Thế
Thanh
Tháng
10 16, 2014
Ngay
sau khi tự truyện Đèn cù của Trần Đĩnh ra mắt độc giả, nhiều bài viết
nhận định xuất hiện trên mạng với những phần trích dẫn đi kèm. Tôi đọc và thắc
mắc tại sao một cuốn sách với nội dung “phản động” như thế, cho dù được xuất
bản ở nước ngoài, nhưng bản thân tác giả đang ở trong nước, vậy mà vẫn yên
thân, không hề hấn gì. Ba ngày vừa qua, bỏ thời gian đọc trọn cuốn sách này,
thắc mắc của tôi đã có phần được giải toả.
1. Trong toàn bộ tự
truyện, Trần Đĩnh đã cho thấy rất nhiều lấm lem của một số phần tử trong Đảng,
những sai lầm của các nhân vật chóp bu, hoặc lưu manh côn đồ hoặc hèn nhát
không dám chống lại cái sai, đã gây ra bao oan khuất, đổ máu, chiến tranh dẫn
đến cái chết của mấy triệu mạng người. Kể cả sau khi nội chiến tương tàn kết
thúc, vì Trung Quốc đã đạt được mục đích, thì con đường tiến lên xã hội chủ
nghĩa của Việt Nam vẫn không suy suyển, vẫn là đói rách, nghèo nàn, lạc hậu mở
rộng ra cho cả nước từ Bắc chí Nam. Đã có bài viết trên mạng nhận định rằng,
những gì về sự kiện lịch sử, thậm chí những cái gọi là “thâm cung bí sử” Trần
Đĩnh cung cấp cho độc giả trong Đèn cù không mới, đã có nhiều người đề
cập đến rồi. Quả thật nhận xét trên cũng có phần đúng. Nhưng cái công lớn của
tác giả ở đây là đã thu gom rất nhiều những dữ kiện, chi tiết, rồi sắp xếp và
trình bày cho độc giả theo cái logic tự truyện riêng của ông. Thêm nữa, khi dám
liều công khai nói ra những sự thật bằng một tác phẩm, tác giả góp phần làm cho
nhiều người bớt sợ hơn, dám bộc lộ ra cái chính kiến của mình. Riêng với Đảng,
tác giả dù sao cũng có công giúp Đảng công khai cho dân chúng một số phần tử
lấm lem (thực tế cũng đã chết), để dụ yên lòng dân. Bằng cách đó, Đảng muốn dân
chúng thấy Đảng xem ra rất có thiện chí chỉnh đốn nội bộ, nghiêm túc “phê và tự
phê”.
2. Có một điểm mấu
chốt, mà theo tôi, Trần Đĩnh chưa chỉ ra được hoặc chưa dám chỉ ra: đâu là
nguyên nhân đưa Đảng đến sai lầm, với hậu quả đẩy dân tộc này vào đường cùng,
khốn khổ suốt 84 năm, mà cho đến tận hôm nay vẫn chưa sao thoát ra được. Tôi
tìm thấy điểm mấu chốt ấy trong truyện ngắn “Cha tôi, tôi và con trai”, Tạ Duy
Anh chỉ ra rất rõ cái nguyên nhân đẻ ra hàng triệu, hàng triệu “Lão Khổ” chính
là cái thứ rất thối ở trong bình, có “cả thịt chuột, thậm chí thịt người chết
đói”. Khốn nạn là cái thứ rất thối ấy, những câu chuyện bịa được đặt tên là
chân lý, chính nghĩa ấy, lại được những tín đồ của nó sùng bái là đỉnh cao trí
tuệ, là lương tâm nhân loại, là kiến trúc thượng tầng để xây dựng thiên đàng
tại thế. Khốn nạn hơn, những tín đồ ấy “đã tin quá lâu vào những câu chuyện
bịa, bởi những kẻ thiếu lương tâm, rồi lại tự bịa chuyện để huyền thoại hoá câu
chuyện bịa đó.” Người ta đổ tội cho cái bình, nhưng thật ra cái bình chỉ có
nhiệm vụ huyền thoại hoá câu chuyện bịa kia, có nhiệm vụ bảo vệ, giữ cái thứ
thối ấy trong bình, phân phát, dụ dỗ, bắt ép mọi người phải ngửi, phải dùng nó.
Ai ngu ngơ không biết hoặc cố tình ăn phải sẽ đau bụng, ỉa chảy. Những thứ được
tuôn ra sau khi đã thu nạp cái thứ thối, thứ bịa kia là gì? Trần Đĩnh chỉ ra
trong tự truyện của ông, đó là những khẩu hiệu: “Bạo lực cách mạng”, “Chính
quyền ra từ nòng súng”, “Ba dòng thác cách mạng”, v.v.. Thật ra thì bây giờ
người ta cũng đã nhìn nhận các thứ thối loại hai này không dùng được nữa. Một
ví dụ mới đây, người ta cũng đã phải sửa “giải phóng thu đô” thành “tiếp quản
thủ đô”. Trong tác phẩm, tác giả Trần Đĩnh nhắc nhiều đến Bất khuất với
phần tự hào vì đã cố tránh không kích động hận thù, không cổ vũ chiến tranh.
Nhưng tác giả lại không đề cập đến hậu quả khốc hại, đó là người ta lợi dụng nó
để xúi giục, kích động bao lớp thanh niên “bất chấp” một cách ngây thơ, đâm đầu
tìm cái chết vô nghĩa cho mình và cho người khác. Người chỉ đạo viết Bất
khuất, rồi kiểm duyệt, chỉ thị in ấn và phát không nó (210.000 cuốn, trong
đó phát riêng cho quân đội là 160.000 cuốn, tr. 291) lẽ nào lại không có ý đồ
gì. Theo tôi, Bất khuất đã được người ta dùng như một thứ gia vị nêm nếm
cho cái chất trong bình kia, nhằm đánh lừa vị giác, lôi kéo thanh niên xơi cái
chất ấy vào, rồi tự nguyện thí mạng mình để “ba dòng thác cách mạng” thành
công.
3. Giờ nói về cái
bình. Những chi tiết tác giả cung cấp trong sách cũng đụng chạm đến nhiều nhân
vật (phần lớn đã chết), kể cả giải huyền thoại cụ Hồ, nhưng tựu chung vẫn chỉ
là vạch ra những sai lầm cá nhân. Còn đối với tập thể cái bình, tác giả dù bị
khai trừ, nhưng xem ra vẫn còn cúi rạp trước cái bình ấy một cách rất cung
kính, thành khẩn. Khi dính vào vụ án xét lại, tác giả chỉ dám dừng lại ở mức độ
tìm cách kêu oan cho mình và cho bạn bè. Trong suốt câu chuyện tả buổi làm việc
với an ninh A25 vào năm 1990 (tr. 547 tt), mọi lý luận, trưng dẫn của tác giả
với an ninh chỉ nhằm một mục đích duy nhất là chứng minh những góp ý của mình
cho Đảng lúc ấy là thành khẩn, là đúng đắn, và Đảng kết tội như vậy là oan sai.
Trong câu chuyện, tác giả cũng đề cập đến nội dung một lá thư cá nhân thăm hỏi
của Lê Đức Thọ gửi cho vợ của một nhân vật bị án xét lại, trong đó, Trưởng ban
chuyên án của 24 năm về trước, phần nào nhìn nhận “nhóm xét lại” bị oan (tr.
545 tt). Có lẽ nhờ Đảng Cộng sản cai trị, mà tự điển Việt Nam phong phú thêm từ
“dân oan”! Nếu có dân chủ thực sự, Trần Đĩnh có quyền kiện các cá nhân và cả
cái tập thể kia ra toà vì tội vu khống, bôi nhọ, gây thiệt hại vật chất, tinh
thần cho ông, v.v., chứ không phải là chắp tay vái lạy, khẩn khoản cái tập thể
kia giải oan cho mình. Nếu là một xã hội dân chủ, cái tập thể kia sau khi thua
kiện, phải bồi thường cả danh dự lẫn vật chất cho người ta và những cá nhân
liên hệ phải vào tù vì những sai lầm đã gây ra. Nếu không làm được như vậy, thì
cái tập thể kia đáng phải từ bỏ quyền lực mà nhường việc lãnh đạo đất nước cho
người khác có trí tuệ và lương thiện hơn. Có lẽ Trần Đĩnh cũng chưa dám nghĩ
đến như Tạ Duy Anh rằng để cho đất nước này tiến lên được, thì phải “chôn chúng
[cái bình] xuống gốc khế”.
4. Đặc điểm của nhóm
xét lại, trong đó có Trần Đĩnh, là kịch liệt chống Mao và những người có tư
tưởng ủng hộ Mao trong cái bình made in Vietnam. Tác giả bộc bạch, ông
không đứng về phe Liên Xô để chống Mao, chỉ đơn giản là ông chống chiến tranh
và cổ vũ cho đối thoại để tiến tới thống nhất hai miền trong hoà bình và không
đổ máu. Đèn cù ra đời với một quan điểm ôn hoà vào thời điểm này xem ra
là có lợi cho Trung Quốc, và sẽ được Trung Quốc, cùng những người thân Trung
Quốc chớp thời cơ tận dụng triệt để. Hơn lúc nào hết, Trung Quốc đang cần những
chất xúc tác xoa dịu sự phẫn nộ của người Việt sau vụ giàn khoan HD-981. Nếu Bất
khuất đã đóng trọn vai trò lịch sử của nó theo đúng ý đồ của Mao kích động
chiến tranh, cả thế giới chống Mỹ, thì tôi cũng e ngại rằng Đèn cù cũng
đang, có thể là vượt ra ngoài ý muốn tác giả, đóng một vai trò lịch sử khác
theo rất đúng ý đồ thế hệ thứ ba của Mao – vừa đi cướp của, vừa hô hào chung
sống hoà bình.
5. Vẫn chưa thực sự
đụng chạm, phê phán cái chất bốc mùi chứa ở trong bình, vẫn còn toàn vẹn cái sự
cung kính cái bình, vô tình hay hữu ý góp phần hạ hoả bầu khí chống Trung, đó
là ba lý do, theo tôi, khiến Đèn cù chưa bị chiếu cố và tác giả của nó
vẫn bình an. Cũng như nhiều người, tôi đang nhờ đợi đọc quyển thứ hai của tác
giả, mà như được giới thiệu, là sẽ có nhiều cái mới. Hy vọng rằng, những điều
tôi nói trên đây – cái bình và cái chứa ở trong bình, sẽ được bàn đến trong tập
hai. Mà nếu rộng hơn nữa, là bàn cả lũ chuột chạy quanh cái bình. Lũ chuột này
rất khôn, chỉ khi nào gặp nguy hiểm, chúng mới chạy vào ẩn nấp tạm trong bình.
Còn bình thường, chúng chả dại ở trong bình, vì trong đó rất thối, tối tăm và
ngột ngạt. Chỉ chờ cái sự hù doạ bên ngoài kia xẹp xuống, chúng túa ra hít thở
khí trời và nhăng nhít kiếm ăn ngay.
©
2014 Thế Thanh & pro&contra
No comments:
Post a Comment