20/12/2016
Dù các cơ
quan chức năng của nhiều nước đã cố gắng nhưng những món tôm, thủy sản Trung Quốc
giúp đưa người tiêu dùng từ bàn ăn đến nghĩa địa nhanh hơn vẫn xuất hiện tràn
lan trên thị trường.
Nếu nhìn từ trên không, vùng đồng bằng sông Châu
Giang-Trung Quốc nhìn chằng chịt những khối ao nuôi tôm cá của hàng trăm nghìn
hộ dân nằm xen kẽ với hàng loạt các chuồng trại nuôi gia súc. Không có gì khó
hiểu khi đây là vùng trung tâm của ngành nông nghiệp nuôi trồng thủy sản tại quốc
gia sản xuất nhiều hải sản nhất thế giới.
Ngành nông nghiệp Trung Quốc hàng nghìn năm nay đã
quá quen thuộc với hình thức vườn ao chuồng, khi những chất thải của chăn nuôi
chuồng trại được làm thức ăn cho cá tôm nuôi. Tuy nhiên, với đà phát triển của
kháng sinh cũng như sự đam mê lợi nhuận, mô hình này giờ đây đã bị ảnh hưởng mạnh.
Tại các trang trại ở Giang Môn hay một số vùng Quảng
Đông-Trung Quốc, những người nông dân trộn rất nhiều kháng sinh vào thức ăn lợn
và chất thải từ những chuồng lợn này với hàm lượng kháng sinh cực cao lại được
để nuôi tôm cá.
Thông thường, nông dân Trung Quốc sẽ trộn tối thiểu
3 loại kháng sinh trong thức ăn lợn bao gồm cả Colistin, một chất kháng sinh bị
cấm dùng cho chăn nuôi ở Mỹ.
Nếu nhìn những thùng rác quanh các trại chăn nuôi
này, người ta có thể dễ dàng thấy vỏ hộp của khoảng 9 loại kháng sinh khác nhau.
Trong đó 7 loại bị Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đánh giá là có ảnh hưởng rất lớn
đến cơ thể người.
Vỏ thuốc kháng sinh bị vứt bừa bãi quanh các trại
nuôi trồng thủy sản và chăn nuôi ở Quảng Đông.
Siêu
vi khuẩn và cái chết không báo trước
Hiện tượng lạm dụng kháng sinh đang tạo nên những loại
siêu vi khuẩn và bệnh dịch kháng thuốc làm đau đầu các nhà nghiên cứu. Chính phủ
Anh ước tính hàng năm có khoảng 700.000 người trên thế giới tử vong do vi khuẩn
chống lại được kháng sinh. Nếu tình trạng này vẫn tiếp diễn mà không có hành động
từ chính phủ các nước, con số này có thể đạt 10 triệu người mỗi năm vào năm
2050, cao hơn cả số người bị tử vong do ung thư.
Năm 2015, các nhà khoa học đã công bố một thông tin
chấn động toàn thế giới. Họ đã phát hiện ra một gen kháng Colistin ở Trung Quốc,
qua đó biến hàng tá vi khuẩn và dịch bệnh ở nước này thành những siêu vi khuẩn
chống lại kháng sinh hiện hành.
Tồi
tệ hơn, kể từ đó đến nay người ta đã tìm được các gen này trong hàng loạt bệnh
nhân, thực phẩm hay những mẫu môi trường tại hơn 20 nước khác nhau, đặc biệt là
những quốc gia nhập nhiều thực phẩm từ Trung Quốc.
Theo giáo sư Mrtin Blaser của trung tâm y tế
Langone-Mỹ và là Chủ tịch hội đồng cố vấn của Tống thống Obama về vấn đề siêu
vi khuẩn nhận định chính nguồn thực phẩm Trung Quốc là nguyên nhân lớn nhất khiến
cả thế giới bị lây lan rủi ro về siêu vi khuẩn.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng khoảng 90% kháng sinh
trong thức ăn cho lợn được đào thải qua nước tiểu và phân, vốn là nguồn dinh dưỡng
thiết yếu cho chăn nuôi thủy sản ở Trung Quốc. Thêm vào đó, người nông dân cũng
trộn cả kháng sinh cho thức ăn chăn nuôi thủy sản, khiến nồng độ thuốc trong
tôm cá và nước ao hồ ở đây lên mức cao chưa từng có.
Nguy hiểm hơn, những dòng nước thải của các khu vực
chăn nuôi này được xả thẳng ra sông hồ. Cụ thể, những trại chăn nuôi ở Giang
Môn xả thẳng nước thải ra lưu vực sông phía Tây Trung Quốc, qua đó làm ô nhiễm
toàn bộ vùng đồng bằng sông Châu Giang, bao gồm Quảng Đông, Hồng Kông, Macao,
Thẩm Quyến...
Một nghiên cứu năm 2013 cho thấy mỗi năm khu vực
sông hồ tại đây nhận khoảng 213 tấn kháng sinh xả thải hàng năm, một con số khiến
nhiều người lo sợ.
Số
liệu của Liên hợp quốc (UN) cho thấy kim ngạch thương mại thủy sản của Trung Quốc
vào khoảng 90 tỷ USD và chiếm 50% giao dịch trên toàn thế giới. Quốc gia này
cũng cung cấp khoảng 60% thủy sản cho thị trường toàn cầu và đang là nhà xuất
khẩu hải sản lớn nhất thế giới.
Một khu vực chăn nuôi thủy sản tại Quảng Đông.
Ngay cả chính phủ Mỹ cũng đã nhận ra được sự nguy hiểm
từ thực phẩm Trung Quốc trong hơn 10 năm qua nhưng họ không thể ngăn chặn hoàn
toàn. Một cuộc khảo sát năm 2006 của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ
(FDA) đối với hàng thủy sản nhập khẩu Trung Quốc cho thấy có đến 1/4 số mẫu chứa
các loại chất cấm hoặc những phụ gia không an toàn.
Vào cùng năm đó, chính FDA đã phải ban hành quy định
tất cả các lô hàng tôm và hải sản nhập khẩu từ Trung Quốc phải bị tạm giữ tại cảng
chờ xét nghiệm rồi mới được thông qua.
Tuy vậy, quy định này cũng không khiến hàng thủy sản
Trung Quốc an toàn hơn tại Mỹ khi các doanh nghiệp có vô vàn cách khác nhau để
trốn tránh nhà chức trách, như cách họ đã làm với mặt hàng thép. Theo đó, các
công ty này di chuyển mặt hàng thủy sản qua nhiều nước để xóa xuất xứ và nhập
khẩu vào Mỹ, một hệ thống tinh vi mà các chuyên gia đánh giá là không khác gì
các băng đảng tội phạm đang rửa tiền.
Chính
phủ bất lực
Chính quyền Bắc Kinh cũng đã nhận ra tình trạng dùng
kháng sinh vô tội vạ tại các trại chăn nuôi và từ năm 2011, Trung Quốc đã thực
hiện các chương trình nhằm hạn chế việc sử dụng kháng sinh trong y tế. Kể từ
đó, tỷ lệ dùng kháng sinh tại một số nơi như thành phố Thượng Hải đã giảm 31%
và mới đây còn có đề xuất cấm sử dụng Colistin trong chăn nuôi tại Trung Quốc.
Dẫu vậy, tình hình đã trở nên quá nghiêm trọng khi
Trung Quốc đang là nước có tỷ lệ kháng thuốc kháng sinh cao nhất thế giới. Khảo
sát trên toàn Trung Quốc cho thấy 42-83% số người khỏe mạnh được thử nghiệm có
chứa siêu vi khuẩn đủ khả năng chống lại kháng sinh Penixilin cũng như những biến
thể của nó.
Trong khi đó, khảo sát thị trường tại Thượng Hải cho
thấy hầu hết các sản phẩm thủy sản ngoài chợ có chứa những vi khuẩn không thể
tiêu diệt bằng kháng sinh thông thường. Một nghiên cứu kéo dài trong khoảng
2006-2011 đã thu thập số liệu ở Thượng Hài và có kết luận 1/3 số hải sản ở đây
chứa Salmonella, loại vi khuẩn gây viêm dạ dày ở người và điều nguy hiểm là 43%
mẫu vi khuẩn tìm thấy ở Thượng Hải có khả năng kháng thuốc mạnh.
Trước đây, nhiều chuyên gia cho rằng sự lây lan của
những siêu vi khuẩn chủ yếu thông qua bằng đường du lịch, vận chuyển khi những
người nước ngoài tiêu thụ thực phẩm, thuốc ở những nước khác. Dù những nghi ngờ
về thực phẩm Trung Quốc là nguyên nhân chính thay vì du lịch đã manh nha từ sớm
nhưng chưa có bằng chứng khoa học cụ thể nào chứng minh được điều đó cho đến
năm 2015.
Các cửa hàng bán kháng sinh chăn nuôi có khá nhiều tại
Trung Quốc với khâu kiểm định chất lượng rất kém.
Khi đó, một nghiên cứu của phòng phân tích vi sinh học
quốc gia NML-Canada cho thấy tất cả những mẫu dương tính với siêu vi khuẩn từ
các sản phẩm thủy sản đều đến từ Đông Nam Á và Trung Quốc.
Kể từ thập niên 90, lượng tiêu thụ tôm hàng năm của
người Mỹ đã tăng gấp đôi và trở thành một món ăn chủ đạo. Vào thập niên 80, phần
lớn tôm Mỹ được nuôi trồng trong nước nhưng tình hình này đã phải thay đổi khi
nhu cầu tăng quá mạnh.
Trong khoảng 1990-2006, lượng tôm nhập khẩu vào Mỹ
đã tăng gấp đôi, đạt khoảng 0,6 triệu tấn mỗi năm hiện nay và khoảng 90% số tôm
trên bàn ăn người Mỹ hiện được nuôi trồng từ nước ngoài.
Năm 2003, tỷ lệ tôm nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ
đã đạt mức kỷ lục trong 11 năm trước đó với 16% thị phần và đến năm 2004, Bộ
Thương mại Mỹ đã phải áp thuế chống bán phá giá 112% cho sản phẩm này.
Một
hệ thống không khác gì rửa tiền
Nhằm đối phó với các rào cản thương mại của Mỹ về thực
phẩm, các doanh nghiệp Trung Quốc đã xây dựng nên một hệ thống tinh vi nhằm xóa
bỏ xuất xứ các hàng thủy sản đông lạnh xuất khẩu.
Theo thống kê của chính phủ Mỹ, lượng nhập khẩu tôm
từ Malaysia năm 2004 bất ngờ tăng gấp 10 lần sau khi Mỹ bắt đầu áp thuế chống
bán phá giá cho tôm từ Trung Quốc. Lượng tôm nhập khẩu này tăng đều và chiếm tới
5% thị trường tôm tiêu thụ tại Mỹ trong khoảng 2008-2011.
Hiện nhiều quan chức Mỹ cho rằng lượng lớn tôm nhập
khẩu từ Malaysia thực chất là từ Trung Quốc bởi nước này sản xuất tôm tùy thuộc
vào mùa vụ. Năm 2015, nước này chỉ sản xuất được 32.000 tấn tôm và khoảng
18.000 tấn đã được tiêu thụ trong nước, 12.000 tấn được xuất sang Singapore nên
số còn lại không đủ để chiếm lĩnh các thị trường khác.
Một sự trùng hợp thú vị là lượng nhập khẩu thủy sản
từ Trung Quốc vào Malaysia lại tăng đột biến trong 10 năm qua với mức bình quân
20.000 tấn/năm.
Năm 2011, 75% số
tôm chứa các chất cấm được nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ, chỉ 6% là từ
Malaysia. Tuy nhiên năm 2015, có 77% số tôm chứa chất cấm nhập vào Mỹ là từ
Malaysia.
Theo các nhà chức trách Mỹ, việc vận chuyển tôm từ
Trung Quốc sang Malaysia và đổi giấy xuất xứ là chuyện vô cùng bình thường khi
các công ty dịch vụ môi giới có thể hoàn thành thủ tục giấy tờ dễ dàng.
Tháng 4 vừa qua, FDA đã phải cảnh báo có thể sẽ bắt
giữ và kiểm tra tất cả các lô hàng tôm, thủy sản từ Malaysia và một số nước để
tiến hành xét nghiệm trước mỗi quan ngại làm giả giấy tờ cũng như xuất xứ của
các mặt hàng này. Đáp lại, Bộ y tế Malaysia cam kết sẽ thắt chặt việc kiểm soát
các nhà máy chế biến tôm cũng như thẩm quyền cấp giấy chứng nhận xuất xứ từ
phòng thương mại.
Không dừng lại đó, mặt hàng đông lạnh thủy sản còn
được các doanh nghiệp Trung Quốc xuất sang nhiều nước trước khi được xuất khẩu
sang Mỹ nhằm tránh sự truy tra của các cán bộ hải quan khi Malaysia đã bị nghi
ngờ. Một trong những nước được Trung Quốc nhắm đến hiện nay là Ecuador khi lượng
tôm nhập từ Trung Quốc vào đây để tuồn vào Mỹ thời gian qua bắt đầu tăng lên.
Rõ ràng, lợi nhuận của ngành thủy sản khiến các
doanh nghiệp Trung Quốc không từ thủ đoạn nào để tuồn những thực phẩm bẩn từ nước
họ sang các thị trường khác. Dù các cơ quan chức năng của nhiều nước đã cố gắng
nhưng những món tôm, thủy sản Trung Quốc giúp đưa người tiêu dùng từ bàn ăn đến
nghĩa địa nhanh hơn vẫn xuất hiện tràn lan trên thị trường.
Theo Trí thức trẻ
Được đăng bởi bauxitevn vào lúc 07:44
-----------------------------------
CÁC
TIN KHÁC
Song
Chi
Kính
Hòa, phóng viên RFA
Phạm
Chí Dũng
Cát
Linh, phóng viên RFA
No comments:
Post a Comment