Huyền Trang, VRNs
Đăng ngày: 17.02.2015
VRNs (17.02.2015) – Sài Gòn – Hồ Duy Hải bị kết án tử do Tòa cho rằng đã
giết hai nữ nhân viên Bưu điện Cầu voi. Vụ án được dư luận quan tâm nhiều bởi
vì có nhiều chứng cứ, tình tiết chưa được điều tra làm rõ. Chứng cứ mà dư luận
quan tâm nhiều nhất là dấu vân tay. Tại hiện trường, cơ quan Công an đã thu được
nhiều dấu vân tay, nhưng kết quả giám định lại không có dấu vân tay nào thu được
ở hiện trường trùng với 10 dấu vân tay của Hải. Qua đó, có hai luồng ý kiến nhận
định trái chiều nhau. Thứ nhất, không có dấu vân tay ở hiện trường, chứng minh
Hải không có mặt ở hiện trường, tức Hải ngoại phạm. Thứ hai, Hải có mặt ở hiện
trường, nhưng Hải đã khôn khéo, hoặc vô tình không để lại dấu vân tay ở hiện
trường.
Trước hai luồng ý kiến dư luận như vậy, chúng tôi xin mời
quý vị tìm hiểu kỹ hơn dấu vân tay có ý nghĩa như thế nào trong khoa học hình sự,
trong pháp lý và trong thực tế vụ án hình sự, qua cuộc trò chuyện giữa chúng
tôi với cha Giuse Đinh Hữu Thoại, Trưởng Văn phòng Công lý và Hòa bình, DCCT
Sài Gòn.
Huyền Trang, VRNs: Thưa cha, trong các vụ án hình sự
thì dấu vân tay có ý nghĩa như thế nào về mặt khoa học hình sự, về khía cạnh
pháp lý và trong thực tế ạ?
Cha Giuse Đinh Hữu Thoại: Từ thế kỷ thứ 18, khoa học đã chứng minh, dấu vân tay của mỗi người là độc
nhất và không thay đổi. Xác suất hai cá nhân -thậm chí ngay cả anh em hoặc chị
em sinh đôi cùng trứng- có cùng một bộ dấu vân tay là 1 trên 64 tỉ người, tức dấu
vân tay của mỗi cá nhân độc nhất vô nhị. Chính vì thế, khoa học hình sự đã sử dụng
dấu vân tay như một chứng cứ quan trọng để nhận dạng, xác định dấu vết hành vi
của một người lưu lại hiện trường đây chính là tiêu chuẩn quan trọng
trong giám định hình sự.
Bên cạnh đó, hiện nay, dấu vân tay được ứng dụng rộng rãi
trên thế giới, đã có trên 100 quốc gia sử dụng hộ chiếu điện tử bằng công nghệ
nhận dạng vân tay, bởi vì dấu vân tay là một giải pháp bảo mật hữu hiệu và xác
nhận nhân thân chính xác.
Ở VN, cũng không ngoại lệ, khi đến độ tuổi làm căn cước mọi
người đều phải lăn các ngón tay, để lại dấu vân tay trong tàng thư lưu trữ của
cảnh sát.
Trong các vụ án ở VN, cũng có người bị tình nghi là thủ
phạm do dấu vân tay của họ lưu tại hiện trường, nhưng họ lại không phải là thủ
phạm. Do các chứng cứ khách quan khác của vụ án như nhân chứng, các lời khai,
tang vật… chứng minh họ không phải là thủ phạm; hoặc cơ quan tiến hành tố tụng
không đủ căn cứ kết tội họ, nên buộc phải trả tự do cho họ.
Trường hợp điển hình nhất gần đây là vụ án của công dân
Trương Bá Nhàn, sống tại Sài Gòn. Vào năm 2002, ông Nhàn bị bắt tạm giam và cáo
buộc về tội ‘giết người, cướp tài sản’. Cơ quan Cảnh sát điều tra tình nghi ông
Nhàn giết bà Hoàng Thị Kim A -họ hàng với ông, do dấu vân tay của ông được phát
hiện bên trong hộc tủ bằng gỗ ở phòng ngủ của nạn nhân. Ngoài ra, cơ quan CSĐT
cũng thu được nhiều dấu vân tay của nhiều người khác. Suốt thời gian bị giam cầm,
ông Nhàn liên tục kêu oan và giải thích “là anh em bà con với chồng nạn nhân
nên thường qua lại như người một nhà. Khoảng một tuần trước khi xảy ra vụ án, vợ
chồng bà A nhờ ông vào phòng ngủ dọn dẹp và kê giùm chiếc tủ, có thể ông đã đụng
tay vào hộc tủ đựng tiền nên để lại dấu vân tay”. Thế nhưng, cơ quan điều tra
đã bác bỏ. Sau đó, VKSND Tp.HCM truy tố ông về tội ‘giết người và cướp tài sản’
với mức hình phạt tử hình. Nhưng trong vụ án lại có nhiều tình tiết mâu thuẫn,
chưa được điều tra làm rõ nên Tòa trả lại hồ sơ, yêu cầu các cơ quan chức năng
điều tra bổ sung. Sau hơn 4 năm ông Nhàn bị giam cầm oan, các cơ quan điều tra
đã không có đủ bằng chứng chứng minh ông Nhàn có hành vi phạm tội ‘giết người
cướp của’ -mặc dù tại hiện trường các cơ quan điều tra thu được dấu vân tay của
ông- nên phải trả tự do cho ông, bồi thường thiệt hại và công khai xin lỗi ông
trên báo chí.
Huyền Trang, VRNs: Thưa cha, con xin cám ơn cha đã cung
cấp những thông tin cơ bản cho thấy, dấu vân tay rất quan trọng để nhận dạng
một người nào đó, và là một chứng cứ rất quan trọng trong các vụ án hình sự nhằm
xác định hung thủ.
Thưa cha, con xin được phép quay trở lại vụ án Hồ Duy Hải, trong vụ án này
dấu vân tay thu được ở hiện trường là chứng cứ được dư luận quan tâm nhiều nhất.
Con xin được đặt một giả thiết rằng, nếu dấu vân tay của anh Hải trùng với một
trong nhiều dấu vân tay đã thu được ở hiện trường, nhưng các lời khai nhận tội
của anh Hải không phù hợp với các chứng cứ khách quan khác liên quan đến vụ án,
vậy theo Luật, anh Hải có phạm tội giết người hay không ạ?
Cha Giuse Đinh Hữu Thoại: Giả thiết thu được dấu vây tay của Hải ở Bưu điện, cũng chỉ có thể chứng
minh Hải đã từng có mặt tại nơi xảy ra vụ án nên lưu lại dấu vân tay. Ví
dụ Hải đến Bưu điện Cầu Voi trước đó mấy ngày, hoặc đến đó trước mấy tiếng đồng
hồ trước khi xảy ra vụ án, hoặc có thể Hải có mặt trong thời điểm xảy ra vụ án.
Nhưng để xác định Hải là hung thủ thì còn phải dựa vào các chứng cứ khách quan
khác nữa , như là, vật chứng, nhân chứng, các lời khai, …Ví dụ, như trường hợp
anh Nguyễn Văn Chưởng ở Hải phòng, nhiều nhân chứng xác định lúc xẩy ra án mạng,
anh Chưởng đang ở Hải Dương, nên giả định có thu được dấu vân tay của Chưởng
trên xe máy của nạn nhân chẳng hạn thì cũng không đủ căn cứ xác định.
Hiện nay, dư luận nói rằng, cơ quan điều tra đã thu được
nhiều dấu vân tay ở hiện trường nhưng không trùng với 10 dấu vân tay của
Hải, nên Hải không phải là hung thủ.
Còn các cơ quan bảo vệ pháp luật nói ngược lại rằng, dấu
vân tay thu được ở hiện trường không quan trọng, không đủ căn cứ chứng minh Hải
vô tội. Bởi vì, tại hiện trường, các cơ quan điều tra thu được nhiều dấu vân
tay của nhiều người, nhưng lại không thu được dấu vân tay của Hải vì có thể Hải
đã đeo găng tay gây án, sau khi thực hiện xong Hải đã khôn khéo xóa dấu vết… Hoặc,
nếu như ở hiện trường chỉ thu được một dấu vân tay thì còn có thể đặt nghi vấn
rằng, còn nhiều dấu vân tay khác chưa thu được ở hiện trường mà có thể những dấu
vân tay này trùng với dấu vân tay của Hải. Cho nên, các cơ quan bảo vệ pháp luật
khẳng định, dựa trên lời khai nhận tội của Hải thì dấu vân tay không đủ căn cứ
chứng minh Hải ngoại phạm.
Cách lý luận của các cơ quan bảo vệ pháp luật nghe sơ qua
có vẻ hợp lý, nhưng xét về khía cạnh pháp luật thì vi phạm nghiêm trọng các
nguyên tắc cơ bản trong Bộ luật Tố tụng Hình sự. Bởi vì:
Thứ nhất, ‘trách nhiệm chứng minh tội phạm thuộc về các
cơ quan tiến hành tố tụng’ được quy định tại Điều 10 BLTTHS: “Cơ quan điều tra,
Viện kiểm sát và Toà án phải áp dụng mọi biện pháp hợp pháp để xác định sự thật
của vụ án một cách khách quan, toàn diện và đầy đủ, làm rõ những chứng cứ xác định
có tội và chứng cứ xác định vô tội…” Chính vì thế, cơ quan tiến hành tố tụng phải
chứng minh Hải phạm tội giết người dựa trên các chứng cứ được thu thập theo
đúng trình tự thủ tục tố tụng. Ví dụ như dấu vân tay thu được ở hiện trường có
phù hợp với dấu vân tay của Hải hay không, nếu không thì phải chứng minh nguyên
nhân tại sao Hải không lưu lại dấu vân tay ở hiện trường? Cần nhấn mạnh, Hải
không có nghĩa vụ chứng minh mình có tội hay vô tội.
Thứ hai, cơ quan tiến hành tố tụng phải tuân theo nguyên
tắc suy đoán vô tội. Nếu là suy diễn thì phải suy diễn theo hướng vô tội, bởi
vì “không ai bị coi là có tội và phải chịu hình phạt khi chưa có bản án kết tội
của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật”, được quy định tại Điều 9 BLTTHS. Nghĩa
là, Hải chưa bị Tòa án kết tội, nên phải coi là chưa có tội. Các dấu vân tay
thu được ở hiện trường không trùng với 10 dấu vân tay của Hải, thì theo nguyên
tắc suy đoán vô tội, phải suy diễn là Hải không có mặt tại hiện trường, tức ngoại
phạm. Thế nhưng, cơ quan tiến hành tố tụng lại suy diễn theo hướng có tội rằng,
trong các lời khai Hải đã nhận tội nên Hải có mặt tại hiện trường, nhưng không
để lại dấu vân tay, có thể do Hải khôn khéo xóa dấu vết chẳng hạn. Chính vì vậy,
các cơ quan bảo vệ pháp luật khẳng định, Hải là hung thủ.
Tuy nhiên, các cơ quan bảo vệ pháp luật nếu chỉ dựa trên
các lời khai nhận tội của Hải để kết tội Hải, thì vi phạm nghiêm trọng khoản 2,
Điều 72 BLTTHS: “Lời nhận tội của bị can, bị cáo chỉ có thể được coi là chứng cứ,
nếu phù hợp với các chứng khác của vụ án”. Mà cụ thể ở đây, chứng cứ khác là Bản
kết luận giám định kết luận không có dấu vân tay của Hải ở hiện trường thì Hải
không có mặt ở hiện trường. Đã không có mặt thì lời khai nhận tội của Hải không
được coi là chứng cứ.
Thứ ba, Điều 64 BLTTHS quy định: “Chứng cứ là những gì có
thật, được thu thập theo trình tự, thủ tục do BLTTHS quy định mà Cơ quan điều
tra, Viện kiểm sát và Toà án dùng làm căn cứ để xác định có hay không có hành
vi phạm tội, người thực hiện hành vi phạm tội cũng như những tình tiết khác cần
thiết cho việc giải quyết đúng đắn vụ án”. Vì thế, cơ quan điều tra có thể đặt
nhiều tình huống khác nhau buộc Hải có hành vi phạm tội giết người, nhưng phải
phù hợp với các chứng cứ khách quan khác, phù hợp với các lời khai khác trong
các biên bản. Ví dụ, cơ quan bảo vệ pháp luật cho rằng, Hải đã thực hiện hành
vi giết người và xóa dấu vết bằng cách dùng găng tay để bóp cổ hai nữ nhân viên
bưu điện Cầu Voi, nhưng cơ quan điều tra lại không thu được găng tay ở hiện trường.
Sau đó, họ tiếp tục suy diễn rằng, Hải đã tiêu hủy găng tay này bằng cách mang
về nhà đốt, nên họ đã thu giữ các tàn tro được đốt sau nhà của Hải, đem đi giám
định và kết quả cuối cùng là không có yếu tố nào cấu tạo nên chất liệu của găng
tay. Không những vậy, nhiều tang vật không phải là chứng cứ có thật như, con
dao và cái thớt không được thu giữ tại hiện trường, mà sau này cơ quan tiến
hành tố tụng đã ra chợ mua về để làm vật chứng; các biên bản lời khai bị sửa chữa
nghiêm trọng… Do đó, cơ quan bảo vệ pháp luật không được sử dụng lời khai nhận
tội của Hải làm chứng cứ duy nhất quy kết Hải là thủ phạm mà bỏ qua các chứng cứ
khách quan khác của vụ án chứng minh Hải vô tội.
Xoay quanh dấu vân tay trong vụ án này có một số tình tiết
chưa được xác minh, điều tra làm rõ. Theo thông tin trên báo Tuổi Trẻ, có 23 đối
tượng bị triệu tập, tạm giữ, nhưng không lưu lại hồ sơ, không lưu lại dấu vân
tay, và cũng không biết có giám định xem dấu vân tay của 23 người này có người
nào trùng với các dấu vân tay đã thu được ở hiện trường hay không. Tại sao các
cơ quan điều tra lại bỏ qua các dấu vân tay của các đối tượng này? Phải chăng dấu
vân tay của đối tượng nào đó trùng với các dấu vân tay đã thu được tại hiện trường?
Điều này cũng chưa được các cơ quan bảo vệ pháp luật xác minh, làm rõ.
Huyền Trang, VRNs: Thưa cha, theo như những gì cha
trình bày, nếu như các cơ quan bảo vệ pháp luật tôn trọng pháp luật thì kết quả
sẽ như thế nào ạ?
Cha Giuse Đinh Hữu Thoại: Qua vụ án của Hồ Duy Hải, tôi không đủ căn cứ để biết Hải có oan hay
không, nhưng nếu dựa trên các chứng cứ, tang chứng, lời khai khách quan mà cơ
quan điều tra, Viện kiểm sát và Tòa án không chứng minh được Hải phạm tội thì
phải đình chỉ điều tra, khi đã hết thời hạn điều tra được quy định tại điều 164
BLTTHS.
Huyền Trang, VRNs: Con xin chân thành cám ơn cha và xin kính chúc sức khỏe cha.
Huyền Trang, VRNs
No comments:
Post a Comment