NGƯỜI UIGHUR "MẤT TÍCH" KHI VỀ TRUNG QUỐC

Người Uighur 'mất tích' khi về TQ
BBC
Cập nhật: 11:38 GMT - thứ bảy, 30 tháng 1, 2010
http://www.bbc.co.uk/vietnamese/world/2010/01/100130_uighurs.shtml
Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về hiện trạng của người Uighur sắc tộc bị buộc hồi hương từ Campuchia, một nhóm nhân quyền có trụ sở tại Mỹ cho biết.

Tổ chức Human Rights Watch (HRW) cho biết các nhóm người sắc tộc đó đã "biến mất vào một lỗ đen" sau khi trở về Trung Quốc.
Người Uighur bỏ trốn sang Campuchia sau khi xảy ra hàng loạt cuộc bạo động sắc tộc ở Trung Quốc vào tháng Bảy. Chính phủ Bắc Kinh gọi họ là tội phạm.
Hồi tháng 12, một nhóm 20 người Uighur đã được đưa lên máy bay trở lại Trung Quốc mặc dù có những phản đối từ Liên Hiệp Quốc và Mỹ.
Họ nói nhóm này có khả năng bị đàn áp khủng bố tại Trung Quốc.
"Người tị nạn Uighur bị Campuchia gửi trả lại Trung Quốc đã biến mất vào một lỗ đen," bà Sophie Richardson của HRW nói.
"Không có thông tin về nơi ở của họ, không có thông báo về bất kỳ cáo trạng pháp lý nào chống lại họ, và chưa có gì đảm bảo họ được an toàn không bị tra tấn và đối xử tàn tệ."
HRW cho biết một số nhóm này đã cho biết chi tiết về những tra tấn và ngược đãi trong quá khứ tại Trung Quốc và những đe dọa mà gia đình của họ đã phải chịu đựng.
Tổ chức HRW cáo buộc Trung Quốc có tiền sử về việc áp đặt những bản án khắc nghiệt đối với người Uighur bị trả lại từ nước ngoài và rằng đã có báo cáo chưa được xác nhận một số thành viên của một nhóm bị trả về trước đó đã bị kết án tử hình tại tỉnh Tân Cương ở miền tây Trung Quốc.

'Xét xử công minh’
Bà Richardson nói chính phủ Trung Quốc phải cho biết các nhóm sắc tộc này đang bị giữ ở đâu và theo điều khoản này, cũng như phải cho phép Liên Hiệp Quốc và các thành viên gia đình tới thăm họ.
"Thân nhân của họ có quyền được biết những gì đang xảy ra với những người thân yêu của mình," bà nói.
"Chính phủ Trung Quốc phải đối xử nhân đạo với tất cả những người hồi hương, đảm bảo xét xử công bằng, và không bức hại cá nhân vì các hoạt động và lời nói được luật pháp quốc tế bảo vệ."
Hiện chưa có bình luận từ Bộ Ngoại giao Trung Quốc.
Người Uighur bỏ chạy sau khi xảy ra tình trạng bạo động sắc tộc tại tỉnh Tân Cương hồi tháng bảy tại thủ phủ Ô Lỗ Mộc Tề (Urumqi) khiến ít nhất 97 người thiệt mạng.
Theo các quan chức cho biết thì hầu hết những người thiệt mạng trong đợt bất ổn này là người Hán vốn chiếm đa số tại tỉnh này, và người Hàn tại Urumqi đã đòi phải nhanh chóng có công lý.
Ít nhất 25 người đã bị kết án tử hình sau khi các cuộc bạo loạn.
Căng thẳng giữa cộng đồng người Uighur chủ yếu là người Hồi giáo tại Tân Cương và người Hán đã gia tăng trong những năm gần đây. Hàng triệu người Hán đã chuyển đến khu vực này sinh sống trong những thập kỷ gần đây.
Nhiều người Uighur muốn có được nhiều hơn quyền tự trị cũng như quyền văn hóa và tôn giáo của họ so với những quy định nghiêm ngặt mà chính phủ tại Bắc Kinh đang cho phép hiện nay.