15.12.2016
Quốc
hội Mỹ ngày 8/12 thông qua một dự luật nhân quyền ‘bước ngoặt’ nhắm vào những
cá nhân vi phạm nhân quyền và những giới chức tham nhũng trên toàn cầu.
Luật
Magnitsky quy trách nhiệm nhân quyền toàn cầu do Thượng nghị sĩ John McCain và
Ben Cardin giới thiệu tại Thượng viện được thông qua chưa tới một tuần sau khi
dự luật tương tự do dân biểu Chris Smith và Jim McGovern ra mắt tại Hạ viện được
chuẩn thuận với tỷ lệ áp đảo.
Giới hoạt động nhân quyền xem đây là một thành công
lớn, một trợ lực quan trọng cho công cuộc cổ súy dân chủ-nhân quyền tại các nước
lâu nay bị chỉ trích vi phạm nhân quyền như Việt Nam.
Tiến sĩ Nguyễn Đình
Thắng (thứ 2 bìa phải), một trong những nhà hoạt động trong 6 năm qua đã tích cực
vận động cho dự luật nhân quyền được Quốc hội Mỹ thông qua.
Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng, một trong những nhà hoạt
động trong 6 năm qua đã tích cực vận động cho dự luật này được thông qua Quốc hội
Mỹ, chia sẻ với VOA Việt ngữ về nội dung và ảnh hưởng của dự luật trừng trị các
cá nhân vi phạm nhân quyền trên thế giới đang chờ được Tổng thống ký ban hành,
dự kiến trước cuối năm nay.
TS Nguyễn Đình Thắng: Luật này được thông qua
ở Hạ lẫn Thượng viện với tỷ số quá bán 2/3, cho nên nếu bị Tổng thống phủ quyết,
Quốc hội có thể phủ nhận phủ quyết đó rồi bỏ phiếu lại, cuối cùng cũng phải
thông qua. Thứ hai, luật này kèm trong luật chi ngân sách quốc phòng trên 600 tỷ
Mỹ. Cho nên, nếu phủ quyết luật này thì các chương trình quốc phòng sẽ bị đình
trệ.
VOA: Tầm quan trọng của luật này ra
sao?
TS
Nguyễn Đình Thắng: Rất quan trọng vì nó hoàn toàn là phương thức mới
trong việc chế tài. Trước đây, việc chế tài gắn vào cả quốc gia, nên các nước,
kể cả Hoa Kỳ, rất ngần ngại. Chế tài cả quốc gia khó khăn, ảnh hưởng nhiều
chính sách khác như hợp tác quốc phòng hay mậu dịch..v..v.v. Ngoài ra, còn có
quan ngại rằng chính người dân bị đàn áp ở quốc gia bị chế tài lại chịu ảnh hưởng
nhiều hơn trong khi kẻ vi phạm lại phây phây. Bây giờ, luật chế tài này nhắm trực
tiếp từng cá nhân các giới chức chính quyền vi phạm nhân quyền trầm trọng.
VOA: Những biện pháp chế tài thấy rõ nhất
trong luật này?
TS
Nguyễn Đình Thắng: Gồm hai điểm chính. Thứ nhất, cấm nhập cảnh Hoa Kỳ
kể cả đi công vụ. Nếu muốn được bãi miễn lệnh cấm này thì Tổng thống phải có sự
bãi miễn đặc biệt và phải giải thích với Quốc hội. Thứ hai, chính phủ Mỹ đóng
băng tất cả các tài sản của những cá nhân vi phạm nhân quyền, cho dù họ che dấu
bằng bất kỳ hình thức nào hay gửi gắm ai đứng tên. Vì sao? Vì trong rất nhiều
các nước độc tài, kẻ vi phạm nhân quyền cũng chính là những tay tham nhũng lớn,
dấu của cải ở các nước phương Tây. Quan trọng hơn, luật áp dụng với tất cả các
loại nhân quyền được quốc tế công nhận. Theo luật này, những người cưỡng đoạt
tài sản của nhân dân cũng bị xem là những kẻ vi phạm nhân quyền trầm trọng.
Chúng ta biết rằng tình trạng dân oan bị mất đất ở Việt Nam rất phổ biến. Thứ
ba, những giới chức tham nhũng mà đi trừng trị những người tố cáo tham nhũng
cũng bị xem là vi phạm nhân quyền trầm trọng.
VOA: Những kẻ vi phạm đó làm thế nào lọt
vào danh sách chế tài?
TS
Nguyễn Đình Thắng: Con đường thứ nhất, một số Ủy ban của Hạ và Thượng
viện Hoa Kỳ có quyền đề cử danh sách lên Tổng thống. Tổng thống có 120 ngày để
ra quyết định chế tài hay không. Nếu Tổng thống từ chối không chế tài thì phải
giải thích cho Quốc hội biết lý do. Vai trò của xã hội dân sự trong vấn đề này
rất quan trọng vì các tổ chức theo dõi nhân quyền trên thế giới cũng có quyền
đóng góp ý kiến cho Quốc hội và cho hành pháp Mỹ. Con đường thứ hai, khâu phụ
trách Lao động-Nhân quyền-Dân chủ trong Bộ Ngoại giao Mỹ cũng có quyền nộp danh
sách lên Tòa Bạch Ốc đề nghị chế tài.
VOA: Mối quan hệ Việt-Mỹ lâu nay dựa
trên nền tảng nhân quyền làm điều kiện tiên quyết. Luật này ra đời, quan hệ Việt-Mỹ
có thể bị tác động thế nào?
TS
Nguyễn Đình Thắng: Chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng. Ngay cả khi hành pháp Mỹ
muốn che chắn bớt cho chính phủ Việt Nam vì những lợi ích khác ngoài nhân quyền
thì cũng sẽ khó hơn. Khi Quốc hội Mỹ có hồ sơ rõ ràng rằng những giới chức này
đã vi phạm nhân quyền trầm trọng theo đúng định nghĩa của luật thì rất khó để
bên hành pháp có thể lờ đi.
VOA: Liệu luật này sẽ làm mối quan hệ
Việt-Mỹ chùn lại hay là chất xúc tác để thăng tiến hơn?
TS
Nguyễn Đình Thắng: Trên nguyên tắc, nó không ảnh hưởng mọi vấn đề đối
tác về quốc phòng, mậu dịch, viện trợ…v…v..Thế nhưng, khi các giới chức lãnh đạo
Việt Nam nằm trong danh sách chế tài này không qua được Mỹ để công vụ thì sẽ là
một sự lúng túng ngoại giao. Luật này đang lan ra rất nhiều nước. Cùng ngày Quốc
hội Mỹ thông qua, Quốc hội Estonia cũng thông qua và Tổng thống đã ban hành luật.
Hiện cũng có đề nghị luật này ở Canada, Anh quốc, và sắp sửa được đưa ra ở Quốc
hội Na-uy.
VOA: Với tình hình nhân quyền Việt Nam,
luật này đóng vai trò thế nào?
TS
Nguyễn Đình Thắng: Sẽ rất quan trọng nếu chúng ta làm đúng việc, đúng
cách. Chẳng hạn trong thời gian qua, chúng tôi có cách thức ‘kết nghĩa’. Cứ mỗi
cộng đồng trong nước bị đàn áp như Hòa Hảo, Cao Đài, Tin lành, hay Công
giáo…v.v.., chúng tôi lại kèm một nhóm ‘kết nghĩa’ để kết nối, cập nhật thông
tin với nhau, liên tục theo dõi. Nếu có một dấu hiệu nào bị đàn áp thì họ lập tức
thu thập thông tin và chuyển cho chúng tôi. Chúng tôi sẽ lập báo cáo nộp cho
Liên hiệp quốc hay Bộ Ngoại giao Mỹ. Đó là trước đây. Bây giờ, với luật mới,
chúng ta có thể dùng những thông tin đó để đề nghị chế tài những giới chức can
dự hay chỉ thị đàn áp người dân. Thành ra, đây là biện pháp để bảo vệ trực tiếp
cho người dân bằng sự răn đe rằng người vi phạm sẽ bị chế tài.
VOA: Xin chân thành cảm ơn Tiến sĩ Nguyễn
Đình Thắng đã dành cho chúng tôi cuộc trao đổi này.
---------------------------------
11.12.2016
Ngày 10 tháng 12 năm nay thế giới đánh dấu 68 năm
ngày công bố Tuyên Ngôn Nhân Quyền, một văn kiện quan trọng phác thảo các chuẩn
mực căn bản về quyền của con người trên toàn cầu.
Liên Hiệp Quốc, trong ngày này, một lần nữa gióng
lên lời kêu gọi tất cả mọi người đứng lên bảo vệ nhân quyền giữa lúc các quyền
phổ quát vẫn còn bị chà đạp tại nhiều nơi trên thế giới.
Tại Việt Nam, quốc gia lâu nay vẫn nằm trong danh
sách các nước bị lưu ý về các vi phạm nhân quyền, Ngày Nhân Quyền 10/12 chưa thật
sự được mọi người chú ý, những ai quan tâm thì trĩu nặng tâm tư.
Trần Minh Nhật, một người trẻ ở Vinh từng lãnh 4 năm
tù vì các hoạt động cổ súy cho nhân quyền, chia sẻ:
“Khi cả thế giới đón chào Ngày Quốc tế Nhân quyền,
là một người trẻ tại Việt Nam, một nước tương đối khác biệt với các nước khác,
điều này làm cho mình cảm thấy ‘giằng xé’ và thao thức vì thấy mình và người
dân nước mình không được hưởng những quyền như người dân nước khác. Cũng cảm thấy
ghen tị với họ, khao khát quyền làm người, quyền sống còn của dân tộc và của cả
thế hệ tương lai.”
Chính phủ Hà Nội lâu nay vẫn khẳng định rằng tại Việt
Nam, nhân quyền luôn được tôn trọng đáp lại những chỉ trích của quốc tế về vi
phạm nhân quyền tại Việt Nam.
Anh Trần Việt Hoa, một nạn nhân trong tâm điểm thảm
họa môi trường Formosa ở Hà Tĩnh, nói bất chấp những lời tuyên bố hùng hồn của
nhà nước, những gì xảy ra trên đất nước Việt Nam cho thấy những điều ngược lại.
Anh đưa ra một minh chứng thực tế:
“Nói đến nhân quyền thì ví dụ như vụ Formosa đây,
quyền con người được sống, được hưởng sự trong lành, được có môi sinh, nhưng
khi con người đứng lên tranh đấu cho sự thật để đảm bảo môi trường sống thì lại
bị nhà nước dùng côn đồ, dùng công an để đánh đập, ngăn cản.”
Nhà nước viện dẫn đời sống, giáo dục người dân được
nâng cao là những biểu hiện về quyền con người được tôn trọng, nhưng giới hoạt
động nói còn rất nhiều quyền sơ đẳng mà người Việt cần phải được bảo đảm bình đẳng
như mọi người dân các nước khác trên thế giới.
Nhà hoạt động Trần Minh Nhật:
“Người dân Việt Nam còn thiếu rất nhiều quyền, nhưng
có lẽ căn bản nhất là thiếu tự do ngôn luận. Người dân không thể tham gia vào
tiến trình chính trị của đất nước, không được thể hiện quan điểm đưa tới các
quyền dân sự cũng không được bảo đảm. Thật đáng tiếc. Trong Ngày Quốc tế Nhân
quyền hôm nay, tôi đặc biệt nhớ về các anh chị em tù nhân lương tâm vì thực hiện
quyền của mình mà bị đẩy vào chốn lao tù. Mỗi lần nghĩ tới họ, tôi cảm thấy rất
đau đớn, xót xa cho thân phận dân tộc Việt Nam mình.”
Anh Nhật nói trong một đất nước độc tài, toàn trị đã
lâu, đòi hỏi nhân quyền bị xem là một cái tội và anh lý giải bằng thực tế rằng
Việt Nam có biết bao người tù được quốc tế gọi là tù nhân lương tâm nhưng lại bị
Hà Nội xem là phạm pháp.
Đánh dấu Ngày Nhân quyền năm nay, người đứng đầu Cao
ủy Nhân Quyền Liên hiệp quốc Zeid Ra'ad Al Hussein nói: “Đã đến lúc mỗi chúng
ta phải đứng lên vì nhân quyền. Không một việc làm nào là không đáng kể, cho dù
bạn đang ở đâu, bạn đều có thể tạo nên sự khác biệt. Chúng ta hãy cùng nhau lên
tiếng cho quyền con người nhiều hơn.”
Đáp lại lời kêu gọi này, anh Việt Hoa ở Hà Tĩnh bày
tỏ mong muốn được sự ủng hộ nhiều hơn nữa từ quốc tế giúp ‘tạo sự khác biệt’ ở
những quốc gia còn nhiều hạn chế về nhân quyền như Việt Nam:
“Dân hầu hết ai cũng muốn có các quyền đó hết nhưng
họ sợ không dám lên tiếng vì thấy lên tiếng một cái là bị tù tội, bị trù dập.
Lâu nay họ vẫn còn đen tối vì bóng tối của chế độ, nhưng ước vọng thì rất mong
có sự can thiệp lên tiếng của thế giới, mong báo đài và các tổ chức nhân quyền
trên thế giới quan tâm đến Việt Nam nhiều hơn nữa.”
Bất chấp những đe dọa và sách nhiễu thường xuyên từ
nhà cầm quyền, theo ghi nhận của cựu tù nhân lương tâm Trần Minh Nhật, càng
ngày càng có nhiều người trong nước, nhất là những người trẻ như anh, cố gắng học
hỏi, tìm kiếm, và thực thi quyền của mình. Giữa những khắc khoải ưu tư, đây
chính là niềm an ủi cho những người Việt Nam khát khao quyền con người nhân
ngày Quốc tế Nhân quyền năm nay.
No comments:
Post a Comment