Báo “Thanh niên Trung Quốc” số ra ngày 10/11/2011
THÔNG TẤN XÃ VIỆT NAM - Tài liệu tham khảo đặc biệt - Thứ Sáu, ngày 25/11/2011
TTXVN (Bắc Kinh 18/11)
Posted by basamnews on 27/11/2011
Báo “Thanh niên Trung Quốc” số ra ngày 10/11/2011 có bài tổng hợp ý kiến của các học giả trong nước, cho biết ngoại giao với các nước láng giềng châu Á của Trung Quốc thời gian qua gặp nhiều khó khăn. Trong bối cảnh như vậy, Trung Quốc hiện nay cần phải tháo gỡ khó khăn đó bằng cách nào. Dưới đây là ý kiến của các học giả về vấn đề này:
Vào cuối năm 2010 sau khi đặt dấu chấm hết cho một năm ngoại giao láng giềng của Trung Quốc, tình hình dường như trở lại điểm xuất phát. Vào tháng 12 của năm đó, Giáo sư Học viện Quan hệ quốc tế – Đại học Bắc Kinh, Vương Dật Đơn đã công bố bài viết trên báo chí, nhìn lại tình hình ngoại giao trong năm, cho biết “điểm sáng không nhiều”. Trong năm đó tranh chấp với Nhật Bản trên biển Hoa Đông, nhất là ở đảo Điếu Ngư (Senkaku) tăng lên; Tiếng nói ở trong nước Ấn Độ về mối đe doạ của Trung Quốc lan truyền rộng; Quan hệ giữa Trung Quốc với Hàn Quốc trở nên nghiêm trọng bởi xảy ra sự kiện tàu Cheonan…
Tương tự như vậy, việc Mỹ tham gia, chỉ đạo và cùng với các nước châu Á tiến hành một loạt cuộc diễn tập quân sự trên biển trong năm 2010 đã thể hiện quyết tâm trở lại châu Á của Mỹ.
Một năm sau, vào cuối năm 2011 tình hình dường như vẫn thế. Tranh chấp ở Nam Hải (Biển Đông) đột ngột nóng lên khiến quan hệ giữa Trung Quốc với Việt Nam và Philippin căng thẳng, đồng thời Ngoại trưởng Mỹ H. Clinton trong bài viết “Thế kỷ Thái Bình Dương của Mỹ” xác định rõ trở lại châu Á sẽ là chiến lược của Mỹ trong thế kỷ 21.
Lại có học giả cho rằng tình hình hiện nay càng không dễ lạc quan. Phó chủ nhiệm Trung tâm nghiên cứu chiến lược quốc tế, Đại học Bắc Kinh Chu Phong, mới đây trong bài viết trên báo “Liên hợp buổi sáng” của Xinhgapo cho biết do xảy ra tranh chấp lãnh thổ với Việt Nam và Philippin, lại thêm sự kiện Chính phủ Mianma ngừng dự án xây đập thuỷ điện Myitsone do Trung Quốc bỏ vốn khiến quan hệ Trung Quốc – Mianma căng thẳng, quan hệ bình thường giữa Trung Quốc với nước láng giềng đột ngột xuống dốc, “vùng biên giới phía Nam trước đây hoà bình nay dường như trở thành khu vực láng giềng thù địch với Trung Quốc sâu sắc nhất”, “chính sách láng giềng thân thiện” của Trung Quốc có thể đưa ngoại giao khu vực của Trung Quốc đến một lĩnh vực chưa biết trước triển vọng.
Chu Phong cho rằng Trung Quốc cần bắt đầu cung cấp cho các nước những giá trị chung cần thiết, không chỉ về thương mại mà phải bao gồm cả sự lãnh đạo, quản trị khu vực hoàn thiện trên cơ sở tinh thần pháp trị, tôn trọng nhân quyền và kinh tế khu vực tăng trưởng. Chỉ có như vậy nước láng giềng mới thực lòng nghĩ đến lợi ích của Trung Quốc, những sự kiện như “sự kiện Myitsone” mới không tái diễn.
Vương Dật Đơn còn kiến nghị về ngoại giao láng giềng là, sự can dự sáng tạo của ngoại giao Trung Quốc phải có trọng điểm là khả năng giải thích về mặt chính trị, tin cậy lẫn nhau về quân sự, lòng tin rộng rãi về ngoại giao và hợp tác trong kinh tế thương mại, làm một nước lớn vừa khiêm tốn vừa thận trọng.
“Thành bại của nước lớn, chủ yếu là do bản thân”
Theo cách nhìn nhận của Robert S. Kaplan, nghiên cứu viên cao cấp thuộc Trung tâm an ninh nước Mỹ mới, “vi phạm thế lực” của Trung Quốc bao gồm năm nước Trung Á, Đông Nam Á, Pakixtan, bán đảo Triều Tiên và khu vực Viễn Đông Nga. Robert S. Kaplan đã đề xuất quan điểm nói trên trong bài viết đăng trên tạp chí “Foreign Affairs”.
George Friedman, nghiên cứu viên thuộc Trung tâm nghiên cứu vấn đề quốc tế – Học viện công nghệ Masachusetts cho rằng Trung Quốc đương đại đã hình thành nên được vị thế kiểm soát ổn định đối với “xung quanh”.
Tuy nhiên, Giáo sư Đại học Khoa học công nghệ Trung Quốc ở Đài Bắc Bao Thuần Lượng đã không đồng ý với nhận định như vậy mà cho rằng Trung Quốc tuy vẫn chưa có khả năng chủ đạo trật tự thế giới hoặc Đông Á nhưng bởi nước Mỹ đã cảm nhận được áp lực dịch chuyển quyền lực, các nước xung quanh cũng có tâm lý lo sợ mất đi tính tự chủ nên Mỹ và các nước xung quanh Trung Quốc “đều rất dễ chìm vào trạng thái nghi ngờ hợp lý về việc đề phòng Trung Quốc, nếu Mỹ đi đầu cân bằng với Trung Quốc thì không ít nước xung quanh sẽ nổi lên hưởng ứng”.
Vì thế trong bài viết mới đây Bao Thuần Lượng cho rằng cho dù Trung Quốc hết sức duy trì quan hệ hữu nghị với Mỹ và các nước xung quanh nhưng một số nước xung quanh thỉnh thoảng vẫn có sự thăm dò chiến lược. “Giấu mình chờ thời theo hướng vẫn có hành động” là phương châm ngoại giao tối ưu nhất đối với Trung Quốc hiện nay.
Vương Dật Đơn cho rằng Trung Quốc cần phải có một chiến lược lớn trung hạn và dài hạn mang tính sáng tạo, hay cũng có thể nói dưới tiền đề không phủ nhận chính sách “không can thiệp công việc nội bộ của nước khác”, không từ bỏ giấu mình chờ thời, sẽ tham gia nhiều hơn vào các công việc quốc tế với thái độ tích cực hơn, làm một “nước lớn khiêm tốn và thận trọng”.
Tuy nhiên, trong một lần diễn giảng, Vương Dật Đơn thừa nhận vấn đề an ninh chủ quyền và an ninh biên giới của Trung Quốc là đặc biệt khó khăn hóc búa. Vương Dật Đơn đã tính toán rằng cho đến năm 2010, Trung Quốc đã có những ngòi nổ đang tồn tại với 10 nước trong vấn đề chủ quyền. Trung Quốc vừa không thể để mất chủ quyền, cũng vừa không thể đơn giản đoạt lại mà việc này biến thành một “nhiệm vụ vừa khó khăn vừa phức tạp”.
“Sự thành bại của nước lớn là ở tại bản thân mình”. Vương Dật Đơn đã mô tả đối sách mà Trung Quốc cần áp dụng là “không cần ngộ nhận cho rằng Trung Quốc đã bị âm mưu của Mỹ bao vây, trói chân tay, lại càng không thể phô bày thế kình địch từ chiến đến cùng với nước lớn siêu cường vào lúc này”.
Vương Dật Đơn cho rằng có một việc Trung Quốc cần phải thấy rõ là, một nước láng giềng yên ổn, một môi trường xung quanh vững chắc và một tiến trình hợp tác khu vực đi vào chiều sâu sẽ cực kỳ có lợi cho sự phát triển của bản thân Trung Quốc. Trung Quốc cần phải tích cực thể hiện thiện chí của mình chứ không phải đối kháng hay đối đầu, phải tăng cường loại bỏ nghi ngờ trong các công việc liên quan đến quốc phòng, tuyên truyền quân sự đối ngoại, “bằng mọi cách tránh để cho những công tác này trở nên gay gắt và tránh phải đặt bài ngửa” trong những tranh chấp phức tạp như tranh chấp chủ quyền.
Mỹ đem lại thách thức nhưng cũng đem lại cơ hội
Từ cách đây hai năm mặc dù việc “Mỹ trở lại châu Á” đã là đề tài được thảo luận nhiều trên báo chí trong nước, nhưng cho đến nay, cùng với cuộc bầu cử tổng thống ở Mỹ đang đến gần, các ứng viên đua nhau làm rõ chính sách cầm quyền của mình, chiến lược châu Á của Mỹ cũng đang chính thức được đưa ra, vì thế bài viết của Ngoại trưởng H. Clinton được các nhà phân tích coi là cơ sở cho chính sách ngoại giao của Obama nhiệm kỳ tiếp theo.
Trong bài viết của bà Clinton, châu Á trong tương lai được xác định là trật tự hợp tác dưới sự chủ đạo của Mỹ, Trung Quốc được coi là một đối tác hợp tác quan trọng. Ngoại trưởng Hillary viết: Một nước Trung Quốc vươn lên đầy triển vọng có lợi cho nước Mỹ, thông qua hợp tác chứ không phải đối đầu, hai nước đều có thể được hưởng lợi rõ ràng.
Về bài viết này, báo chí trong nước phản ứng khác nhau. Có báo đặt câu hỏi “ý đồ trở lại châu Á của Mỹ là Mỹ muốn làm gì”, thắc mắc về thái độ của Hillary Clinton. Trong khi đó Phó giám đốc Học viện quan hệ quốc tế – Đại học Nhân dân Trung Quốc Kim Xán Vinh cho rằng điều này là rất bình thường, do có các nước ở hàng đầu như Trung Quốc, Ấn Độ nên địa vị của châu Á thế kỷ 21 đương nhiên sẽ vượt xa địa vị của châu Âu trên toàn cầu hiện nay.
Kim Xán Vinh cho rằng Trung Quốc không cần thiết phải có sự ứng biến với chiến lược của Mỹ, mà cần phải “dĩ bất biến ứng vạn biến”, xử lý tốt vấn đề phát triển trong nước, với bên ngoài sẽ tiếp tục “giấu mình chờ thời”, thêm nhiều bạn, giảm bớt thù.
Báo Thuần Lượng cũng cho rằng trừ phi nước Mỹ không đủ sức hoặc không có ý đối đầu với Trung Quốc ở Đông Á, nếu không thì trật tự Đông Á sẽ khó có thể chuyển biến căn bản. Việc Trung Quốc cần làm là phải duy trì cục diện như hiện nay trước khi có sự thay đổi về so sánh lực lượng. Trong khi đó, một bài bình luận trên tờ “thời báo châu Á” đã nhắc nhở Trung Quốc rằng trong khi Mỹ “trở lại châu Á”, Trung Quốc không được vì khó khăn địa chính trị mà thay đổi nguyên tắc “hoà bình phát triển” và chính sách ngoại giao lấy an ninh làm cơ sở.
Tác giả bài bình luận cho rằng Trung Quốc không nên bắt chước biện pháp lấy an ninh làm cớ để gây ảnh hưởng của Mỹ, một mực làm thay đổi tình hình ổn định ở Đông Á mà mình đã hướng lợi nhiều năm.
Đương nhiên không phải bất cứ ai cũng đều coi chiến lược châu Á của Mỹ là mối đe doạ. Phó giáo sư Tôn Học Phong thuộc Viện nghiên cứu vấn đề quốc tế – Đại học Thanh Hoa nhắc nhở mọi người không được coi thường một thực tế là chính chiến lược này của Mỹ sẽ đem lại cơ hội giúp cho chính sách khu vực của Trung Quốc có hiệu quả hơn, chẳng hạn như đem lại không gian phát triển cho mô hình hợp tác “10+3” mà Trung Quốc khởi xướng, từ đó làm yếu đi ý đồ của Nhật Bản và một số nước ASEAN muốn thành lập Hội nghị cấp cao Đông Á để hạn chế ảnh hưởng của Trung Quốc.
Ngoài ra, Mỹ là đòn bẩy quan trọng nhất ở Đông Á, lợi dụng tâm lý lo sợ của các nước khu vực Đông Á đối với Trung Quốc nên những năm gần đây, các biện pháp kinh tế và an ninh của Trung Quốc bị mất hiệu quả, Trung Quốc vừa xây dựng Khu thương mại tự do với ASEAN đi theo chiều sâu nhưng cũng vừa làm cho bất đồng với các nước ASEAN trong vấn đề Nam Hải sâu sắc thêm, làm cho hiệu quả trong nỗ lực thông qua sức hút kinh tế làm hoà dịu lo ngại của các nước xung quanh của Trung Quốc bị giảm mạnh. Nay Trung Quốc có thể lợi dụng thời cơ Mỹ trở lại châu Á để loại bỏ lo ngại của các nước xung quanh về an ninh, từ đó tiếp tục nâng cao hiệu quả chiến lược trong chính sách khu vực của Trung Quốc.
Cũng có quan điểm cho rằng chiến lược châu Á của Mỹ dần dần rõ thêm, tạo cơ hội để Trung Quốc xác định rõ hơn cơ cấu mâu thuẫn giữa Trung Quốc và Mỹ.
Giám đốc Học viện Quan hệ quốc tế – Đại học Bắc Kinh Vương Tập Tư cho rằng mâu thuẫn về cơ cấu khu vực giữa Trung Quốc và Mỹ rõ hơn sẽ giúp Trung Quốc áp dụng chiến lược rõ ràng, xác định rõ hai nước Trung-Mỹ đứng trước cạnh tranh trong những vấn đề nào, có thể hợp tác trong lĩnh vực nào. Trung Quốc có thể nhờ đó để xác định rõ điểm tới hạn trong chính sách của mỗi bên, thực tế như vậy sẽ có thể đặt cơ sở cho việc xây dựng khuôn khổ chiến lược ổn định ở khu vực Đông Á.
* *
(Đài TNHK 12/11)
Trung Quốc càng mạnh càng ít bạn, càng giàu càng ít có ảnh hưởng chính trị. Đó là nhận định mà giáo sư Diêm Học Thông, một chuyên gia quan hệ đối ngoại nổi tiếng của Trung Quốc, đưa ra trong cuộc diễn thuyết mới đây tại Oasinhton. Tiến sĩ Diêm cũng hối thúc giới lãnh đạo Bắc Kinh từ bỏ chủ trương phi liên kết để xây dựng quan hệ đồng minh với các nước khác để cạnh tranh với Mỹ trong một thế giới lưỡng cực mà ông cho rằng đang dần dần xuất hiện cùng với sự trỗi dậy của Trung Quốc. Trong khi đó, Thượng Nghị sĩ John McCain của Mỹ lại một lần nữa hối thúc Oasinhton có lập trường cứng rắn hơn với Trung Quốc về nhiều vấn đề, từ hoạt động gián điệp mạng cho tới vấn đề tranh chấp chủ quyền Biển Đông. Chính khách từng là ứng cử viên Tổng thống của Đảng Cộng Cộng hò nói rằng Chính quyền Obama cần phải đưa ra cho Trung Quốc một thông điệp rõ ràng là họ không thể “muốn làm gì thì làm”.
Giáo sư Diêm Học Thông, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quan hệ Quốc tế Đương đại của Đại học Thanh Hoa, là một chuyên gia nổi tiếng của Trung Quốc về quan hệ quốc tế, đặc biệt là về quan hệ Mỹ-Trung. Cách đây khá lâu, từ năm 1998, ông đã viết sách dự báo sự trỗi dậy của Trung Quốc trong lúc giới hữu trách Bắc Kinh cố ý tránh né khái niệm này và cho đến nay vẫn tiếp tục dùng cụm từ “phát triển hoà bình” để thay thế – với mục đích làm giảm bớt sự nghi ngại và lo âu của các nước khác trước tình trạng sức mạnh kinh tế và quân sự của Trung Quốc ngày càng gia tăng. Trong thời gian gần đây, ông Diêm Học Thông lại được giới học thuật phương Tây chú ý tới qua việc đề ra khái niệm “tình bạn bề ngoài” để mô tả mối quan hệ thiếu ổn định giữa Mỹ với Trung Quốc. Ông lập luận rằng lãnh đạo hai nước cứ tưởng lầm là đôi bên có mối quan hệ hữu nghị tốt đẹp, trong khi thực tế không phải như vậy. Ông cho rằng “sự không thật” này làm cho Bắc Kinh và Oasinhton thường có phản ứng thái quá mỗi khi phía bên kia có những hành động không phù hợp với kỳ vọng của mình.
Ông Diêm Học Thông giải thích thêm như sau trong cuộc diễn thuyết hôm 7/11 tại Quỹ Hoà bình Quốc tế Carnegie ở Oasinhton. Ông nói:
“Đôi bên cứ tìm cách nói chuyện một cách thân thiện, nói tới hợp tác; trong khi trên thực tế, đôi bên cạnh tranh với nhau để tranh giành ảnh hưởng. Tôi không nghĩ rằng các nhà lãnh đạo Trung Quốc và các nhà hoạch định chính sách Mỹ muốn cạnh tranh với nhau. Cả ông Hồ Cẩm Đào lẫn ông Obama đều muốn giảm bớt xung đột và tăng cường hợp tác. Họ muốn tránh xung đột. Nhưng trên thực tế điều đó vượt khỏi khả năng của họ. Bởi vì một khi sự chênh lệch về sức mạnh được thu hẹp, xảy ra xung đột là một việc không thể tránh được. Quy luật khách quan là như vậy, ý chí chủ quan không thể thay đổi được”.
Tiến sĩ Diêm Học Thông cho rằng Mỹ và Trung Quốc cần nhận rõ thực tế khách quan này để tránh xảy ra những tính toán sai lầm và cố gắng làm thế nào để cho sự cạnh tranh giữa hai nước mang tính chất tích cực thay vì tiêu cực. Ông cũng cho rằng trong lúc Mỹ tiếp tục củng cố các mối quan hệ đồng minh hiện có và phát triển những mối quan hệ đồng minh mới, Trung Quốc chỉ có hai nước đồng minh là Bắc Triều Tiên và Pakixtan – Bắc Triều Tiên là đồng minh trên giấy tờ nhưng không có thực chất, trong khi Pakixtan là đồng minh trên thực tế nhưng không có hiệp ước. Ông nói thêm như sau:
“Trung Quốc ngày càng mạnh hơn nhưng bạn bè lại ít đi. Trung Quốc ngày càng giàu hơn nhưng ảnh hưởng chính trị lại giảm bớt. Tôi không nghĩ rằng đây là một sự việc bất thường. Và nếu Trung Quốc cứ khăng khăng theo đuổi nguyên tắc phi liên kết thì Trung Quốc không thể nào thay đổi được tình trạng này”.
Giáo sư Diêm Học Thông hối thúc các nhà lãnh đạo Trung Quốc từ bỏ chủ trương do cố lãnh tụ Đặng Tiểu Bình đề xướng từ mấy chục năm qua và tìm cách cung cấp sự bảo đảm an ninh cho các nước đồng minh để cạnh tranh với Mỹ trong một thế giới mà ông cho là một thế giới lưỡng cực với quyền chủ đạo nằm trong tay Mỹ và Trung Quốc.
Khi được hỏi về vụ tranh chấp Biển Đông, mà Trung Quốc gọi là Nam Hải, tiến sĩ Diêm Học Thông cho rằng vấn đề này trong ngắn hạn sẽ mỗi ngày một nghiêm trọng hơn. Lý do là vì các nứoc như Việt Nam, Philippin, Ấn Độ và Nhật Bản đang theo đuổi chính sách đối kháng với Trung Quốc mà Bắc Kinh không có cách nào để làm cho họ từ bỏ chính sách này. Ông cho biết thêm như sau:
“Các nhà lãnh đạo Trung Quốc phải đặt ra câu hỏi: ‘Chúng ta có thể dùng tiền để mua tình bạn hay không. Nếu tiền bạc không có tác dụng chúng ta phải làm sao?’ Tôi cho rằng tiền bạc sẽ ngày càng không có tác dụng đối với các nước láng giềng. Cho nên, Trung Quốc phải nghĩ tới việc thiết lập quan hệ quân sự với các nước xung quanh. Tôi không cho rằng Trung Quốc có thể làm cho mọi nước láng giềng trở thành đồng minh quân sự của mình, nhưng có một số nước sẵn sàng làm đồng minh của Trung Quốc. Yêu cầu của họ thường xuyên bị Trung Quốc bác bỏ, chỉ vì Trung Quốc vẫn theo đuổi nguyên tắc phi liên kết”.
Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain cho rằng đòi hỏi chủ quyền có tính chất hung hãn của Trung Quốc ở Biển Đông là “một sự vi phạm đối với mọi nguyên tắc về tự do hàng hải trên những vùng biển mà Mỹ từng phải tham chiến để bảo vệ”. Tuy không hô hào Mỹ trực tiếp đối đầu với Trung Quốc, nhưng Thượng Nghị sĩ McCain nói rằng Oasinhton nên tận dụng các mối quan hệ đồng minh của mình ở châu Á để chiến thắng những tham vọng của Trung Quốc.
Tháng 6 vừa qua, Thượng Nghị sĩ McCain nói rằng tình trạng căng thẳng ở Biển Đông là do giới lãnh đạo ở Bắc Kinh gây ra và Oasinhton nên gia tăng sự hỗ trợ cho các nước Đông Nam Á để họ có thể ứng phó tốt hơn với cục diện trước mắt. Ông cho rằng:
“Điều làm cho tôi cảm thấy bất bình, và tôi nghĩ rằng điều đó cũng gây bất bình cho nhiều người trong quí vị ở đây, là những tuyên bố đòi chủ quyền có tính chất thái quá của Trung Quốc ở Biển Đông – luận cứ của những đòi hỏi này không hề có cơ sở nào trong luật pháp quốc tế; và những hành động ngày càng hung hãn mà Trung Quốc thực hiện hồi gần đây để khẳng định các quyền mà họ tự cho là của mình, kể cả những hành động ở khu vực trong vòng 200 hải lý ngoài khơi các nước ASEAN, như là trường hợp gần đây trong các vụ việc riêng biệt liên quan tới Việt Nam và Philippin”.
Thượng nghị sĩ McCain cũng đề cập tới bản đồ đường chín đoạn – phía Việt Nam thường gọi một cách diễu cợt là đường lưỡi bò – mà Trung Quốc đưa ra để đòi chủ quyền của 80% vùng biển rộng lớn chạy dài từ phía Đông của miền Bắc Việt Nam cho tới phía Tây của Philippin, và nói thêm rằng cách diễn giải của Trung Quốc về luật pháp quốc tế sẽ làm xói mòn các nguyên tắc lâu dài về tự do hàng hải./.
.
.
.
No comments:
Post a Comment