Radosław
Omachel và Michał Kacewicz
(*)
Lê
Diễn Đức dịch
Thu,
12/04/2014 - 01:40 — ledienduc
Việc
thực hiện kế hoạch chiến lược xây dựng hai đường
ống khổng lồ - North Stream và South Stream - đóng bê tông
trong nhiều thập niên trên thị trường khí đốt Châu Âu
và sư gia tăng áp lực ngày càng tăng về Ukraina, đang rõ
ràng đi ra xa.
Đình
chỉ các dự án xây dựng đường ống dẫn khí đốt
South Stream là một thất bại của chính sách ngoại giao
của Kremlin. Mặc dù Gazprom thực tế đã thông báo rằng,
thay vì South Stream, sẽ đặt một đường ống có cùng
công suất (63 tỷ m3 mỗi năm) tới Thổ Nhĩ Kỳ với khả
năng mở rộng nó tới Hy Lạp và Italy. Hiện tại đây
mới chỉ là điều trừu tượng. Gazprom thiếu tiền, Liên
minh châu Âu (EU) đã hiệu quả ngăn chặn tham vọng độc
quyền, còn tại Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu xây dựng một
đường ống với sự hỗ trợ của EU.
Với
63 tỷ m3 khí đốt thay thế đường ống dẫn khí South
Stream bằng đường South Stream Blue (tên này xuất hiện
ngày hôm nay trên báo chí Nga). Thổ Nhĩ Kỳ chỉ chấp
nhận 14 tỷ m3. Việc xây dựng một đường ống c1o công
suất mạnh hướng tới châu Âu sẽ chỉ có ý nghĩa nếu
Gazprom đồng ý tôn trọng gói năng lượng thứ ba của
EU. Trong đó nói rằng, ngoài những thứ khác, chủ nhân
của các đường ống dẫn không thể là người cung cấp
khí đốt cũng như các công ty con của nó. Đây là chính
là sự không tương thích của các dự án South Stream với
luật chống độc quyền của EU. EU buộc Bulgaria phải
ngăn chặn việc xây dựng đường ống dẫn.
Tất
nhiên, cũng còn lý do khác. Gazprom không có tiền cho việc
đầu tư tốn kém. Tín dụng của ngân hàng Đức do chính
phủ bảo lãnh cho North Stream được đưa ra từ ekíp của
Gerhard Schroeder. Giờ đây, ít nhất vì những biện pháp
trừng phạt, đã không còn khả năng hợp tác này. Giai
đoạn đầu tiên của South Stream, được xây dựng bởi
Gazprom ở Nga, chi phí quá đắt đỏ. Một km đường ống
ở Nga, nằm trên các khu vực địa lý bằng phẳng, đắt
hơn nhiều lần đường ống dẫn khí được xây dựng ở
vùng núi châu Âu.
Báo
Nga viết hôm nay rằng việc đình chỉ xây dựng South
Stream về tổng thể không có vấn đề gì, bởi vì công
suất chạy ở dưới đáy biển Baltic của North Stream mạnh
đến mức mà Gazprom có thể cho một phần qua Ukraine hôm
nay chạy qua Stream North và bằng con đường qua Đức để
cung cấp cho Cộng hòa Séc, Áo và Hungary. Thế nhưng, một
lần nữa, lại vấp vào gói năng lượng thứ ba. Khí đốt
từ North Stream sẽ được vận chuyển cho phía Nam qua
đường ống như Opal (của Đức, chạy dọc biên giới Ba
Lan). Trong thực tế, Gazprom không cần phải sử dụng ống
này, nhưng EU đã cho Nga một ngoại lệ, và đồng ý việc
sử dụng nó, nhưng chỉ một nửa. Các cuộc đàm phán về
công suất đầy đủ bị đông lạnh từ tháng Ba, sau cuộc
xâm chiếm Crimea. Đó là lý do tại sao ngày hôm nay,
Gazprom không có khả năng tránh Ukraine trong vận chuyển
khí đốt qua phương Tây.
Trong
tình hình này dễ dàng hơn để hiểu tại sao nhà cung cấp
khí đốt khổng lồ của Nga có kế hoạch mở rộng đường
ống Yamal chạy qua Ba Lan. Về khả năng này được nói
trên tạp chí nội bộ bởi người đứng đầu chi nhánh
của Gazprom ở Belarus, Vladimir Mayorov. Ông ta nói rằng hiện
tại đường ống Yamal chạy hết công suất và có thể
mở rộng, để có thể cung cấp nhiều khí cho khách hàng
cuối cùng Ba Lan và Đức.
Đình
chỉ dự án South Stream và đóng băng Opal không chỉ là
tín hiệu tiêu cực đối với Gazprom. Vài ngày trước,
người khổng lồ hóa dầu của Anh BP gia nhập tập đoàn
xây dựng đường ống dẫn TANAP. Đường ống này sẽ
dẫn khí từ Azerbaijan đến Thổ Nhĩ Kỳ (ban đầu là 16
tỷ m3), với các phương án tùy chọn để mở rộng và
kéo dài tới châu Âu. Cuộc tranh đua này có ý nghĩa đối
với đường ống Blue Stream, với sự khác biệt, là
trái ngược với các kế hoạch của Gazprom, TANAP nhận
được yểm trợ của Liên minh châu Âu. Sẽ sẵn sàng vào
năm 2018.
Hơn
nữa, các nhà lãnh đạo Iran cũng mơ kết nối với dự
án TANAP. Iran, đối tác với Qatar, gần đây đã bắt
đầu sản xuất khí đốt từ mỏ Bắc Pars. Đây là khu
vực khí đốt lớn nhất trên trái đất đến nỗi nó có
thể đáp ứng nhu cầu ở châu Âu trong nhiều thập niên.
Người Iran muốn chuyển khí đốt sang châu Âu. Nhưng hôm
nay họ bị ngăn chặn bởi lệnh trừng phạt Iran về
chương trình hạt nhân. Thảo luận về việc đình chỉ
hoặc nới lỏng sự trừng phạt với việc từ bỏ tham
vọng hạt nhân của Iran vẫn đang tiếp tục.
Tại
sao Putin đổi Châu Âu qua Thổ Nhĩ Kỳ?
Hôm
thứ hai, Thổ Nhĩ Kỳ tiếp đón nồng nhiệt Vladimir Putin
ở Ankara. Nó gần giống như trong những ngày Sultan, đầy
đủ các nghi thức, thực sự phương đông, nghi lễ rộng
mở, nội thất khổng lồ của dinh tổng thống mới Recep
Erdogan. Chủ nhà Thổ Nhĩ Kỳ dường như đã làm tất cả
để bù đắp cho không khí lạnh nhạt dành cho Putin trong
hội nghị thượng đỉnh G20 gần đây tại Brisbane.
Nhưng
không phải lễ đón tiếp làm dịu nỗi đau của Tổng
thống Nga trong quan hệ ngày càng xấu đi với phương Tây.
Tại Ankara, Putin công bố một kỷ nguyên mới trong chính
sách năng lượng của Nga, là nền tảng của chính sách
đối ngoại của Nga nói chung. Ông thay đổi từ châu Âu
sang Thổ Nhĩ Kỳ. Sự lệ thuộc khí đốt của miền nam
châu Âu chuyển qua việc xuất khẩu khí đốt cho một
quốc gia có tham vọng cường quốc trong khu vực và muốn
trở thành một tay chơi độc lập, với phương Tây và
Nga.
-
Nga rút dự án xây dựng các South Stream - Putin công bố.
South Stream là dự án hàng đầu trong nhiều thập niên của
Gazprom. Cũng giống như North Stream trên biển Baltic,
nhằm bổ sung cho hành lang khí đốt chạy qua Belarus và
Ukraine. Với thời gian có thể là một khả năng thay thế.
Được ghi trong kế hoạch đế chế Gazprom: tăng xuất
khẩu khí đốt sang châu Âu, không phụ thuộc vào tình
hình chính trị khó đoán trước tại Ukraina, giành áp lực
lên Kiev, bao gồm cả việc ngưng cung cấp khí đốt.
Nó
cũng là một yếu tố của sự phục hồi ảnh hưởng
kinh tế và chính trị tại miền nam châu Âu. Nhưng sau
North Stream trước viễn cảnh kinh hoàng của Nga mở
rộng, châu Âu bắt đầu bảo vệ mình. Và gây áp lực,
đặc biệt lên một thành viên trẻ nhất của cộng đồng,
Bulgaria. Đồng thời là quốc gia chính cho dự án (ý tưởng
đặt đường ống dẫn dưới Biển Đen mà không tiếp
tục đi từ bờ biển của Bulgaria tới vùng Balkan sẽ
không còn ý nghĩa). Người ta đã đặt Sofia trước một
lựa chọn đơn giản: bạn đang ở trong Liên minh, nhưng
bạn có muốn tiếp tục trong Liên minh không Vladimir Putin
mỉa mai nói đây là sự tống tiền và kết luận rằng
Bulgaria không hoàn toàn độc lập. Dưới áp lực từ châu
Âu, Bulgaria rút khỏi dự án, do đó South Stream bị chìm
xuồng.
Putin
ở Ankara đã đổ mọi trách nhiệm về sự thất bại của
dự án cho châu Âu và Bulgaria nói riêng. Câu chuyện South
Stream bị chìm xuồng đã được biết đến từ lâu. Thứ
nhất, dự án đã đưa mức chi phí gia tăng (ước tính
lên đến 25 mld đôla). Thứ hai, sự suy giảm nhu cầu tiêu
thụ khí đốt. Thứ ba, không khí chính trị ngày càng xấu
đi đã dồn nước Nga vào chân tường, như một đối tác
không thể tiên liệu và hung hăng. Và kể từ cuộc chiến
ở Ukraine, là nguy hiểm, và bị bao vây bởi sự trừng
phạt của châu Âu. Không ai ngờ rằng dự án sẽ bị
ngưng lại. Kể cả Putin là trước hết.
Chắc
chắn bây giờ ông ta có nhiều khó khăn tài chính hơn để
đầu tư vào các dự án địa chính trị như đường
ống dẫn qua Biển Đen. Tuy nhiên, một vấn đề quan trọng
được đặt ra. Làm gì với khí đốt? Sự thặng dư
không thể chỉ đơn giản là lưu giữ trong kho vô thời
hạn. Khí đốt là nguyên liệu đòi hỏi sự tiếp nhận
bảo đám. Trong khi ngân sách của Liên bang Nga đòi hỏi
xuất nhiều hơn nữa. Do đó, điều thứ hai, quan trọng
hơn từ việc South Stream chìm xuồng, là thông tin từ Thổ
Nhĩ Kỳ cho Putin. Nga thiết lập xuất khẩu sang Thổ Nhĩ
Kỳ. Có khả năng là sẽ mở rộng đường ống "Blue",
đưa khí đốt tới Thổ Nhĩ Kỳ. Xuất khẩu không hoàn
toàn bù đắp cho các kế hoạch bán khí đốt qua South
Stream (thậm chí 63 tỷ mét khối.). Nhưng quan trọng hơn ở
đây là sự di chuyển con cờ trên bàn cờ địa chính
trị.
Thay
đổi đường ống dẫn khí đốt của miền nam nước Nga
từ châu Âu sang Thổ Nhĩ Kỳ có nghĩa rằng Moscow sẽ
ngày càng muốn ve vãn Erdogan đang có khuynh hướng đi theo
một chế độ chuyên chế mềm mỏng. Hiện tại cán cân
thương mại tăng, người Thổ Nhĩ Kỳ đầu tư rất nhiều
ở Nga và không tham gia các biện pháp trừng phạt của
phương Tây. Putin đã khéo léo tận dụng từ Erdogan chính
sách độc lập, tham vọng của đế quốc trong khu vực và
sự oán giận của Thổ Nhĩ Kỳ nhiều năm đứng trong
phòng chờ gia nhập EU. Tất nhiên, vẫn còn rất nhiều
vấn đề. Chẳng hạn như Moscow vẫn hỗ trợ mạnh mẽ
cho chế độ Syria của Assad là kẻ thù của Ankara.
Nhưng
đây không phải là những vấn đề không thể giải
quyết. Nga mất thị trường khí đốt châu Âu, sẽ không
tái diễn ở phía nam những cái khó từ biển Baltic, nhưng
đang dần đạt được điều quan trọng, một đồng minh
dù khó khăn - Thổ Nhĩ Kỳ. Bởi vì Ankara sẽ không bao
giờ là những gì Nga muốn. Là một đồng minh trung thành
trong khu vực, gây khó cho chính sách của châu Âu và Mỹ.
Tất nhiên, Thổ Nhĩ Kỳ là một tay chơi độc lập,
nhưng đủ kết nối với phương Tây để loại bỏ chính
sách hung hăng của Putin. Do đó, bất chấp tiếng ồn
thành công với Thổ Nhĩ Kỳ trong một hợp đồng bao phủ
sự cay đắng từ thất bại của South Stream, Putin thực
sự có khuôn mặt tốt trong một trò chơi xấu. Thỏa
thuận khí đốt với Thổ Nhĩ Kỳ bằng cách nào đó loại
bỏ thất bại hoàn toàn ở phía nam. Nhưng kế hoạch của
đế chế trên Biển Đen có lẽ không tiến triển khá
hơn.
Dự
án South Stream chìm xuống cũng là nghịch lý, không phải
là tin tức tốt nhất cho Ukraine. Bởi vì có nghĩa là hành
lang vận chuyển khí đốt qua Ukraina sẽ tiếp tục rất
quan trọng đối với Nga. Do đó Ukraine vẫn sẽ giữ vai
trò quan trọng đối với Gazprom. Khí đốt của Nga sẽ
đầu độc chính sách tham nhũng bám rễ của Ukraine và
nắm giữ bên mình một số tài phiệt chính trị Ukraina.
Bản
Việt ngữ © Lê Diễn Đức
.
-----------------------------------------
(*):
Bài
được dịch từ nguyên bản tiếng Ba lan đăng trên tuần
báo Nwesweek Ba lan, ngày 3 tháng 12 năm 2014, của Radosław
Omachel tại link:
http://opinie.newsweek.pl/rezygnacja-z-budowy-gazociagu-south-stream-porazka-putina-newsweek,artykuly,352857,1.html#opinieSG,
và
Michał Kacewicz tại link:
http://opinie.newsweek.pl/south-stream-rosyjska-rura-skreca,artykuly,352910,1.html#opinieSG
------------------------
Thúy
Hà (Bizlive)
23:25
03/12/2014
No comments:
Post a Comment