu như không
tồn tại ở Hoa Kỳ. Tuy nhiên, bằng cách nói với những người ủng hộ rằng ông xem
những “người ngoài” này là mối đe dọa cho đất nước, thực ra, ông ra hiệu rằng
lòng trung thành đối với ông đòi hỏi phải huy động nguồn lực của quốc gia để chống
lại mối đe dọa ma quái này.
Dấu
hiệu số 5: Lãnh đạo được bao quanh bởi bạn bè thân thiết và những
kẻ nịnh hót.
Nhà
lãnh đạo độc tài bao quanh mình với những kẻ thông đồng và thợ gật, thường phải
trải qua các bài kiểm tra khắc nghiệt về lòng trung thành và sẽ bị khai trừ khi
có dấu hiệu đầu tiên của sự phản bội. Trump rất nhạy cảm, thỉnh thoảng đến nỗi
khó tin, từ nhu cầu ám ảnh để bảo vệ độ
lớn của bàn tay của ông đến sự thất bại mới nhất về tầm cỡ của đám
đông trong ngày lễ nhậm chức. Những báo cáo bị rò rỉ xác nhận rằng ông cách ly ở
bên trong một bong bóng với những thợ gật – đáng chú ý là con rể của ông, Jared
Kushner – và nhanh chóng loại bỏ những người không hẳn nhiên cùng chiều với
quan điểm của ông.
Trong
khi đó, Trump khẳng định rằng ông ta là tỷ phú. Có thể ông ta là một Gatsby
(nhân vật trong tiểu thuyết “The Great Gatsby”, giả vờ giàu có), nhưng trị giá
tài sản hoặc các món nợ của ông không thể chứng minh, và ông có vẻ nhất quyết sẽ
không bao giờ công bố hồ sơ thuế của mình. Các mối quan hệ kinh tế trong nước
và quốc tế của ông đáng được biết đến – và, theo Điều khoản về Thù lao, có khả
năng, theo hiến pháp, ông buộc phải tiết lộ. Nếu chính quyền Trump tìm cách thưởng
hay phạt các quốc gia hay tổ chức nước ngoài nào, người dân Mỹ cần phải biết phải
chăng đó là vì lý do lợi ích quốc gia hay lợi ích riêng tư của ông. Và điều này
thậm chí chưa bắt đầu đề cập tới mức độ mà tư bản thân tộc đang định hình đường
nét của toàn bộ chính quyền Trump.
Steve
Bannon, người hùng phe cực hữu và là chiến lược gia trưởng của Trump, ngay lập
tức được biết đến nhiều nhất với vai trò điều hành tờ báo Breitbart News bị phá
sản về đạo đức, nhưng trước đây ông đã từng làm sấp ở công ty nổi tiếng Golman
Sachs. Trump đi tiếp đề cử cựu giám đốc điều hành của công ty ExxonMobil, Rex
Tillerson, vào chức vụ bộ trưởng ngoại giao và Steven Mnuchin vào chức bộ trưởng
ngân khố. Sự bổ nhiệm thứ hai đặc biệt cần quan tâm. Cùng là một cựu đối tác của
Goldman, Mnuchin từng bị cáo buộc nặng nề và đáng tin cậy về vai trò của ông ta
trong việc làm mất nhà cửa của nhiều người Mỹ trong cuộc khủng hoảng thị trường
địa ốc năm 2008. Andy Puzder là người mà Trump chọn giữ chức bộ trưởng lao động,
là giám đốc điều hành của Hardee và Carl Jr. Ông Puzder là người đã chống lại
việc tăng mức lương tối thiểu và công ty của ông đã đồng ý [trong một vụ kiện]
thỏa thuận 9 triệu USD với các nhân viên quản lý cửa hàng, về việc đã lừa đảo họ
trong vấn đề lương bổng làm thêm giờ. Những việc bổ nhiệm này và những bổ nhiệm
khác cho thấy rõ, rằng mối quan tâm chính của Trump không chỉ được bao quanh bởi
những người hợp ý có quyền thế (tất cả đều là đàn ông, ngoại trừ bà Betsy DeVos
(*), người có thể hoặc không thể vượt qua sự phê chuẩn để làm bộ trưởng giáo dục
và cũng là một tỷ phú), mà còn bởi những người ở vị thế kinh tế xã hội ngang tầng,
những người trở nên giàu có bằng việc bóc lột những người nghèo.
Không
cần phải có một cuộc đảo chánh độc tài toàn diện, thành công hoàn toàn, hoặc thậm
chí cố ý để có thể gây nguy hiểm cho sự toàn vẹn của một nền dân chủ. Bạn chỉ cần
làm suy yếu hoặc gây mất ổn định đủ số các cơ quan quan trọng, chẳng hạn như
EPA, để dọn đường cho quan điểm thực tế của bạn; bạn chỉ cần đưa ra một vài
“thông tin định hướng” để đánh lạc hướng công chúng khỏi sự thật đúng nghĩa; bạn
chỉ cần một số ít bạn bè có uy thế ở các chức vụ quyền uy để đưa thế giới quan
của bạn ra khắp nước và thế giới.
Và
khi tất cả điều này xảy ra, sự cai trị bằng luật pháp, để phân biệt một nền dân
chủ với các chế độ khác bắt đầu bị uốn nắn, liên tục được biện minh bởi các mối
đe dọa về an ninh thật sự, hơi thật một chút, hoặc hoàn toàn bịa đặt. Và sự bẻ
cong và bóp méo luôn được biện minh, nhân danh người dân, phải sống dưới những
hình thức giám sát mới, chẳng hạn như phải đăng ký hoặc gia tăng hình thức nhận
diện khuôn mặt. Báo chí sẽ được kêu gọi nên im lặng, trừ khi sẵn sàng đưa tin về
tất cả các lễ kỷ niệm của tổng thống như có ảnh hưởng và vĩ đại, trong khi các
nhà sản xuất tri thức chính đáng, chẳng hạn như các nhà khoa học, thì bị bịt miệng.
Đột nhiên, bắt đầu có vẻ như bạn có thể nhìn thấy nước Nga từ ngôi nhà của bạn,
bất kể bạn đang sống ở đâu.
Trong
cuốn sách liên quan đáng báo động của mình, The Origins of
Totalitarianism (1951), nhà triết học chính trị, cô Hannah Arendt viết: “Các
đối tượng lý tưởng của sự cai trị độc tài không phải là người
theo phát xít hay theo cộng sản, nhưng là người
dân mà sự phân biệt giữa thực tế và hư cấu (nghĩa là, kinh nghiệm thực
tế) và sự phân biệt giữa đúng và sai (nghĩa là, các tiêu chuẩn của sự suy
nghĩ) không còn tồn tại“. Điều này có nghĩa là, tùy thuộc vào mỗi và mọi
công dân, phải chống lại bằng cách từ chối sức mạnh của sự lừa dối và sự quyến
rũ của ngụy tạo. Nếu tuần đầu tiên trong nhiệm kỳ tổng thống của Trump có một
chỉ dấu nào đó, thể hiện rõ ràng trong lịch sử cá nhân của ông, thì mọi người Mỹ,
thậm chí cả những người ủng hộ ông ta, nên bắt đầu hỏi, thực sự, những gì làm
cho nước Mỹ không vĩ đại. Bạn sẽ tìm thấy câu trả lời ở phần tin tức mỗi giờ
trong ngày.
______
(*)
Ghi chú từ trang Ba Sàm: Ngoài bà Betsy Devos đang chờ Thượng viện phê
chuẩn làm Bộ trưởng Bộ Giáo dục, còn có 2 người phụ nữ khác là bà Elaine Chao
và bà Nikki Haley. Bà Elaine Chao là người Mỹ gốc Hoa, được Trump bổ nhiệm làm
Bộ trưởng Giao thông và đã được Thượng viện phê chuẩn. Bà Nikki Haley được
Trump chọn làm đại sứ Mỹ tại LHQ cũng đã được Thượng viện phê chuẩn.
Tân
đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley hôm qua, 27/01/2017, đã lên tiếng dọa
những nước nào chống lại chính sách ngoại giao của tổng thống Donald Trump, cảnh
cáo là những nước này sẽ gánh chịu những hậu quả.
BEDMINSTER,
New Jersey (NV) – Tổng thống tân cử Donald Trump chọn bà Betsy DeVos, người
đóng góp tài chánh nhiều nhất cho đảng Cộng Hòa, làm người lèo lái Bộ Giáo Dục.
No comments:
Post a Comment