Shashi
Tharoor - Project
Syndicate
Biên
dịch: Nguyễn Quỳnh Chi | Hiệu đính: Nguyễn
Huy Hoàng
Posted on 05/01/2017
Ngày 8 tháng 11, lúc nửa đêm, Thủ tướng Ấn Độ
Narenda Modi tuyên bố các tờ tiền mệnh giá 500 và 1000 rupee với tổng trị giá
khoảng 14 nghìn tỷ rupee – tương đương 86% lượng tiền lưu thông – sẽ không còn
giá trị pháp lý. Cùng với đó, nền kinh tế Ấn Độ rơi vào hỗn loạn.
Mục đích mà ông Modi tuyên bố là giữ lời hứa trong
chiến dịch tranh cử là chống lại “tiền đen”: các khoản thu bất chính – thường
được giữ dưới dạng tiền mặt – ví dụ như tiền trốn thuế, phạm tội, và tham
nhũng. Ông cũng hy vọng vô hiệu hóa những tờ tiền giả được cho là do phía
Pakistan in nhằm ủng hộ khủng bố chống Ấn Độ. Tuy nhiên, gần một tháng sau, tất
cả những gì mà động thái phi tiền tệ hóa (demonetize – tức rút tiền mặt khỏi
lưu thông) này đạt được là sự rối loạn kinh tế trầm trọng. Quyết định của Modi
không phải một quyết định lỗi lạc, mà dường như là một tính toán sai trầm trọng.
Tuyên bố này lập tức châm ngòi cho cuộc hỗn loạn
điên rồ nhằm đẩy đi những tờ tiền hết hạn. Mặc dù người dân có thể gửi tiền vào
các tài khoản ngân hàng từ giờ cho đến cuối năm, việc gửi một số lượng lớn có
thể khiến họ chịu nhiều khoản thuế và phạt. Vì thế họ vội vàng đi bơm xăng, tới
các cửa hàng trang sức, và tới các chủ nợ để trả nợ. Những hàng dài xếp hàng rồng
rắn cả trong lẫn ngoài và xung quanh các ngân hàng, quầy đổi ngoại tệ, và các cột
ATM – bất kỳ đâu mà người ta có thể đổi được những tờ tiền sớm vô hiệu lực.
Thế nhưng, khi lên được đầu hàng, người dân lại thường
phải đối mặt với những hạn mức rút tiền nghiêm ngặt, bởi một sự thật đáng kinh
ngạc là trước khi đưa ra tuyên bố này, tiền mới lại không được in đủ. Tệ hơn,
thiết kế của những tờ tiền mới không vừa với những cột ATM hiện giờ, và mệnh
giá của chúng – 2.000 rupee – thì cao đến mức không dùng được đối với hầu hết mọi
người, đặc biệt là khi chính phủ không in đủ tiền mệnh giá nhỏ hơn thì rất ít
người có thể đổi được tiền.
Nền kinh tế từng bùng nổ của Ấn Độ giờ đây đã chạm đến
điểm dừng. Mọi chỉ số – doanh số bán hàng, thu nhập của thương nhân, sản xuất,
và việc làm – đều đi xuống. Cựu Thủ tướng Manmohan Singh ước tính GDP của Ấn Độ
sẽ thu hẹp khoảng 1–2% trong năm tài khóa hiện tại.
Nhưng như thường lệ, tác động này không đồng đều đối
với mọi người. Những người Ấn Độ giàu có, ít phụ thuộc vào tiền mặt, và nhiều
khả năng có thẻ tín dụng hơn thì tương đối ít bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, người
nghèo và tầng lớp hạ trung lưu thì sử dụng tiền mặt nhiều hơn trong các hoạt động
hàng ngày, và do đó sẽ là những nạn nhân chính của chính sách đáng ra là “vì
người nghèo” này.
Các nhà sản xuất nhỏ, thiếu vốn để duy trì hoạt động,
đã bắt đầu đóng cửa. Lượng người hưởng lương công nhật khổng lồ của Ấn Độ không
thể tìm được nhà tuyển dụng có tiền mặt để trả cho họ. Các ngành công nghiệp địa
phương đã dừng hoạt động vì thiếu tiền. Khu vực tài chính phi chính thức – hiện
chiếm 40% lượng tiền cho vay của Ấn Độ, chủ yếu là ở các khu vực nông thôn – gần
như đã sụp đổ.
Ngành ngư nghiệp của Ấn Độ, vốn phụ thuộc vào giao dịch
tiền mặt ngay khi bán cá tươi, cũng bị đánh chìm. Các thương nhân đang mất dần
những kho hàng hải sản dễ phân hủy của mình. Người nông dân đã bán nông sản với
giá thấp hơn chi phí, vì không ai có tiền để mua nông sản, và vụ đông thì không
thể trồng kịp thời vì không ai có tiền mua hạt giống.
Bất chấp tất cả, người dân Ấn Độ vẫn phản ứng cam chịu,
có vẻ như sẵn sàng để tâm đến lời kêu gọi của Modi là kiên nhẫn chờ đợi 50
ngày, mặc dù có thể lâu hơn nữa – thậm chí từ bốn tháng tới một năm – trước khi
nguồn cung tiền bình thường được phục hồi. Ban quan hệ công chúng mẫn cán của
chính phủ – khắc họa những khó khăn của người dân như một sự hy sinh nhỏ bé cần
thiết vì lợi ích đất nước – dường như đã hoàn thành nhiệm vụ. “Nếu những người
lính của chúng ta có thể đứng hàng giờ để canh giữ biên giới,” một bài đăng
trên truyền thông xã hội hỏi, “thì tại sao chúng ta lại không thể đứng xếp hàng
một vài giờ trước ngân hàng?”
Nhưng sự hy sinh này đã vượt quá những dòng người xếp
hàng. Các bệnh viện đang quay lưng với bệnh nhân chỉ có tiền cũ; các gia đình
không thể mua thực phẩm; và người lao động trung lưu thì không thể mua được những
loại thuốc cần thiết. Đã có tới 82 người chết trong những vụ xếp hàng đổi tiền
mặt hoặc các sự kiện liên quan. Hơn nữa, có vẻ như nhiều tác động ngắn hạn của
lần phi tiền tệ hóa này rất có thể sẽ kéo dài – thậm chí còn mạnh hơn – trong
dài hạn, khi những doanh nghiệp đã đóng cửa không thể mở cửa lại. Nó cũng có thể
gây ra những tổn hại kéo dài lên các thể chế tài chính của Ấn Độ, đặc biệt là
Ngân hàng Trung ương, danh tiếng của nó vốn đã bị ảnh hưởng.
Có lẽ điều tồi tệ nhất là những hy sinh này rất có
thể sẽ không giúp chính phủ đạt được mục đích đã tuyên bố của mình. Không phải
tất cả tiền đen đều nằm dưới dạng tiền mặt, và không phải tất cả tiền mặt đều
là tiền đen. Những người nắm giữ số lượng lớn tiền đen dường như đã tìm ra những
cách sáng tạo để rửa tiền thay vì tiêu hủy chúng nhằm tránh thu hút sự chú ý của
cơ quan thuế như chính phủ kỳ vọng. Kết quả là phần lớn tiền đen được tin là
đang lưu thông giờ đây lại đang đổ về các ngân hàng, lấy đi những khoản cổ tức
kỳ vọng của chính phủ.
Trên hết, kế hoạch của chính phủ không kiểm soát được
nguồn tiền đen. Sẽ không mất quá lâu trước khi những thói quen cũ – ghi giá hóa
đơn thấp đi, các đơn hàng và hóa đơn giả, báo cáo các giao dịch không có thực,
và hối lộ trắng trợn – sẽ lại tạo ra một khoản tiền đen mới.
Nhiều người ủng hộ Modi cho rằng các vấn đề của
chính sách phi tiền tệ hóa là do khả năng thực thi không tốt. Nhưng sự thật là
thiết kế của nó về cơ bản đã thiếu sót. Không có “khung chính sách” nào, không
có phân tích chi phí-lợi ích nào, và không có bằng chứng nào cho thấy các lựa
chọn chính sách khác đã được cân nhắc. Nhìn vào những chỉnh sửa chính sách liên
tục kể từ sau tuyên bố, có thể thấy rõ là chưa có một nghiên cứu tác động chính
sách nào được thực hiện.
Vậy mà thay vì nhận ra những rủi ro chồng chất từ
môi trường chính sách không minh bạch mà mình tạo ra, Modi lại tiến hành thảo
luận để đi xa hơn, biến Ấn Độ thành một xã hội hoàn toàn “không dùng tiền mặt.”
Ông ấy có biết hơn 90% giao dịch tài chính tại Ấn Độ được thực hiện bằng tiền mặt,
hơn 90% cửa hàng bán lẻ thiếu đầu đọc thẻ? Có phải ông không biết hơn 85% công
nhân được trả lương bằng tiền mặt, và hơn một nửa dân số không có tài khoản
ngân hàng?
Modi lên nắm quyền năm 2014 với hứa hẹn thúc đẩy
tăng trưởng, tạo ra việc làm cho dân số trẻ của Ấn Độ, và khuyến khích đầu tư.
Kế hoạch phi tiền tệ hóa kém cỏi của ông chính là sự nhạo báng những mục tiêu
này, đồng thời làm tổn hại danh tiếng là một nhà quản lý hiệu quả và có năng lực
của ông. Không ai biết mất bao nhiêu lâu nữa Ấn Độ mới có thể phục hồi.
*
Shashi Tharoor, cựu Phó Tổng thư ký Liên Hợp Quốc, cựu
Quốc vụ khanh về Phát triển Nguồn nhân lực và Quốc vụ khanh về Ngoại vụ của Ấn
Độ, hiện là nghị sĩ Đảng Quốc đại Ấn Độ và chủ tịch Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về
Đối ngoại. Ông là tác giả cuốn Pax Indica: India
and the World of the 21st Century.
Copyright:
Project Syndicate 2016 – India’s
Demonetization Disaster
--------------------------
Xem
thêm:
Nguồn: “Why India scrapped its two biggest bank
notes“, The Economist, 13/11/2016
Biên dịch: Lê Thị Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng Hiệp
Trong một tuyên bố bất ngờ trên truyền hình vào tối
ngày 08/11/2016, Narendra Modi, Thủ tướng Ấn Độ, đã khiến dư luận xôn xao: phần
lớn số tiền trong ví của người Ấn Độ sẽ không còn được chấp nhận tại các cửa
hàng kể từ nửa đêm. Hai tờ tiền có mệnh giá lớn nhất, tờ 500 và 1000 rupee
(tương đương với 7,5 USD và 15 USD), đã bị “phi tiền tệ hóa” (demonetised), thuật
[…]
No comments:
Post a Comment