CHÍNH SÁCH Á CHÂU CỦA TT TÂN CỬ TRUMP : CỬ TRI GỐC VIỆT CHỜ GÌ ? (TS Phạm Đỗ Chí)

Chính sách Á châu của TT Tân Cử Trump: Cử Tri Gốc Việt Chờ Gì?

TS. Phạm Đỗ Chí

Thứ Sáu, ngày 30 tháng 12 năm 2016

http://www.diendantheky.net/2016/12/ts-pham-o-chi-chinh-sach-chau-cua-tt.html

- Báo chí cả trong và ngoài Hoa kỳ cũng như một số dư luận than phiền Mỹ đang có hai Tổng thống và đang gây ra nhiều hoang mang về chính sách của HK khi có nhiều tuyên bố chính sách đôi khi trái ngược của TT đương nhiệm Obama bị coi đang đóng vai trò thụ động bất đắc dĩ của một "lame duck" (vịt "què") và TT được bầu Trump lại đang quá xông xáo sửa soạn cho nhiệm kỳ của mình, có phần thiếu tôn trọng vị TT đương nhiệm như các đời TT tân cử trước.

- Ông Trump đã bổ nhiệm gần xong thành phần nội các mới, và theo ý người viết, đây là những khuôn mặt khá ấn tượng với thành tích và kinh nghiệm, nhất là về kinh doanh. Nổi bật là có khá nhiều tỷ phú đã thành công lớn trong thương trường như chính vị TT. Tuy vậy nhìn kỹ không khỏi có chút e ngại dè dặt là thiếu hẳn những bộ óc chiến lược, nhất là về chính trị ngoại giao, và ngay cả về kinh tế tài chính.

- Đa số các vị Bộ trưởng chờ được phê chuẩn là những "operators" (người hoạt động) và hiếm có strategists (nhà kế hoạch hay chiến lược gia) với lý thuyết đã được vạch ra trong một cuốn sách hay các bài báo đã có (kiểu Henry Kissinger chẳng hạn). TT Trump có thể dựa vào Ban Tham mưu cho ông từ Nhà Trắng hay các Thứ trưởng tương lai để lấp khoảng trống đó. Thí dụ rõ nhất là như ở Bộ Ngoại giao, ông đã lưỡng lự khá lâu để chọn ông Bolton là nhà chính trị và ngoại giao lão thành đóng vai trò số 2 (Thứ trưởng) và chọn Rex Tillerson làm Ngoại trưởng là một tay thương thuyết lão luyện trong ngành dầu hỏa cũng như quen biết nhiều với các lãnh đạo Nga như Putin hay các nước sản xuất dầu hỏa. Cho thấy ông Trump quả thật chuyên chú về kinh tế thương mại ngay trong địa hạt chính trị quốc tế. Việc thiết lập riêng ở Nhà Trắng một Ban Tham Mưu riêng (White House Trade Council) cũng nhằm vào ý đồ này của TT tương lai. Đặc biệt là vai trò quan trọng của GS Peter Navarro (tác giả cuốn "Death by China"), Chủ tịch của Ban này, vì ông sẽ là diều hâu cứng rắn chống lại kinh tế Trung hoa. Dựa trên cuốn "Death by China", người ta kỳ vọng nhiều vào Ông Navarro sẽ đưa ra một chính sách thương mại mới để đối phó mạnh mẽ với TH hầu tái cân bằng cán cân mậu dịch.

Mọi người thấy yên tâm với quyết tâm thực hiện làm "America mạnh trở lại", nhưng cũng mong ông Trump và các cố vấn không quá ngây thơ với tay cáo già Putin hay chiến lược ngoại giao lâu dài của Trung Hoa chẳng hạn, để không hy sinh quyền lợi của HK và khối Tự do hay các đồng minh tin Mỹ, về mặt "địa chính trị" và quân sự.

Chính sách với Á châu và những ảnh hưởng hay liên hệ khác

- Quả thật có vẻ ngoài lập trường rõ ràng với Trung hoa, Chính phủ (CP) Trump chưa có chính sách rõ rệt về Á châu. Hai chữ Việt Nam lại còn vắng hẳn trên "agenda" của CP Trump.

- Nổi bật và gây xao động là ông có thể không theo nữa chính sách "One China" của các CP Hoa kỳ trong mấy thập niên qua từ ngày Kissinger thuyết phục TT Nixon bơm Trung Hoa lên để đối phó với Liên sô cũ. Trung Hoa tất nhiên bị "nhột" nhiều khi nghe điều này, nhất là khi ông Trump nhấc điện thoại nói chuyện đơn phương với Bà TT Đài Loan như một khiêu khích. Nhiều người lại còn chờ ngày TT Trump vào Nhà Trắng và đón tiếp chính thức Đức Đạt Lai Lạt Ma xem sao?

- Có thể bực tức, nhưng TH có lẽ còn phải chờ xem nhiều cú đấm khác về kinh tế từ Ban Tham mưu Thương mại của Tòa Bạch ốc. Thân thiện với Nga về cả mặt chính trị lẫn kinh tế, HK sẽ rảnh tay "đối phó" với TH. Như một trao đổi, có thể CP Trump sẽ chấp nhận mức giá dầu hỏa cao hơn như 60-70 USD/thùng (từ mức 50 USD hiện nay), để giúp Nga sô sớm hồi phục về kinh tế bất chấp những cấm vận về kinh tế thương mại do khối Âu Mỹ áp đặt.

- Ngoài ra nâng cao giá dầu, HK sẽ giúp khối OPEC lớn lao về kinh tế để mong khối Trung Đông giúp tiêu diệt hay cô lập dần nhóm khủng bố ISIS, sẽ là một thành công lớn và đầu tiên của CP Trump.

- Nhưng cú nặng nhất có thể là áp đặt một sắc thuế nhập nhẩu 35%-45% lên hàng nhập cảng từ TH, vì chính sách làm TH tăng tỷ giá của đồng Nhân Dân Tệ (NDT) với USD sẽ không thành công. Nguyên do giản dị là TH sẽ để tiền NDT bị phá giá thêm hầu làm hàng hóa TH rẻ hơn và cạnh tranh hơn. Nhưng quan trọng nhất là với chính sách "bao vây" của Mỹ, dân chúng TH sẽ mất tin tưởng và bán tống tháo tiền NDT lấy USD và các ngoại tệ mạnh khác để "chạy trốn" hay chuyển ra ngoài nước, như đã làm từ 2 năm qua khiến khối dự trữ ngoại tệ TH giảm 1/4 từ 3200 tỷ USD xuống còn khoảng 2400 tỷ trong hiện tại. Nếu HK rõ ràng là mạnh tay hơn để "đập" TH, không loại trừ khối dự trữ đó sẽ xuống nhanh còn một nửa và tiền NDT sẽ sụp đổ nhanh hơn nữa khoảng 8-9 NDT/ 1 USD.

- Đó mới là cú kích hoạt mạnh nhất làm kinh tế TH sụp đổ nhanh chóng. Nhưng có thể CP Trump phải làm từ từ hơn trong 12 tháng đầu để tránh việc đưa kinh tế thế giới vào cơn khủng hoảng nghiêm trọng mới, làm phương hại đầu tiên đến kinh tế HK. Các chiến lược gia thương mại ở Nhà Trắng có lẽ phải rất đắn đo! TH càng khiêu khích về quân sự ở Biển Đông chẳng hạn sẽ càng làm Nhà Trắng bớt đắn đo và ra tay mạnh hơn!?

- Điểm yếu hiện tại của CP Trump trong một trận chiến tỷ giá với TH là đang thiếu mối liên kết cần thiết giữa Nhà Trắng, Bộ Tài chính và Quỹ Dự trữ Liên bang FED để có chính sách kinh tế vĩ mô rõ rệt, nhất là một chuyên gia tài chính quốc tế ở Bộ Tài chính để tham mưu về chính sách tỷ giá. Ông Bộ trưởng Tài chính Mnuchin vừa được cử là một nhà đầu tư ngân hàng (investment banker) chứ không phải là nhà kinh tế chiến lược. Rất cần bàn tay của bà Yellen bên FED.

-Chính sách mới về Á châu của CP Trump rõ ràng sẽ không là "xoay trục về Á châu" nữa, như đã theo đuổi bởi Obama do chính bà Hillary Clinton khởi xướng và ông John Kerry tiếp tục, mà có lẽ sẽ là "Tái cân bằng Á châu" (Rebalancing Asia), giảm vai trò TH và tăng cường vai trò của Đông Á như Nhật Bản, Nam Hàn và Đài Loan sẽ là các đồng minh mạnh về kinh tế của HK ở Á châu.

- Sẽ không có TPP hay một hiệp ước thương mại đa phương mới thay thế như một số người mong đợi một cách sai lầm. Vì TPP đã mất vài năm để thương nghị rồi, bây giờ HK không muốn đưa ra QH để phê chuẩn thực hiện và có lẽ cho chìm xuồng luôn, làm sao có thể mất vài năm nữa để thương thuyết một hiệp ước đa phương khác. Có lẽ HK sẽ thay thế bằng một số hiệp ước song phương với vài đối tác mạnh như nói ở trên và đòi nhiều nhường nhịn hơn từ các nước này để HK xuất cảng mạnh hơn, nhằm trao đổi với sự tiếp tục đồng minh về chính trị và bảo vệ quân sự của HK. Đây có lẽ sẽ là điểm then chốt trong chính sách mới của HK.

Ảnh hưởng với Việt Nam?

- Như đã nêu, VN đang chỉ là tờ giấy trắng trong agenda của CP Trump, chưa có chính sách rõ rệt và cá nhân ông Trump có lẽ cũng chỉ mơ hồ là VN đang hưởng lợi như TH trên đầu HK về chính sách kinh tế toàn cầu (globalization) mà công nhân HK đang bị thiệt thòi nhất.

- Nhưng chính VN phải lo ngại nhất nếu HK không thay thế TPP bằng một hiệp ước đa phương khác, và chính sự thiếu một chính sách xoay trục của HK sẽ gây cho VN và một số các nước ĐNA khác hai mối lo chính. Về chính trị, HK sẽ mở ra một khoảng trống ("vacuum") và sẽ khuyến khích TH càng tự tung tự tác về chính trị và quân sự ở Biển Đông.  Về kinh tế thương mại, VN sẽ dễ sa vào tay TH với một hiệp ước đa phương riêng do TH cầm đầu với một số đàn em vùng như Lào và Căm Bốt, sẽ không thể nào "thoát Trung" được như một số giới hữu trách mong ước. Nhất là trước sức hấp dẫn của một Quỹ Phát Triển Hạ Tầng do TH tài trợ mà một số chuyên gia ngây thơ (???) của VN đã khuyến nghị VN nên dùng để lấy vốn phát triển trong 5-10 năm tới. Nói chung là VN không thể đủ sức cầm cự một mình!

- VN phải làm gì? Tất nhiên sự chú ý của CP Trump tới VN trong 1-2 năm tới hoàn toàn tùy thuộc vào chính sách cải cách của VN cho chính mình và trong bang giao với HK. Các cải tổ về dân chủ và nhân quyền tất nhiên phải đi đầu để gợi sự chú ý của quốc tế và nhất là HK. Tiếp theo là các nỗ lực tái cơ cấu kinh tế theo chiều hướng thị trường sẽ làm VN mạnh hơn để trở thành một đối tác song phương xứng đáng với HK như Nam Hàn và Đài Loan. Với vị trí Địa chính trị ưu đãi, biết đâu HK không coi VN như là một trục mới để đối đầu với TH, doanh nghiệp HK sẽ dời hãng xưởng từ TH sang VN để tìm nhân công rẻ và nhà cửa cơ xưởng hay đất đai sẵn sàng, có thể mở mang rẻ hơn nhiều so với TH và Thái Lan...?

Các đường lối cần theo đã quá rõ trong mắt chuyên gia, nhưng liệu Việt Nam có tỉnh sớm để nắm lấy cơ hội hay có nổi quyết tâm thay đổi thể chế và chính sách như Myanmar đã làm trong vài năm mới đây hay không?