Brahma
Chellaney - Project Sydincate
Dịch
giả: Song Phan
Posted
by adminbasam on
31/01/2017
NEW DELHI – Nếu có một
điều mà các nhà lãnh đạo Trung Quốc thật sự nổi trội thì đó là việc sử dụng các
công cụ kinh tế để thúc đẩy lợi ích địa chiến lược của nước họ. Thông qua sáng
kiến “một vành đai, một con đường” $1000 tỉ Mỹ kim, Trung Quốc đang trợ giúp
các dự án cơ sở hạ tầng ở các nước đang phát triển nằm ở các vị trí chiến lược,
thường bằng cách mở rộng các khoản vay lớn cho các chính phủ của họ. Kết quả là
các nước đang bị rơi vào bẫy nợ nần khiến cho họ dễ bị Trung Quốc ảnh hưởng.
Tất
nhiên, việc mở rộng các khoản vay cho các dự án cơ sở hạ tầng vốn không phải là
xấu. Nhưng các dự án mà Trung Quốc đang tài trợ thường không có ý định nâng đỡ
nền kinh tế địa phương, mà để tạo điều kiện cho Trung Quốc dễ dàng tiếp cận tài
nguyên thiên nhiên, hoặc để mở cửa thị trường cho hàng hóa xuất khẩu kém chất
lượng, giá thành thấp của họ. Trong nhiều trường hợp, Trung Quốc thậm chí còn
đưa công nhân xây dựng của chính họ làm giảm thiểu số lượng việc làm được tạo
ra cho địa phương.
Một
số dự án đã hoàn thành bây giờ đang chảy máu tiền. Ví dụ, Sân bay quốc tế
Rajapaksa Mattala của Sri Lanka, mở cửa vào năm 2013 gần Hambantota, đã được gọi mỉa mai là sân bay vắng nhất thế giới.
Tương tự như vậy, cảng Magampura Mahinda Rajapaksa ở Hambantota phần lớn vẫn để
không, giống như cảng Gwadar nhiều tỉ đô la ở Pakistan. Tuy nhiên, đối với
Trung Quốc, các dự án đang vận hành đúng như đòi hỏi: tàu ngầm tấn công của Trung Quốc đã hai lần cập
bến Sri Lanka, và gần đây hai tàu chiến Trung Quốc đã tạm dùng sự an toàn của cảng Gwadar.
Theo
một nghĩa nào đó, thậm chí sẽ là tốt hơn cho Trung Quốc khi các dự án không chạy
tốt. Suy cho cùng, gánh nợ nần càng nặng cho các nước nhỏ thì đòn bẩy của chính
Trung Quốc sẽ càng lớn thêm. Hiện tại, Trung Quốc đã sử dụng ảnh hưởng của mình
để thúc đẩy Campuchia, Lào, Myanmar và Thái Lan ngăn chặn một ASEAN đoàn kết chống
lại việc Trung Quốc hung hăng theo đuổi các yêu sách lãnh thổ của họ ở biển
Đông.
Hơn
nữa, một vài quốc gia bị ngợp bởi các khoản nợ của họ đối với Trung Quốc, đang
bị buộc phải bán cho họ các cổ phần trong các dự án do Trung Quốc tài trợ hay
trao quyền quản lý cho các xí nghiệp quốc doanh Trung Quốc. Ở các nước có nhiều
rủi ro về tài chính, Trung Quốc hiện nay đòi hỏi nắm đa số về sở hữu trước. Ví
dụ, trong tháng này Trung Quốc đạt được một thỏa thuận với Nepal trong việc xây
dựng một đập nước nữa do Trung Quốc sở hữu phần lớn ở đó, với Tập đoàn quốc
doanh Tam Hiệp của Trung Quốc nắm 75% cổ
phần.
Như
thế vẫn chưa đủ, Trung Quốc đang thực hiện các bước để cầm chắc rằng các nước sẽ
không thể thoát ra khỏi nợ nần. Để đổi lại việc gia hạn trả nợ, Trung Quốc hiện
đòi hỏi các nước phải trao cho họ các hợp đồng cho các dự án bổ sung, qua đó
làm cho cuộc khủng hoảng nợ của các nước này không dứt được. Tháng 10 năm
ngoái, Trung Quốc xoá $90 triệu nợ cho Campuchia, chỉ để nắm được
nhiều hợp đồng lớn mới.
Một
số nền kinh tế đang phát triển đang hối hận về việc họ quyết định nhận vay nợ của
Trung Quốc. Các cuộc biểu tình đã nổ ra bởi tình trạng thất nghiệp tràn lan, do
việc Trung Quốc chủ ý bán phá giá hàng hóa, đang giết chết sản xuất địa phương,
và bị trầm trọng hơn do việc Trung Quốc nhập khẩu lao động cho các dự án của
chính họ.
Chính
phủ mới ở một số nước, từ Nigeria đến Sri Lanka, đã ra lệnh điều tra các cáo buộc
Trung Quốc hối lộ cho các lãnh đạo cũ. Tháng trước, Zhao Lijian,
quyền đại sứ Trung Quốc ở Pakistan, đã tham gia vào một vụ tranh cãi với các nhà báo Pakistan trên
Twitter về những cáo buộc tham nhũng liên quan đến dự án và việc sử dụng tù
nhân Trung Quốc sang làm lao động ở Pakistan (không phải là một cách làm mới đối với Trung Quốc). Zhao mô
tả những cáo buộc trên là “vô nghĩa”.
Nhìn
lại, những mưu đồ của Trung Quốc có vẻ rõ ràng. Nhưng quyết định của nhiều nước
đang phát triển chấp nhận vay nợ của Trung Quốc, theo nhiều cách, là dễ hiểu. Bị
các nhà đầu tư lơ là mà họ lại có những nhu cầu cơ sở hạ tầng lớn chưa được đáp
ứng. Vì vậy, khi Trung Quốc chường mặt ra, hứa hẹn đầu tư rộng lượng và tín dụng
dễ dàng, họ đều tham gia vào. Chỉ sau đó khi rõ ra mục tiêu thực sự của Trung
Quốc là để thâm nhập thương mại và nắm đòn bẫy chiến lược; đến lúc đó thì đã
quá muộn, và các nước đều đã bị kẹt vào vòng luẩn quẩn.
Sri
Lanka là một ví dụ điển hình. Mặc dù nhỏ nhưng nước này nằm ở vị trí chiến lược
giữa các cảng phía đông của Trung Quốc và các cảng Địa Trung Hải. Chủ tịch nước
Trung Quốc Tập Cận Bình đã gọi nó là vị trí trọng yếu cho việc hoàn thành con
đường tơ lụa trên biển.
Trung
Quốc bắt đầu đầu tư mạnh ở Sri Lanka trong thời cầm quyền gần như độc đoán của
Tổng thống Mahinda Rajapaksa, và Trung Quốc đã bảo bọc Rajapaksa khỏi những cáo
buộc về tội ác chiến tranh tại Liên Hiệp Quốc. Trung Quốc nhanh chóng trở thành
nhà đầu tư và người cho vay đứng đầu của Sri Lanka, và là đối tác thương mại lớn
thứ hai ở đây, cho Trung Quốc đòn bẫy ngoại giao đáng kể.
Mọi
việc đều thuận buồm xuôi gió cho Trung Quốc, cho đến khi bất ngờ Rajapaksa bị
đánh bại trong cuộc bầu cử đầu năm 2015 bởi Maithripala Sirisena, người đã vận
động tranh cử với lời hứa sẽ giải thoát Sri Lanka khỏi bẫy nợ của Trung Quốc.
Đúng như hứa hẹn, ông cho ngưng công việc đối với các dự án lớn của Trung Quốc.
Nhưng
đã quá muộn: chính phủ Sri Lanka đã ở trên bờ vực vỡ nợ. Vì vậy, như một cơ
quan ngôn luận nhà nước Trung Quốc đã
quang quác, Sri Lanka không có lựa chọn nào khác ngoài việc “quay lại
và ôm Trung Quốc trở lại.” Sirisena, cần nhiều thời gian hơn để hoàn trả các
khoản vay cũ cũng như tín dụng mới, lẵng lặng chấp nhận một loạt các đòi hỏi của
Trung Quốc , khởi động lại các sáng kiến bị đình chỉ, như dự án $1,4 tỉ cảng
thành phố Colombo, và trao Trung Quốc nhiều dự án mới.
Sirisena
cũng vừa đồng ý bán 80% cổ phần cảng Hambantota cho Trung Quốc với giá khoảng $
1,1 tỉ. Theo đại sứ Trung Quốc tại Sri Lanka, Yi Xianliang, việc bán cổ phần
trong các dự án khác cũng đang được thảo luận, để
giúp Sri Lanka “giải quyết vấn đề tài chính của mình”. Bây giờ, Rajapaksa tố
cáo Sirisena trao cho Trung Quốc những nhượng bộ quá mức.
Bằng
cách kết hợp các chính sách an ninh, kinh tế và ngoại giao nước ngoài, Trung Quốc
đang xúc tiến các mục tiêu hình thành một vùng thống trị về thương mại, thông
tin liên lạc, giao thông vận tải, và các liên kết an ninh. Do đó, nếu các quốc
gia đang gánh chịu những mức nợ nặng nề thì nỗi lo tài chính của họ chỉ giúp
cho các mưu đồ thực dân mới của Trung Quốc. Các nước chưa bị sập bẫy nợ của
Trung Quốc nên lưu ý – và làm bất cứ điều gì họ có thể làm để tránh nó.
No comments:
Post a Comment