Hà Tường Cát/Người Việt
November
23, 2016
.
Biếm
họa Trump (phải) và Putin hút cần sa trên một bức tường nhà hàng tại Vilnius,
Lithuania. Hình minh họa. (Hình: Sean Gallup/Getty Images)
.
HOA
KỲ –
Năm 1975, Mỹ bỏ rơi miền Nam Việt Nam sau hơn 10 năm trực tiếp trợ giúp không
thành công trong việc ngăn chặn làn sóng Cộng Sản. Đã có rất nhiều bàn luận về
sự kiện này, chẳng hạn tác giả Nguyễn Tiến Hưng đã viết ra cuốn “Khi Đồng Minh
Tháo Chạy.”
Bây
giờ sau gần 10 năm chính quyền Tổng Thống Barack Obama tìm cách đưa Việt Nam
vào làm một đồng minh quan trọng của Mỹ nhằm kềm chế Trung Quốc bành trướng tại
Đông Nam Á, tổng thống tân cử Donald Trump dường như sẽ đảo ngược hoàn toàn đường
hướng này. Một lần nữa, với hình thức khác, đồng minh lại tháo chạy khỏi Việt
Nam?
Chưa
thể dự đoán hết mọi biến chuyển sau ngày 20 Tháng Giêng, 2017, ngày ông Trump
tuyên thệ nhiệm chức. Tuy nhiên, trong những sự kiện đã được xác định, thì TPP
sẽ là “nạn nhân” đầu tiên của một loạt những hủy bỏ mà ông Trump đã hứa hẹn từ
thời kỳ tranh cử.
Khi
nói đến sự can dự của Mỹ ở Châu Á, người ta thường nghĩ đến sự hiện diện quân sự,
và nguy cơ xảy ra xung đột. Nhưng nếu chiến tranh là một hình thức khác của
chính trị, như định nghĩa của Von Clausewitz, thì sự triển khai quân lực mới chỉ
là giai đoạn đầu hay sự sẵn sàng ứng phó, răn đe, mà thôi. Trong thời đại này,
chưa có nhiều nguy cơ chiến tranh giữa các nước lớn, và sự đối đầu chính là
kinh tế.
TPP,
hay Hiệp Định Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương, là thỏa thuận mậu dịch tự do được
ký kết tại Auckland, New Zealand ngày 4 Tháng Hai, 2016, giữa 12 nước: Brunei,
Chile, New Zealand, Singapore, Australia, Canada, Nhật, Malaysia, Mexico, Peru,
Mỹ và Việt Nam, sau năm năm thương thuyết. Tuy nhiên nhiều nước, trong đó quan
trọng nhất là Mỹ, chưa phê chuẩn hiệp ước. Trị giá mậu dịch giữa các nước này
được ước lượng là $27,000 tỷ mỗi năm, 40% kinh tế toàn cầu.
Không
ai ngạc nhiên về việc ông Trump loan báo Mỹ sẽ rút khỏi TPP. Nhưng bằng nỗ lực
tối hậu, Thủ Tướng Nhật Bản, Shinzo Abe, là nhà lãnh đạo đầu tiên trên thế giới
đã đến New York gặp ông Trump tuần trước và thảo luận trong 90 phút. Rồi ông
Abe vừa xác định rằng TPP sẽ không còn ý nghĩa gì nếu không có Mỹ, thì chỉ ít
giờ sau đó ông Trump loan báo qua một đoạn video dài 2.5 phút trên Youtube, vạch
rõ 5 quyết định sẽ thi hành trong 100 ngày đầu ở Tòa Bạch Ốc, trong đó có việc
rút khỏi TPP, nhưng không đề cập gì đến Obamacare và xây bức tường biên giới,
những điều cũng đã hứa hẹn khi tranh cử.
Quyết
định ấy sẽ ảnh hưởng đến hàng trăm triệu dân ở 11 quốc gia vùng Thái Bình
Dương, và chưa thể rõ lợi hại đối với giới công nhân Mỹ cùng tương lai của
California, tiểu bang mà sự phát triển kinh tế chịu tác động mạnh nhất của mậu
dịch toàn cầu.
Vui
mừng đón nhận tin này là Trung Quốc, nước chưa bao giờ được tham gia thương lượng
TPP và chỉ được mô tả mơ hồ sẽ làm một đối tác tương lai. Cho đến nay Bắc Kinh
vẫn đang cổ vũ RCEP, Hiệp Định Đối Tác Kinh Tế Toàn Diện Khu Vực, bao gồm Trung
Quốc, Nhật, Nam Hàn, Australia, New Zealand và 10 nước Đông Nam Á và Ấn Độ,
nhưng… không có Mỹ!
Như
thế chính sách bảo hộ mậu dịch mà ông Trump chủ trương và (có lẽ) thực hiện sẽ
mở đường cho Trung Quốc thay thế vai trò của Mỹ tại thị trường đang tiếp tục
phát triển mạnh ở khu vực Tây Thái Bình Dương. Trong hoàn cảnh đó, về phần nước
Mỹ, dù cho hùng mạnh bao nhiêu hay bằng cách nào thì cũng không thể là vĩ đại,
và tương lai chỉ là cường quốc hạng nhì trên thế giới.
Zhang
Yansheng, trưởng ban nghiên cứu thuộc viện kinh tế Trung Quốc, nói là “chủ
trương cô lập của ông Trump là một thách thức và cơ hội hiếm có cho Trung Quốc
cùng các công ty Trung Quốc.” Theo ông: “Có thể là với chính sách kinh tế của
ông Trump sẽ có thêm nhiều công ty Trung Quốc vào thị trường Mỹ.”
Chưa
có cơ sở để đánh giá dự phóng ấy, bởi lẽ ông Trump và đảng Cộng Hòa từng đe dọa
áp thuế quan 45% trên hàng hóa Trung Quốc nhập cảng Mỹ, và chiến tranh mậu dịch
có tiềm năng xảy ra giữa hai cường quốc.
Tuyên
bố tại hội nghị APEC ở Peru tuần trước, chủ tịch Tập Cận Bình nhấn mạnh đến tầm
quan trọng “tiếp tục gia nhập vào kinh tế toàn cầu và đưa các nền kinh tế Á
Châu – Thái Bình Dương đến khai phóng hơn.”
Nhiều
chuyên gia kinh tế trên thế giới không cho là việc Mỹ rút khỏi TPP là một hành
động khôn ngoan. Simon Rabinovitch, chủ biên kinh tế Á Châu của tờ Economist,
nói với BBC rằng “mặc dầu ông Trump gọi là một thỏa hiệp ‘kinh khiếp,’ thật ra
TPP có lợi nhiều cho nước Mỹ.”
Cùng
với việc xóa bỏ TPP sẽ là thay đổi chiến lược “chuyển trục về Châu Á” của chính
quyền Obama. Thành tố chính của chiến lược này không phải là quân sự mà chính
là kinh tế. Cùng lúc chuyển đổi cả hai chủ trương đó sẽ là bãi bỏ sự kiềm chế
Trung Quốc bành trướng, phát triển quân lực và mở đường cho nước này phát triển
hợp tác chính trị, kinh tế với các nước khu vực.
Việt
Nam được xem là nước hưởng lợi ích nhiếu nhất với TPP. Bây giờ, hơn bất kỳ nước
nào khác, Việt Nam được coi như lâm vào thế tiến thoái lưỡng nan. Sự hiện diện
của Mỹ ở Á Châu là một bảo đảm vững chắc cho nền độc lập trước mọi âm mưu xâm
lược từ Trung Quốc.
Ngày
nay, gần như chỉ còn một mình đứng ở tuyến đầu sau khi Philippines quay ngang
và nhiều nước không còn trung thành trong khối ASEAN, Việt Nam sẽ phải tìm cách
thích ứng có chừng mực trong đường lối đối phó với Trung Quốc. Tuy vậy, dù tình
hình khó khăn phức tạp hơn, Việt Nam vẫn có đủ khả năng uyển chuyển để không dễ
dàng phải lệ thuộc đại quốc này như người ta lo ngại. Thái độ dè dặt trong mối
quan hệ với Mỹ mấy năm vừa qua là một minh chứng về sự tính toán khôn ngoan của
Việt Nam, dự phòng không bị bất ngờ đi vào tình trạng nan giải quá đáng trong
trường hợp đồng minh Mỹ tháo chạy.
Singapore
và Malaysia cũng là hai nước sẽ chịu nhiều thiệt thòi vì không còn TPP. Kinh tế
Malaysia hy vọng đạt mức tăng trưởng 5.5% năm 2025 với TPP. Singapore là một
trong những thành viên sáng lập đầu tiên và Thủ Tướng Lý Hiển Long đã từng bày
tỏ sự thất vọng: “Cuối cùng nếu chờ đợi trước bàn thờ mà cô dâu không đến, thì
theo tôi mọi người sẽ cảm thấy rất tổn thương, nhưng không chỉ về mặt tình cảm,
mà thực tế là những tổn hại trong một thời gian dài tương lai.”
Sự
lo ngại của các thành viên TPP về chủ trương cô lập mới của Mỹ được trình bày
thẳng thắn nhất qua phát biểu của tân thủ tướng New Zealand, ông John Key. Ông
nói: “Tôi sẽ cố gắng thuyết phục ông Trump về giá trị của TPP và tầm quan trọng
về sự can dự của Mỹ ở Châu Á.” Và ông nói thêm: “New Zealand và các nước khác sẽ
không chờ đợi mãi mãi. Nếu Mỹ không có mặt ở đây thì Trung Quốc sẽ lấp vào khoảng
trống ấy và sự hợp tác của chúng tôi không có lựa chọn nào khác.”
-----------------------------
XEM THÊM :
Ngô
Nhân Dụng - November 15, 2016
Ngô
Nhân Dụng - November 22, 2016
No comments:
Post a Comment