02:45:pm 30/09/16
Sau khi Liên-xô và khối cộng sản Đông Âu sụp đổ, người
ta đã vội vui mừng “Lịch sử kết thúc” (La Fin de l’histoire, Francis Fukuyama,
Patis, 1993).
Dựa theo thuyết của Alexandre Kojève về “Lịch sử chấm
dứt”, Francis Fukuyama quả quyết Chiến tranh lạnh kết thúc là đánh dấu chủ thuyết
dân chủ tự do và kinh tế thị trường chiến thắng những hệ tư tưởng chánh trị
khác . Đồng thời, ông cũng nghĩ bức tường Bà-linh sụp đổ, sự tan ra khối cộng sản
Đông Âu sẽ không có nghĩa là thế giới ngày mai này sẽ không còn xung đột, bạo
loạn, nhưng có thể chắc chắn sự vượt trội hẳn và vỉnh viển của lý tưởng dân chủ
tự do sẽ là điều thật sự thực hiện được .
Ngày nay, người ta mới nhìn lại thấy ra hòa bình sau
Đệ I Thế chiến là thứ hòa bình giả . Và không ai lúc đó có ý sửa soạn một trât
tự mới cho thế giới sau chiến tranh . Khủng hoảng kinh tề năm 1929 là điều bất
ngờ và nghiêm trọng hơn nữa là những tổ chức độc tài lên nắm chánh quyền trong
thập niên sau đó .
Đệ II Thế chiến kết thúc dẫn tới một trật tự mới và
nền kinh tế tư bản đem lại cho thế giới hậu chiến một nền hòa bình khá bền vững
.
Suốt trong những năm cuối của thế kỷ XX, mọi người
yên tâm lo làm giàu . Chiến tranh lạnh kết thúc với sự lên ngôi của dân chủ,
thêm một lần nữa, không ai nghĩ nên soạn thảo một trật tự cho thế giới trong
tình hình mới . Khi hai tòa nhà chọc trời ở New-York bị khủng bố phá sặp ngày
11 tháng 9/2001, mọi người cảm thấy bàng hoàng . Huê kỳ phản ứng mạnh nhưng từ
Afghanistan tới Irak, Huê kỳ đều thất bại, uy tín cường quốc của Huê kỳ do đó bị
tổn thương, làm ảnh hưởng xấu các hợp tác chiến lược và các đồng minh .
Tiếp theo đó, năm 2007, bùng nổ cuộc khủng hoảng
kinh tế do những bong bóng tài chánh bể, tưởng đâu đã gây ra khủng hoảng kinh tế
toàn thế giới .
Phải chăng những biến cố tiêu cực đã làm cho thế giới
dân chủ và tư bản thấm mệt mà không còn hăn hái và đủ sức để toàn cầu hóa dân
chủ nên đã làm xuất hiện ở nhiều nơi những chế độ chánh trị mới có khả năng và
sức hấp dẩn, thay thế và cạnh tranh với chế độ dân chủ ? Đó là một thứ dân
chủ biến dạng của dân chủ đích thật, có thể gọi là « Dân Chủ Nửa vời »
.
Những
chế độ « dân chủ nửa vời » (*)
Đây là một tiếng mới để chỉ thứ dân chủ biến thể, tức
không còn giử đầy đủ tính dân chủ phổ quát nữa, do ông Pierre Hassner, Giám đốc
nghiên cứu của Trung tâm Nghiên cứu Quan hệ Quốc tế ở Paris(CEERI) sáng tạo
(Démocratie – Démocrature) từ đóng gạch vụn của bức tường bá-linh để gọi những
quốc gia nay không còn cộng sản hay độc tài toàn trị nữa, thay đổi mà không thật
sự dân chủ đúng mức . Đây là một thực tế chánh trị rất đa dạng từ bản chất tới
tầm cỡ .
Nên hiểu cho đúng những chế độ « dân chủ nửa vời
» này hoàn toàn không phải là thứ dân chủ thật sự, mà chỉ là cách cai trị đặc
biệt tự cho rằng đó là cách giúp chánh quyền được vững mạnh hơn hết, sự cai trị
hiệu quả hơn và bám sát với dân hơn thứ dân chủ truyền thống phổ quát xưa nay .
« Dân chủ nửa vời » có tham vọng lãnh đạo
thế giới trong thế kỷ XXI .
Đặc tính của « dân chủ nửa vời » là tôn thờ
người lãnh đạo mạnh, « vì dân » trên hết (hay theo chủ nghĩa
« dân túy » – le populisme, thứ mị dân), pha lẫn với chủ nghĩa quốc
gia cực đoan và cuồng tín tôn giáo, kiểm soát kinh tế và xã hội chặt chẽ .
Những chế độ « dân chủ nửa vời » cũng dưa vào bầu
cử theo thể thức phổ thông đầu phiếu nhưng kiểm soát ứng cử viên và lèo lái kết
quả hoàn toàn theo hướng ý muốn của người lãnh đạo . Sử dụng tích cực tuyên
truyền nên kiểm soát tát cả các cơ quan truyền thông .
Chế độ « dân chủ nửa vời » không khủng bố
quần chúng để cai trị và bảo vệ chế độ như các chế độ độc tài toàn trị trước
đây, trái lại tổ chức tiêu diệt đối lập hay chống đối nhắm chính xác từng mục
tiêu . Nhà cầm quyền đề cao sức mạnh và xử dụng nội chiến hoặc chiến tranh với
nước ngoài biến thành cốt lõi của chánh sách, lấy bạo lực làm tính chính đáng của
quyền lực .
Ngày nay, sau khi khối cộng sản sụp đổ, một số nước
cựu cộng sản, và cả nước độc tài không công sản, không muôn xếp hàng theo phe
thế giới tư bản tự do dưới trướng của Mỹ, một phần vì thấy dân chủ và kinh tế
tư bản cũng có những vấn đề của nó, đã chọn cho mình con đường dân chủ mới này
. Ta có thể nhận diện trước nhứt là Tàu của Xi Jinping, Nga của Poutine, Thổ của
Erdogan, Ai-cặp của Al-Sissi, Phi của Duterte, Vénézula, Hongrie, Ba-lan . Tất
cả các ngưòi cầm quyền của các nước này đều đề cao « dân chủ nửa vời »
này vượt trội hẳn thứ dân chủ tự do cố hữu .
Với ảnh hưởng lớn của Tàu hiện là một cường quốc kinh tế và quân sự, « Dân chủ nửa vời » sẽ lấn chiếm thế giới, tập hợp các quốc gia theo nó để từ từ đi tới thay đổi hệ thống quyền lực thề giới hướng theo quyền lợi của Tàu mà khống chế thế giới là mục tiêu cuối cùng .
Thực tế cho thấy Tàu đang chiếm biển đông, Nga thôn
tính Crimée, ngắm nghía những nước trong khối liên-xô củ, Thổ đang nổ lực tái lập
Đế quốc Ottoman . Liệu Tàu và Nga hay Thổ và Nga, cùng thứ chánh trị « dân
chủ nửa vời » sẽ lìên kết thành những « nước trục » chống lại những
nước còn lại theo dân chủ truyền thống mặc dầu quyền lợi và lịch sử của họ
không giống nhau ? Nền dân chủ tự do thật sự có thể khôi phục được thế mạnh
của mình hay không ? Hay sẽ nhường chổ cho « dân chủ nửa vời » lên
ngôi ?
Muốn bảo vệ giá trị quí báu của mình, dân chủ thật sự
phải gấp rút tự tái võ trang, chỉnh đốn lại hàng ngũ, tránh chia rẻ, hạn chế
tham vọng của những nhà tài phìệt, mạnh dạng dẹp bỏ thứ dân chủ mị dân
(populisme) .
Một
chế độ dân chủ cho Việt nam ngày mai
Trong tranh dấu dai dẳng, gian khổ, đồng bảo bị đàn
áp khủng bố hằng ngày, ai ai cũng mong mỏi, nôn nóng, làm sao sớm dứt điểm chế
dộ cộng sản đang cầm quyền ở Việt nam . Nhưng hết cộng sản chưa chắc có ngay
dân chủ . Trải qua kinh nghiệm lich sử, từ khi chưa mất nước đến lúc mất nuớc,
rồi cộng sản, Việt nam chưa bao giờ có một chế độ dân chủ thật sự . Đúng nghĩa
của nó . Tuy nhiên, nói như vậy không có nghĩa là Việt nam không có những lúc
người dân sống thật sự thoải mái, những quyền căn bản được tôn trọng và bảo vệ
. Dầu sống suốt thời gian dài dưới chế độ quân chủ, đời sống của người dân cũng
không đến nổi bi thảm như dưới chế đệ cộng sản ác ôn ngày nay. Sau cùng, trong
gần đây, chế độ Việt nam Cộng hòa bị cộng sản Hồ Chí Minh biêu ríu là Mỹ Ngụy
kìm kẹp, bốc lột nhân dân, vẫn tốt hơn chế độ Hán Ngụy hiện tại ở Việt nam cả
ngàn lần !
Nhưng dân chủ để làm gì? Dân chủ chắc chắn sẽ không
biến ngay Việt nam phá sản ngày nay trở thành một nước phát triển và giàu mạnh
. Mà dân chủ cần để giúp xây dựng xã hội trong đó những quyền tự nhiên của con
người được bảo vệ để con người sống xứng đáng với nhân phẩm của mình, tức quyền
làm một con người . Trong xã hội cộng sản, con người không được sống mà chỉ được
phép tồn tại .
Nền dân chủ đó phải là Dân chủ Pháp trị để luật pháp
phải là chủ quyền quốc gia. Đặt tính của chế độ dân chủ là những quyền tinh thần
với những quyền hợp pháp chỉ có một và công lý lý tưởng với công lý hợp pháp
cũng chỉ có một. Nên tự do dân chủ có nghĩa là tự do hưởng thụ quyền tinh thần
trong phạm vi công lý lý tưởng.
Dân chủ phải biết tôn trọng những nguyên tắc cơ bản
: tính đại biểu trực tiếp toàn dân, tính hợp hiến, hợp pháp và chính thống . Một
chế dộ không hội đũ những nguyên tắc này không thể nói đó là chế độ dân chủ .
Mà nói dân chủ phải nghĩ ngay đến Hiến pháp . Bởi Hiến
pháp là một văn bản qui định cụ thể thể chế dân chủ.
Nay là thời điểm cuối của quá trình xã hội chủ nghĩa ở Việt nam, tưởng những người tranh đấu dân chủ cho Việt nam, với vốn hiểu biết chuyên môn về luật học, nên bắt đầu, tuy đã trễ, soạn thảo sẳn một Dự án Hiến pháp Dân chủ . Nóí “ Dự thảo Hiến pháp ” mà không nói “ Hiến pháp ” vì để tôn trọng những ý kìến của người khác nữa .Thông thường Hiến pháp phải do Quốc Hội soạn thảo và thông qua .
Khi nói đến Hiến pháp dân chủ thì đừng quên để ý đến
hoàn cảnh địa lý lịch sử cụ thể của Việt nam để dựa theo đó mà quan niệm một chế
độ chính trị cho phù hợp với một đất nước quá dài với những tâm lý địa phương
khác nhau do lịch sử tạo nên . Trong hoàn cảnh đó, thiết nghĩ chỉ có một thể chế
liên bang là phù hợp hơn hết . Và trong tình hình Việt nam ngày mai, với hậu quả
của thời gian dài do thực dân và cộng sản để lại, một chế độ Tổng Thống chế sẽ
có đũ những yếu tố để đem lại ổn định cho Việt nam hầu tránh những hình thức độc
tài khác tái diễn và cả những xáo trộn xã hội thường xảy ra trong buổi đầu sau
thay đổi chế độ .
Tư tưởng “dân chủ”, nhận định “dân chủ” và hành động
“dân chủ” tức là mở đường dẩn tới nhận thức về xã hội cộng đồng, phát huy truyền
thống văn hóa dân tộc . Chính ở Việt nam thời xưa, tư tưởng chánh trị về dân chủ
đã được biểu hiện khá rõ nét trong các tổ chức xã thôn qua cách người dân chọn
người hiền đức thay mặt quản trị xã thôn . Câu nói của dân chúng thường nói “ kẻ
bề trên phải hỏi kẻ dưới ” cho chúng ta ngày nay hình dung tư tưởng dân chủ, lấy
kẻ dưới làm gốc, tức tư tưởng Dân chủ Dân bản hay chế độ « do dân » .
Nhà cầm quyền cộng sản ở Việt nam ngày nay vẫn còn
khẳng định “Việt nam kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội . Mà ai cũng
thấy, chính vì đảng cộng sản đã đi theo con đường xã hội chủ nghĩa trong mấy chục
năm qua nên hiện nay nuớc ta, dù có tăng trưởng kinh tế, nhưng vẫn còn lạc hậu
khá xa so với các nước láng giềng .
Vậy thì về phiá chúng ta, người Việt nam ở nước
ngoài cũng phải kiên định con đường bất hợp tác với chánh quyền Hà nội . Đồng
thời chúng ta cần nỗ lực tranh đấu cho Việt nam có được càng sớm càng tốt một
chế độ dân chủ thật sự, chớ không phải một chế độ “dân chủ xã hội chủ nghĩa ”
như hiện nay . Cũng không phải thứ « Dân chủ nửa vời » như những nước
cộng sản và độc vừa thay đổi như ta thấy .
Dân chủ thật sự, một cách sơ đẳng, có nghĩa là :
- dân chủ đa đảng, chớ không phải độc đảng như hiện
nay,
- phải có ứng cử và bầu cử tự do, chớ không phải “đảng cử, dân bầu” như hiện nay,
-phải thực hiện các quyền tự do căn bản phổ quát của nhân dân theo tiêu chuẩn của LHQ, chớ không phải theo các quyền tự do bánh vẽ đã ghi trong Hiến pháp như hiện nay,
-phải thực hiện tam quyền phân lập hoàn toàn độc lập với nhau, chớ không phải một sự phân nhiệm 3 quyền đó dưới sự lãnh đạo duy nhứt của đảng như hiện nay .
- phải có ứng cử và bầu cử tự do, chớ không phải “đảng cử, dân bầu” như hiện nay,
-phải thực hiện các quyền tự do căn bản phổ quát của nhân dân theo tiêu chuẩn của LHQ, chớ không phải theo các quyền tự do bánh vẽ đã ghi trong Hiến pháp như hiện nay,
-phải thực hiện tam quyền phân lập hoàn toàn độc lập với nhau, chớ không phải một sự phân nhiệm 3 quyền đó dưới sự lãnh đạo duy nhứt của đảng như hiện nay .
© Nguyễn văn Trần
© Đàn Chim Việt
—————————————–
(*) Nicolas Baverez, Les Démocratures contre la
Démocratie, Le Nouvel Observateur, 15/9/2016, Parìs
No comments:
Post a Comment