Hà
Tường Cát/Người Việt
January
30, 2017
SACRAMENTO – Bằng một phản
ứng khác thường, ngay sau cuộc bầu cử 8 Tháng Mười Một năm 2016, hai viện Quốc
Hội California đã đưa ra một tuyên bố chung, xác định rằng có thể không chấp
hành các chính sách của liên bang do Tổng Thống Donald Trump lãnh đạo.
Thông
cáo chung nhấn mạnh: California (trở thành tiểu bang năm 1850) không là một
thành phần của liên bang ngay từ buổi đầu lịch sử, nhưng bây giờ giữ một vai
trò quan trọng trong việc bảo vệ tương lai của quốc gia này. Do đó, dù đắc cử tổng
thống, ông Donald Trump không thể thay đổi những giá trị của nước Mỹ và kéo lùi
tiểu bang này trở về dĩ vãng. “Chúng tôi sẽ dẫn đầu sự phản kháng chống lại bất
cứ nỗ lực nào muốn xé bỏ cơ cấu xã hội hay Hiến Pháp của chúng tôi.”
Là
cửa ngõ giao tiếp với khu vực Thái Bình Dương và là tiểu bang nông nghiệp cần
nhiều nhân lực, mậu dịch và di dân là hai mâu thuẫn chính có nhiều tiềm năng xảy
ra giữa California với liên bang.
Sanctuary
City là gì?
Va
chạm trực tiếp đầu tiên giữa chính quyền Trump với California là về cái gọi là
“thành phố an toàn” hay thành phố trú ẩn (Sanctuary City). Ðó là các địa phương
có đường lối bảo vệ, che chở di dân vi phạm luật di trú của liên bang, bằng việc
không truy tố họ và từ chối trợ giúp cho viên chức liên bang bắt giữ để trục xuất
họ.
Thuật
ngữ “thành phố an toàn” không có ý nghĩa pháp lý rõ rệt, chính sách ấy có thể
được quy định bằng một đạo luật, hoặc chỉ là phương cách hành động trong thực tế.
Các địa phương như thế không sử dụng ngân sách hay tài nguyên để chi trả kinh
phí cho việc thực thi luật liên bang, và thường không cho phép nhân viên công lực
xét hỏi về quy chế di trú của một người.
Khoảng 11 triệu di dân bất hợp pháp ở Mỹ, đa số sống tại 168
county trên toàn quốc, trong số đó 99 chấp hành yêu cầu của liên bang bắt giữ
di dân bất hợp pháp và 69 là địa phương an toàn, từ chối thi hành đòi hỏi ấy. Hầu
hết 58 county của California thuộc vào loại sau này.
11
thành phố ở tiểu bang California là “sanctuary city” gồm: Sacramento, San
Francisco, San Jose, Oakland, Berkeley, Williams, Salinas, Watsonville, Los
Angeles, Santa Ana, Coachella. Riêng San Diego không là thành phố an toàn dù có
đông di dân bất hợp pháp, khoảng trên 100,000, giống như Los Angeles, Santa
Ana, San Francisco, San Jose.
Các
viên chức liên bang phải dựa vào cảnh sát địa phương để thi hành luật của liên bang
về di dân. Nhưng luật không đòi hỏi chính quyền địa phương phải bắt giữ di dân
bất hợp pháp chỉ vì yêu cầu của đối tác liên bang. Trong thực tế, các tòa án
liên bang trên toàn quốc coi việc chấp hành yêu cầu như vậy là tự nguyện.
Sắc
lệnh đe dọa cắt trợ cấp liên bang
Hôm
25 Tháng Giêng, Tổng Thống Donald Trump ký sắc lệnh hành pháp số 13768 liên
quan đến vấn đề di dân. Một trong những đòi hỏi của sắc lệnh này là cơ quan
công lực ở tất cả các thành phố phải hợp tác với liên bang bằng cách báo cáo và
giúp bắt giữ di dân bất hợp pháp để trục xuất. Phát ngôn viên tòa Bạch Ốc Sean
Spicer tuyên bố: “Chúng tôi sẽ cắt tài trợ
liên bang cho những tiểu bang và thành phố an toàn chứa chấp di dân bất hợp
pháp. Người dân Mỹ không còn bị bắt buộc phải trợ cấp cho sự bất tuân hành pháp
luật như thế nữa.”
Phản
ứng lại, chủ tịch lâm thời Thượng Viện California, Nghị Sĩ Kevin de Leon, Dân
Chủ, đơn vị Los Angeles, khẳng định trong một buổi họp báo tại Sacramento: “Cơ quan công lực tiểu bang và địa phương
không có nhiệm vụ phải vặn răng bánh xe cho bộ máy trục xuất di dân của Tổng Thống
Trump.”
Về
đe dọa cắt tài trợ của liên bang, ông cho biết tiểu bang sẽ dùng tất cả các khả
năng pháp lý có thể có. Thị Trưởng Eric Garcetti thành phố Los Angeles nói là,
nếu bị cắt tài trợ, có thể đưa sắc lệnh của tổng thống ra kiện trước tòa án.
Mỗi
năm, liên bang tài trợ cho California gần $100 tỷ cho nhiều công tác và chương
trình hoạt động. Los Angeles là county nhận được nhiều nhất, $22.6 tỷ, kế tiếp
tới San Diego $8.1 tỷ, và các county khác như Orange $7.7 tỷ, Riverside $6.1 tỷ,
San Bernardino $4.9 tỷ.
Mặc
dù nói chung, người dân California chống chủ trương cứng rắn với di dân của ông
Trump, nhưng một thăm dò mới đây của viện Hoover cho biết cử tri tiểu bang này
chia rẽ ý kiến trong vấn đề các thành phố an toàn. Các giới chức dân cử cũng
còn đang xem xét hiệu lực của sắc lệnh hành pháp và tài trợ nào có thể bị cắt.
Vi
phạm Hiến Pháp và tạo tiền lệ nguy hiểm
Những
tổng thống, trong phạm vi quyền hạn của mình, thường dùng sắc lệnh để ban hành
những quy định về công tác cho các cơ quan hành pháp không có tính cách quan trọng
và giá trị chính thức là một đạo luật cần phải được sự thông qua bởi Quốc Hội.
Qua lịch sử, đây là một vấn đề luôn luôn đưa đến tranh cãi.
Ðảng
Cộng Hòa, từng phê phán nhiều sắc lệnh do Tổng Thống Barack Obama ký, chẳng hạn
trong các vấn đề liên quan đến di dân hay việc quy định những khu vực bảo tồn
thiên nhiên cấm khai thác tài nguyên dầu khí. Ông Trump từ khi còn là ứng cử
viên đã hứa hẹn sẽ hủy bỏ giá trị của một loạt những sắc lệnh này.
Nhưng
theo nhận định của một số quan sát viên am hiểu, có nhiều điều đáng phải lưu ý
về sắc lệnh hành pháp đối với các thành phố an toàn mà Tổng Thống Donald Trump
vừa ký. Trong sự đi đường vòng tránh qua Quốc Hội như thế có những điểm vi phạm
Hiến Pháp và có thể tạo ra tiền lệ nguy hiểm sau này.
Ðiều
2 mục C của sắc lệnh 13768 này nói rằng, các cơ chế không chấp hành luật liên
bang sẽ không được nhận tiền quỹ liên bang. Chính quyền liên bang không thể đặt
điều kiện trong việc tài trợ như thế, điều kiện ấy phải được Quốc Hội chấp thuận
và chỉ áp dụng cho những khoản tài trợ mới. Hơn nữa, Tối
Cao Pháp Viện đã nhiều lần phán định rằng chiếu Tu chính án số 10 của Hiến
Pháp, chính quyền liên bang không được phép “điều khiển” tiểu bang và các viên
chức địa phương tuân hành lệnh của luật liên bang. Hành động như vậy là vi phạm
nguyên tắc phân quyền và phá hoại thể chế liên bang.
Có
hàng ngàn luật lệ và quy định liên bang mà không một cơ chế của tiểu bang nào
có thể tuân hành đầy đủ. Nếu tổng thống có thể dùng quyền như trừng phạt cắt
tài trợ cho tiểu bang hay viên chức địa phương để đòi hỏi điều kiện, mà không cần
Quốc Hội chấp thuận, thì việc ấy sẽ trở thành một tiền lệ rất xấu cho thể chế
quốc gia Mỹ như đã tồn tại cho đến nay.
Cải
tổ đạo luật di dân là việc Quốc Hội đã không thể nào đồng ý qua chính quyền của
nhiều tổng thống từ trước đến nay. Va chạm giữa California và liên bang về vấn
đề thành phố an toàn chỉ là một lãnh vực nhỏ khi chưa có đạo luật liên bang mới
và đầy đủ về di dân, với sự đồng thuận thi hành của các tiểu bang. Vì vậy, cùng
với cả loạt những cái mà người ta tin là Tổng Thống Trump muốn ra tay đổi mới,
chỉ thời gian mới cho biết số phận của cái gọi là các “thành phố an toàn.”
No comments:
Post a Comment