Đức Tâm – RFI
Đăng ngày 15-12-2016
.
Thủ tướng Nhật
Shinzo Abe (phải) và tổng thống Nga Vladimir Putin, gặp nhau tại Nagato, tỉnh
Yamaguchi, Nhật BẢn ngày 15/12/2016.REUTERS/Toru Hanai
.
Hôm
nay, 15/12/2016, tổng thống Nga Vladimir Putin đã tới Nhật Bản. Đây là lần đầu
tiên, kể từ 11 năm qua, tổng thống Nga chính thức công du xứ hoa anh đào. Về mặt
lễ tân ngoại giao, chuyến đi nhằm đáp lễ Nhật Bản vì thủ tướng Shinzo Abe,
trong năm 2016, đã hai lần thăm viếng Nga.
Theo giới quan sát, cuộc gặp thượng đỉnh Vlamdir
Putin-Shinzo Abe tại Nagato, phía tây Nhật Bản, tập trung vào hai chủ đề chính:
Hợp tác kinh tế song phương và hồ sơ tranh chấp lãnh thổ liên quan đến quần đảo
Kuril mà Nga đã chiếm giữ từ sau đại chiến thế giới thứ hai.
Từ Tokyo, thông tín viên Frederic gửi về bài tường
trình :
Shinzo Abe tiếp Vladimir Putin tại khu nghỉ yên tĩnh
ở Nagato, nơi có nguồn suối nước nóng chữa bệnh nổi tiếng. Lãnh đạo Nhật Bản hy
vọng là hơi nước nóng trong làn khói mờ lưu huỳnh của khu nghỉ duỡng lộ thiên,
nguyên thủ Nga sẽ cảm thấy khoan khoái và sẽ trả lại cho Nhật Bản 2 trong số 4
đảo phía nam Kuril, mà Hồng quân Nga đã chiếm giữ, hai tuần sau khi quân đội Nhật
hoàng đầu hàng, năm 1945.
Đổi lại, Nhật Bản sẽ hỗ trợ công nghệ và vốn để phát
triển vùng Viễn Đông, nơi tràn ngập các thương nhân Trung Quốc. Putin lo ngại
hiện tượng di dân Trung Quốc. Hơn 100 triệu người Trung Quốc sống dọc theo đường
biên giới chung với Nga.
Về phần mình, Shinzo Abe coi Trung Quốc là một mối
đe dọa và lo ngại là việc xích lại gần nhau giữa Nga và Trung Quốc biến thành một
liên minh. Do vậy, thủ tướng Nhật Bản rất muốn ký kết một hiệp định hòa bình với
Matxcơva.
Thế nhưng, cuộc gặp thượng định tại khu nghỉ có suối
nước nóng này không đủ để làm cho tổng thống Putin thở phào khoan khoái vì các
tướng lĩnh Nga không muốn nhượng bộ lãnh thổ sau vụ sáp nhập Crimée và vô hiệu
hóa Ukraina. Tuy vậy, nguyên thủ Nga cũng sẽ nhận thấy là thủ tướng Nhật Bản sẵn
sàng làm phật ý Hoa Kỳ để làm lành với Nga.
70 năm sau khi kết thúc Đệ nhị Thế chiến, Nga và Nhật
vẫn chưa ký được hiệp định hòa bình do tranh chấp lãnh thổ ở quần đảo Kuril. Bản
thân tổng thống Nga Vladimir Putin cũng coi đây là hiện tượng không bình thường
trong quan hệ song phương. Thế nhưng, Matxcơva khó có thể trả lại cho Tokyo hai
trong số bốn đảo ở Kuril. Theo chuyên gia Alexandre Gabouiev, thuộc trung tâm
Carnegie Matxcơva thì không nên hy vọng là hồ sơ tranh chấp lãnh thổ được giải
quyết ngay trong chuyến đi của ông Putin lần này :
Nga không thể trả lại cho Nhật Bản hai đảo lớn và mất
đi nhiều lãnh thổ đến như vậy. Vì điều này có nghĩa là Nga đã thua và Matxcơva
không thể chấp nhận như thế. Điểm thứ hai, các đảo này có tầm quan trọng chiến
lược, bởi vì giữa hai đảo này là eo biển mà các tàu ngầm của Nga phải đi qua
khi tiến hành tuần tra ở Thái Bình Dương. Và các vệ tinh của Mỹ không thể phát
hiện được.
Điểm thứ ba, Nga đã đầu tư rất nhiều để phát triển
hai đảo lớn này và không hề có khả năng là Nhật Bản sẽ bù đắp lại cho Nga những
khoản đầu tư.
Về phía Tokyo, người ta có cảm giác là Nhật Bản sẵn
sàng thu hồi lại hai đảo nhỏ và ký hiệp định hòa bình, nhưng Nhật Bản không thể
từ bỏ ý định lấy lại nốt hai đảo lớn, bởi vì công luận Nhật Bản không thể chấp
nhận việc này. Vả lại, Nga cũng không thể chấp nhận là Nhật Bản giữ nguyên ý định
đòi lại hai đảo lớn, vì như vậy có nghĩa là tranh chấp lãnh thổ vẫn chưa được
giải quyết xong và có thể bùng nổ ra bất kỳ lúc này. Do đó, hiệp định hòa bình,
nếu có được ký kết, cũng chẳng có giá trị gì.
-------------------
Đăng ngày 15-12-2016
Hôm
nay, 15/12/2016, lần đầu tiên Shinzo Abe tiếp tổng thống Nga Vladimir Putin tại
Nagato, miền nam Nhật Bản, trước khi bước vào các cuộc đàm phán ký kết chính thức
ngày mai tại Tokyo. Mục tiêu lớn của cả hai bên là giải tỏa các tranh chấp lãnh
thổ, xây dựng một quan hệ đối tác kinh tế và chiến lược.
Tiếp ông Putin tại quê nhà, nơi nổi tiếng có các suối
nước nóng, chắc hẳn ông Abe muốn hy vọng quan hệ Nga Nhật sẽ nồng ấm và gần gũi
thân tình hơn. Cuộc gặp thượng đỉnh đã được hai nước dự trù từ năm 2013, nhưng
sau đó đã bị hủy vì sự kiện Nga sáp nhập Crimée hồi tháng 3/2014.
Ông Putin và Abe đã khá quen biết nhau, họ đã có dịp
gặp nhau tới mươi mười lăm lần kể từ khi ông Abe lên nắm quyền cách đây 4 năm.
Tuy nhiên từ 11 năm qua, chưa có một lãnh đạo Nga nào tới thăm Nhật Bản. Chỉ từ
đầu năm nay, hai bên liên tục có các cuộc gặp song phương giữa các nhóm công
tác chuẩn bị cho chuyến đi quan trọng còn hơn cả một chuyến viếng thăm cấp Nhà
nước này.
Các
hồ sơ nào sẽ được đem ra thảo luận trong chuyến thăm này ?
Nói ngắn gọn là quan hệ kinh tế và quan hệ chiến lược,
nhưng chương trình nội dung thảo luận lần này của lãnh đạo hai nước rất dày. Lần
đầu tiên hai láng giềng lớn ở Đông Bắc Á sẽ ký khoảng ba chục thỏa thuận đối tác
làm ăn. Nhật Bản sẽ cung cấp cho Nga những kinh nghiệm trong các lĩnh vực y tế,
sức khỏe, các công nghệ môi trường để giúp Nga phát triển công nghiệp hóa vùng
Viễn Đông. Dự trù các hợp đồng này có giá trị lên tới 15 tỷ đô la.
Về phần mình, Nga có thể cung cấp cho Nhật các dịch
vụ trong lĩnh vực tháo gỡ các nhà máy điện hạt nhân, trong an ninh mạng hay
trong các ngành năng lượng chủ chốt. Hai bên có thể sẽ nối lại các cuộc đàm
phán về việc mở tuyến đường sắt xuyên Siberi.
Từ năm 2000, ông Putin đã có quyết tâm thực hiện dự
án đường sắt khổng lồ kéo dài đến tận Hokaido, đối diện với quần đảo Kuril,
vùng lãnh thổ mà hai nước tranh chấp nhau từ lâu và đến giờ lãnh đạo Nga – Nhật
cũng muốn giải quyết dứt điểm.
Đâu
là những bất đồng xung quanh quần đảo Kuril ?
Tranh chấp quần đảo Kuril là một tồn đọng của lịch sử.
Từ năm 1945, Matxcơva và Tokyo tranh chấp nhau 4 hòn đảo trong quần đảo nằm giữa
vùng bán đảo Kamtchatka của Nga và hoàn đảo lớn của Nhật Hokkaido. Sống trong
vùng quần đảo Kuril chỉ có khoảng 17 nghìn dân.
Với Nga, phần phía nam quần đảo Kuril là của họ đã bị
quân đội Thiên Hoàng chiếm từ năm 1855. Sau cuộc chính phục đó và cuộc chiến
tranh Nga-Nhật năm 1905, Tokyo đã mở rộng phần chiếm đóng của mình ra tận một nửa
đảo Sakhalin. Theo quan điểm của Matxcơva, quần đảo Kuril đã được Hồng quân
Liên Xô « giải phóng » ngày 18/08/1945, tức là ba ngày sau khi Nhật tuyên bố đầu
hàng quân đồng minh. Còn theo Nhật Bản, quần đảo Kuril đã bị sáp nhập bất hợp
pháp vào Nga năm 1945.
Năm 1956, Tokyo và Matxcơva, bình thường hóa quan hệ
hoàn toàn. Liên Xô đã chấp nhận nhượng lại hai hòn đảo Hobomai và Shikotan cho
Nhật Bản. Nhưng điều đó cũng chưa giải tỏa hết tranh chấp lãnh thổ. Từ 60 năm
qua, bất đồng này vẫn luôn là cản trở lớn khiến hai quốc gia láng giền này chưa
thể ký hiệp ước hòa bình.
Dưới thời tổng thống Boris Eltsine, Matxcơva còn dự
tính thu hồi hai hòn đảo trên. Tuy nhiên vì nhiều lý do, dự định đó đã không
thành. Năm 2004, Putin đã có lần gợi đến khả năng thu hồi 2 hòn đảo.
Có
cơ hội nào cho những thỏa thuận hợp tác Nga - Nhật ?
Đa số các chuyên gia thì rất khó có thể đạt được một
thỏa thuận vì cả hai, không bên nào chịu nhường lãnh thổ. Theo chuyên gia
Nadège Rolland thuộc Văn phòng nghiên cứu châu Á, tại Washington thì : « Điều
khiến cho các cuộc thương lượng trở nên phức tạp là nếu Nhật nhượng bộ phần
lãnh thổ ở phương Bắc thì với quần đảo Senkaku thì cũng có thể chứ ? » Senkaku
là quần đảo nằm ở phía nam do Nhật quản lý nhưng Bắc Kinh vẫn đòi chủ quyền.
Tháng 9 vừa qua, tổng thống Nga đã bác bỏ thẳng thừng
ý kiến bán lại các đảo tranh chấp cho Nhật. Năm 2010, chuyến thăm một trong những
đảo có tranh chấp trong Kuril của tổng thống Nga lúc bấy giờ là ông Dmitri
Medvedev đã khiến Tokyo tức giận. Chưa có gì bảo đảm Tokyo và Matxcơva sẽ ký được
hiệp ước hòa bình nhưng hai bên vẫn có thể thỏa thuận với nhau về số phận hai
hòn đảo Hobomai và Shikotan.
Ông
Abe tìm kiếm gì ở nước Nga ?
Ông Abe muốn tìm kiếm đường vào thị trường Nga rộng
lớn cho hàng hóa « Made in Japan ». Nhưng hai vấn đề lớn đối với Nhật Bản là
năng lượng và chiến lược. Chuyên gia Nadège Rolland phân tích, "
90% nguồn cung ứng năng lượng và nguyên vật liệu cơ bản cho Nhật đi qua vùng Biển
Đông và Hoa Đông. Nhật đang tìm cách đa dạng hóa nguồn cung ứng vì lo ngại những
nước láng giềng lớn của mình lộng hành thao túng các tuyến đường hàng hải" .
Đó là lý do để Nhật quan tâm đến dự án đường ống dẫn dầu ở phía bắc qua nước
Nga.
Trong bầu không khí căng thẳng với một nước Trung Quốc
bá quyền và hưng hăng trên biển, trên không , Nhật Bản phải đặt vấn đề tương
quan lực lượng. ToKyo cũng không khỏi lo lo ngại về mối quan hệ đang có vẻ nồng
ấm giữa Matxcơva và Bắc Kinh (hai bên vừa ký hiệp định đối tác chiến lược và tiến
các cuộc tập trận chung).
« Sự thông đồng quân sự Nga-Trung được củng
cố sẽ là điều bất lợi lớn đối với Tokyo. Nhật Bản sẽ phải cùng lúc đối phó với
hai mặt trận bắc và nam », chuyên gia Nadège Rolland nhận định và phân tích
thêm rằng : « Người ta cũng có thể tưởng tượng kịch bản Trung Quốc và
Nga bắt tay nhau để gây áp lực quân sự với Nhật cùng lúc trên cả hai mặt trận
đó. Đó là điều đã xảy ra trong những tháng gần đây khi mà mà ở bầu trời phía bắc
các máy bay MiG của Nga bay lượn, trong khi đó các tàu tuần duyên Trung Quốc lại
dập dìu trong lãnh hải Nhật ở phía nam. Ý tưởng của Tokyo là để tranh kịch bản
đó thì phải xích lại gần Matxcơva ». Điều này càng có lý khi mà Hoa Kỳ
giảm dần hiện diện ở châu Á như tổng thống tân cử Donald Trump đã đánh tiếng gần
đây.
Còn
ông Putin cần gì ở người Nhật ?
“ Không có câu trả lời rõ ràng cho câu hỏi liệu Nga
có cần đến Nhật Bản hay không”. Đó là phát biểu mới đây của ông Alexander
Panov, cựu đại sứ Nga tại Tokyo, trên tạp chí Foreign Policy. Tuy nhiên ông
Putin vẫn cần đầu tư của người Nhật để phát triển vùng Viễn Đông. Nước Nga vẫn
đang tìm kiếm các hợp đồng. Nga đã ký được các hợp đồng bán vũ khí cho Ấn Độ,
Việt Nam, bán dầu lửa cho Trung Quốc.
Ngoài chuyện làm ăn, đến với nước Nhật lần này, ông
Putin còn mang tham vọng phá vỡ mặt trận chống Nga của phương Tây cùng các biện
pháp trừng phạt kinh tế Nga sau vụ sáp nhập Crimée. Có thê ông Putin không muốn
bó bó buộc tay chân vào một đối tác duy nhất, dù đó là đối tác chiến lược, như
Trung Quốc. Con đại bàng Nga hai đầu đang nhìn về châu Á, cùng lúc sang hai hướng.
-------------------------
VOA Tiếng Việt
15.12.2016
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đến Nhật Bản để dự
cuộc hội đàm 2 ngày với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe về một tranh chấp lãnh thổ
gai góc mà lâu nay đã không cho phép hai nước ký thỏa thuận hòa bình, để chính
thức chấm dứt quan hệ thù địch từ Thế chiến thứ Hai.
Ông Putin được đoàn hộ tống đưa tới một khu nghỉ mát
suối nước nóng ở thành phố Nagato, quê nhà của ông Abe, ngay sau khi máy bay của
ông hạ cánh vào chiều thứ Năm, trễ gần ba giờ so với lịch trình.
Vào đêm trước hội nghị thượng đỉnh, Thủ tướng Nhật Bản
nói với các nhà báo ở Tokyo rằng ông hy vọng sẽ có nhiều thời gian đàm phán với
ông Putin “trong một không khí yên tĩnh”.
Hai nhà lãnh đạo sẽ kết thúc các cuộc hội đàm vào thứ
Sáu ở thủ đô Nhật Bản.
Ông Abe đã công khai bày tỏ hy vọng có những tiến bộ
trong việc giải quyết số phận của bốn đảo ngoài khơi bờ biển phía bắc của Nhật
Bản. Người Nhật gọi các đảo này là Quần đảo Chishima và xem đó là Lãnh thổ phía
Bắc ở Nhật Bản, còn người Nga gọi các đảo này là Quần đảo Nam Kuril của Nga. Quần
đảo này đã bị lực lượng Liên Xô chiếm vào năm 1945, và Nga đã đuổi khoảng
17.000 cư dân Nhật Bản ra khỏi những đảo này. Người cha quá cố của thủ tướng Nhật,
cựu ngoại trưởng Shintaro Abe, 3 thập niên trước đã không thành công trong nỗ lực
đàm phán với Moscow về các đảo này.
Chắc chắn ông Putin sẽ không đồng ý trao cho Nhật
quyền kiểm soát bất kỳ đảo nào trong nhóm bốn đảo này. Tuy nhiên, các nhà quan
sát nói Tổng thống Nga cũng đang tìm cách thu hút đầu tư của Nhật Bản vào Nga,
nhằm khắc phục những ảnh hưởng do các lệnh trừng phạt kinh tế do Mỹ dẫn đầu gây
ra, vì vai trò của Moscow trong cuộc khủng hoảng ở Ukraine.
No comments:
Post a Comment