John
Sifton
Foreign Policy/ HRW -
14-10-2014
Posted by adminbasam on 15/10/2014
Posted by adminbasam on 15/10/2014
Ngày
mồng 2 tháng Mười, nội các Obama vừa công bố sẽ nới lỏng lệnh cấm
bán các thiết bị quân sự có tính hủy diệt cho Việt Nam từng được duy trì trong
nhiều thập niên qua. Chính quyền Hoa Kỳ sẽ cho phép Lầu Năm Góc và các công ty
Mỹ được cung cấp cho Việt Nam các “thiết bị phòng vệ liên quan
đến an ninh hàng hải.” Động thái này trùng khớp với chuyến thăm Washington của
Phó Thủ tướng Việt Nam Phạm Bình Minh – tại đó ông đã có các cuộc gặp với Bộ
trưởng Ngoại giao John Kerry và Bộ trưởng Quốc phòng Chuck Hagel – và được đưa
ra khá bất ngờ. Nếu xem xét các luồng ý kiến trái ngược về vấn đề này, có thể
suy luận dường như việc giữ kín quyết định nói trên đến phút cuối là chủ ý của
phía Hoa Kỳ.
Bao
trùm lên trên quyết định đó là thành tích nhân quyền cực kỳ yếu kém của Việt
Nam và thái độ khăng khăng không chịu thực hiện những cải cách cơ bản của chính
quyền Hà Nội. Cũng giống như nước láng giềng phía Bắc là Trung Quốc, Việt Nam
đã thay đổi rất nhiều kể từ khi Hoa Kỳ chấm dứt can thiệp quân sự từ giữa thập
niên 70, khi lệnh cấm vận vũ khí bắt đầu được áp đặt: Quốc gia này đã giàu có
hơn rất nhiều, đã hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế thế giới, và đã nới lỏng sự
kiểm soát của nhà nước đối với doanh nghiệp. Nhưng cũng tương tự như trường hợp
của Trung Quốc, bản chất thực sự của chế độ vẫn được giữ nguyên: Là một nhà
nước phi dân chủ, độc đảng, áp đặt hạn chế khắt khe về các quyền tự do cơ bản.
Chính
quyền Hoa Kỳ biện hộ cho quyết định thay đổi chính sách nói trên với lập luận
rằng các thiết bị hàng hải không thể dùng vào việc đàn áp đối lập. Lập luận này
không xác đáng. Đương nhiên, chính quyền Hà Nội sẽ không đem ngư lôi ra phóng
vào đám đông biểu tình. Lực lượng an ninh Việt Nam không cần các thiết bị quân
sự phức tạp để dập tắt tiếng nói của những người phản đối chính quyền. Khi họ
muốn bắt các nhà bất đồng chính kiến và blogger, họ chỉ việc lái xe đến địa
điểm biểu tình, hay tư gia và bắt người cần bắt. Việt Nam không cần phải mua
súng, dùi cui hay bình xịt hơi cay từ Hoa Kỳ – ngành an ninh Việt Nam có thể
mua được các trang thiết bị không mấy đắt tiền này từ các thị trường sẵn có.
Nhưng
quyết định về việc bắt đầu bán vũ khí sát thương của Hoa Kỳ đã gạt sang một bên
bao công sức và lòng can đảm của các nhà hoạt động ở Việt Nam, những người
trông chờ Hoa Kỳ và các quốc gia dân chủ khác gây sức ép buộc Đảng Cộng sản cầm
quyền phải chấm dứt chính sách đàn áp có hệ thống và thực hiện các cải cách nghiêm túc.
Quyết
định này phát đi một thông điệp tới đảng cầm quyền ở Việt Nam rằng có cải cách
hay không là tùy họ, vì đằng nào họ cũng sẽ được đối xử như thế. Đây chắc chắn
không phải là loại thông điệp chúng ta muốn gửi đến Hà Nội.
Nội
các Obama nói rằng chính quyền Việt Nam đang đi những bước ngắn hướng đến cải
cách. Hà Nội tỏ ra sẵn sàng đối thoại về khả năng đóng cửa một số trung tâm
quản chế cưỡng bức lao động những người sử dụng ma túy, thay thế bằng các trung
tâm cai nghiện tự nguyện. Chính phủ Việt Nam cũng đã ký, tuy chưa phê chuẩn,
Công ước Chống Tra tấn, một công ước nhân quyền quốc tế buộc các quốc gia phải
coi tra tấn là một tội hình sự, và vào ngày 26 tháng Chín vừa qua, Việt Nam
cũng đã bỏ phiếu thuận cho một công ước của Liên Hiệp Quốc về quyền
của người đồng tính, lưỡng tính và chuyển giới. Giới chức Hoa Kỳ cũng dẫn một
bằng chứng nữa của động thái tích cực là việc phóng thích các tù nhân chính
trị: khoảng 10 trường hợp trong vòng vài tháng gần đây.
Nhưng
nếu nhìn kỹ hơn sẽ thấy sự việc khác hẳn. Tra tấn vẫn là chuyện phổ biến ở Việt Nam, và chính quyền chưa hề có hành động
nào hướng tới việc thay đổi các điều luật hình sự hóa tự do ngôn luận hay thành
lập các tổ chức chính trị. Nhiều tù nhân được trả tự do trong thời gian gần đây
bị bệnh nặng hoặc ốm yếu không làm gì được. Về trường hợp của nhà bất đồng
chính kiến nổi tiếng Cù Huy Hà Vũ – một luật gia từng phê phán lãnh đạo nhà
nước tham nhũng và quản lý yếu kém – không phải chính quyền phóng thích ông mà
thực ra là ép buộc ông lưu vong ở Hoa Kỳ, vì chính quyền Hà Nội nghĩ rằng ở đó
ông sẽ bị hạn chế khả năng tổ chức chống đối chế độ độc đảng ở Việt Nam.
Đồng
thời, vẫn còn hơn 150 người Việt Nam nữa bị kết án trong những năm gần đây vì bày tỏ ý kiến hay có
các hoạt động khác theo cách ôn hòa vẫn còn đang bị giam giữ – trong đó có những nhà hoạt động nổi
tiếng như Lê Quốc Quân, Trần Huỳnh Duy Thức và Nguyễn Văn Hải. Việc hành hung các nhà bất đồng chính kiến,
thường do côn đồ lạ mặt thực hiện, đang có chiều hướng gia tăng.
Việt
Nam vẫn tiếp tục hạn chế khá ngặt nghèo quyền tự do tín ngưỡng, đàn áp các nhà
thờ Cơ Đốc giáo độc lập, chùa Phật giáo độc lập và các cơ sở tôn giáo độc lập
khác. Trong khi giới chức đưa ra con số các cơ sở thờ tự được đăng ký đang gia
tăng, như một bằng chứng cho việc cải cách, thì rất nhiều nhà thờ không muốn hoặc không được đăng ký và vẫn bị coi là ngoài
vòng pháp luật. Dù thế nào chăng nữa, cũng không thể dẫn số lượng giấy đăng ký
đã được cấp để làm bằng chứng của cải cách – vì các nhóm tôn giáo lẽ ra không
cần chờ sự ban phước của chính quyền mới được tồn tại. Đặc sứ của Liên Hiệp
Quốc về tự do tôn giáo Heiner Bielefeldt phải cắt ngắn chuyến công tác tại Việt Nam vào tháng Bảy vì
chính quyền sách nhiễu những người ông cần gặp và can thiệp vào công việc của
đặc sứ.
Những
người ủng hộ bán quyết định bán vũ khí của chính phủ Hoa Kỳ nói rằng Việt Nam
cần các trang thiết bị hàng hải và tàu chiến tốt hơn để đối phó với hành động
tranh chấp chủ quyền của Bắc Kinh ở vùng biển Đông Nam Á, nhất là sau bế tắc về
tranh chấp hải quân hồi tháng Năm, sau khi Bắc Kinh đặt giàn khoan dầu trong lãnh hải Việt Nam. Quyết định nới lỏng
cấm vận phần nào là một phản ứng trước sự kiện tháng Năm, nhưng cũng phải được
coi là một bước đi trong chiến lược “xoay trục về Châu Á” của nội các Obama
nhằm tập trung các mối quan tâm về kinh tế và quân sự vào châu Á, dù có phải hy sinh một số giá trị dân chủ.
Tập
trung quan tâm hơn về Châu Á trước hết phải là tận trung quan tâm tới người
châu Á – trong trường hợp này là khoảng 90 triệu người Việt Nam. Quan hệ
ngoại giao khăng khít hơn với Hà Nội không nên đạt được bằng sự hy sinh quyền
lợi của những người dân, nhà hoạt động, blogger đang đấu tranh cho dân chủ và
tự do.
No comments:
Post a Comment